ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II

Evlenme, boşanma, hamilelik, cinsel sorunlar ve sağlığın bozulması stresör olarak nitelendirilebilir.

Stres karşılaşılan yeni bir duruma karşı insanın ruhsal ve/veya bedensel kapasitesinin ulaştığı sınırların zorlanmasıdır. Bu duruma yol açan etmenlere uygun yanıt verilememesi durumunda ya da yeterli yanıt verilememesi durumunda (bu etmenle başedilemediği durumlarda) organizmanın ortaya koyduğu ruhsal tepkiler endişe olarak isimlendirilebilir.

İşten çıkarılma, psikolojik stresörlerdendir.

Ekonomik çalkantılar sosyal stresörlerdendir.

Motivasyon, strese bağlı yanıtın özelliklerini belirleyen psişik faktörlerdendir.

ACTH strese yanıt sürecinde hipofiz bezinden salgılanan hormondur.

Genetik yapısal kuramlar, stres yanıtını açıklayan biyolojik kuramlardandır.

Zihinsel aktivitenin yavaşlaması, herhangi bir stres durumunda kişide görülen değişikliklerden değildir.

Stres anında görülen göz bebeklerinde genişleme adrenalin'in etkisidir.

Cinsiyet, strese bağlı yanıtın özelliklerini belirleyen içsel faktörlerdendir.

Stres kavramı ilk kez 17. yy'da felaket, elem, keder anlamların kullanılmıştır. Tarihsel süreç içinde bu kavrama farklı anlamlar yüklenmiştir.

Stres kavramını günümüzdeki anlamıyla tıp ve psikoloji literatüründe ilk olarak kullanan bilim insanı Selye'dir.

Stres kavramı günlük yaşamda farklı yerlerde ve anlamlarda kullanılmaktadır. Soruda verilen örnekte stres kavramı strese neden olan etmenlerin tanımlandığı durumlar anlamında kullanılmıştır.

Stresörler fiziksel, sosyal ve psikolojik stresörler olarak tanımlanmaktadır. Sorudaki örnekte verilen Veli beyin yaşadığı stres, yoğun trafiğin neden olduğu gürültüden kaynaklı olmasından dolayı, fiziksel stresör içinde yer almaktadır.

Strese verilen yanıtta kişiler arasında farklılıklara neden olan psişik faktörler ruhsal faktörleri ifade eder. Bu ruhsal faktörler arasında motivasyon, deneyim ve kişilik özellikleri bulunmaktadır. Kalıtım içsel faktörler arasında yer alırken, sosyallik dışsal faktörler içinde yer alır.

Genel Adaptasyon Sendromunun üç evresi vardır. İlk evre olan Alarm evresinin başında organizmanın direncinde düşme görülür. Direncin düşmesine bağlı tepkiler gelişebilir. Stres karşı yanıt vermede görevli olan yapılar uyarılır ve böylece ikinci evre olan direnç evresine organizma hazır hale gelir.

Adrenalin artışı gerçekleştiğinde organizmada bir dizi etkiye neden olur. Organizmanın ısısı, zihinsel etkinliği artar, böbreğin boşaltım hızında azalma görülür ve göz bebeklerinde büyüme görülür. B seçeneği dışında verilenler kortizolün genel etkileridir.

Organizma dengenin bozulmasın dair işaretleri alamadığında ve uyum sağlamak üzere strese vermesi gereken yanıtı gösteremediğinde, bir dizi olumsuz gelişmeye yol açar. Bu durum ortaya çıktığında organizma hayatta kalma amacını yerine getiremez ve bu durum en kötü olarak ölümle dahi sonuçlanabilir.

Olumsuz duyguların farkına varılmaması, hissedilmemesi yaşamın sona ermesine kadar sorunlara yol açabilir. Organizma dengenin bozulduğuna dair işaretleri alamazsa ve uyum sağlamak üzere stres verilmesi beklenilen tepkiyi gösteremezse zarar görür, hatta hayatta kalamaz.

Stres kavramının kökeni Latince’de “Estrictia”, eski Fransızca’da “Estrece” sözcüklerinden gelmektedir. Bu kavram, 17. yüzyılda ‘felaket, bela, musibet, dert, keder, elem’ anlamlarında kullanılmıştır. 18. ve 19. yüzyılda ise kavramın anlamı değişmiş ve organizmaya, nesnelere ve ruhsal yapıya yönelik ‘güç, baskı, zor’ gibi anlamlarda kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra ise stres kavramı nesnenin ya da organizmanın bütünlüğüne veya varolma durumuna karşı uygulanan güç şeklindeki organizmanın edilgen olduğu bir tanımdan çıkarak, organizma veya nesnenin uygulanan bu güce gösterdiği direnci de anlamı içinde barındıran bir kavram haline gelmiştir. Doğru yanıt D’dir.