ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 7

Etkin dinleme: Dinlemek kişinin katılımını gerektiren etkin bir süreçtir. Etkin bir şekilde dinlemenin yolları şunlardır: a. Açımlama: Birinin söylediklerinden ne anladığını kişinin kendi sözcükleriyle ifade etmesidir. “Anladığıma göre şunu hissettin”,”Bunu mu demek istiyorsun?” b. Açıklık getirme: Genellikle açımlama ile birlikte gider. Kısacası konuyu kavrayana kadar sorular sormak anlamına gelir. c. Geribildirim: Söylenenlere açıklık getirildikten sonra kişi geri bildirim vererek ne düşündüğünü, ne hissettiğini ve ne duyumsadığını yargılayıcı olmayan bir biçimde paylaşabilir. Geribildirim; anında, dürüstçe ve destekleyici olmalıdır. Doğru cevap D’dir.

Farkında olarak dinleme: Karşı tarafın söyledikleri dinleyenin kendi bilgileriyle karşılaştırarak ve söylenenlerin kişinin ses tonu, vurgusu, yüz ifadesi ve duruşu ile uygunluğunu gözlemleyerek yapılır. Doğru cevap C’dir.

Adil tartışma: Farklılıkların içten ve açık bir biçimde, bağırmadan ve şiddete başvurmadan tartışılmasıdır. Adil tartışmada üç önemli görüş öne çıkarılır: 1)Tartışma kötü bir şey değildir, bireylerin farklı görüşleri olması doğaldır, 2)İki tarafın da gereksinimleri eşit derecede önemlidir, 3)İki taraf da kazanabilir. Adil tartışmada uygun bir zaman belirlemek önemlidir. Karşı tarafın acelesi varken ya da yorgun, morali bozuk, açken konuyu tartışmak uygun olmayabilir. Bir kerede sadece bir konu ele alınmalıdır. Karşıdaki kişinin ne yapması ya da ne yapmaması istendiği basit ve açık ifadelerle belirtilmelidir. Gerginlik yaşandığında mola almak ya da tekrar konuşmak için yakın gelecekte bir zaman belirlemek uygun olacaktır. Doğru cevap A’dır.

Genel anlamda stres, kişinin biyolojik ve psikolojik dengesinin bozulmasına gösterdiği tepkidir.

Kişilik: Bireyin kendine özgü olan ve başkalarından ayırt ettiren uyum özelliklerini içerir. “Kişilik”, günlük dilde sıklıkla yanlış olarak “karakter” olarak da adlandırılmaktadır. Günümüzde kabul gören görüşe göre kişiliğin, karakter ve mizaç ( huy) olmak üzere iki bileşeni vardır.

İnsanlarda herhangi bir olayı nasıl algılayacağını ve değerlendireceğini, yaşadığı olaya nasıl bir tepki göstereceğini ve yaşanan stres ile nasıl baş edileceğini belirleyen en önemli etmenlerden birisi de kişilik özelliğidir (yapısıdır).

Psikiyatri ders kitaplarında ve psikiyatrik sınınıflandırma sistemlerinde belirtilen A (paranoid, şizoid, şizotipal), B (antisosyal, sınırda (borderline, histriyonik, narsisistik), C ( çekingen, bağımlı, obsesif kompulsif kişilik) kümesi kişilik özellikleri olarak tanımlanır.

B Tipi davranış Gösteren bireyler ; Sakin, hoşgörülü, dingin, sabırlı, ağırdan alan, rahat ve kimseyle yarışmayan ve zaman baskısını hissetmeyen insanlardır.

Paronoid kişiler ; Alıngan, kuruntulu, kıskanç, ön yargılı, tartışmacı/ kavgacı, insanlarla ilişkilerinde mesafeli, ciddi ve soğuk, şaka kaldırmayan kişilerdir. Başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumladığından sürekli insanlara güvensizlik ve kuşkuculuk gösterme eğilimindedirler.

Kişinin yaşamı boyunca sosyal ilişkilerinde, duyguların ve düşüncelerin ifadesinde sürekli bir kısıtlılık vardır. Sevinç, heyecan, öfke, korku gibi duyguları dışarıdan kolay anlaşılmaz. Arkadaşlıklara ve diğer insanlarla ilişkiler kurmaya karşı ilgisiz ve kayıtsızdırlar. Yakın ailesi dışında hemen hiç yakın arkadaşları yoktur. Kendisine yakın, sıcak ve sevecen davranan bir kişiye karşı da sıcak ve sevecen yaklaşamazlar. Yalnız kalmayı yeğleyen, mümkün olduğu kadar az ve öz konuşan, çoğu zaman kendi iç dünyasında yaşayan içe dönük insanlardır. Eninde sonunda kendisini bırakacağı, terk edeceğini düşünerek insanlarla yakın ilişki içine girmekten uzak dururlar.

Narsist kişler ; “Herkesten farklı”, “olağanüstü”, “üstün” ve “çok özel” bir kişi olduklarını düşünen kişilerdir. Kendilerini çok beğenirler ve kendilerine hayrandırlar. Kendilerini olduğundan daha akıllı, zeki, yetenekli, yakışıklı ve güzel olarak görürler. Kendilerine herkes gibi davranılmasından rahatsız olurlar. Övünmeyi ve övülmeyi çok seven, ayrıcalıklı bir kişi olduğuna inanırlar.

Bağımlı Kişilik özellikleri ; Basit konularda bile tek başına karar veremeyen, sorumluluk almayan, harekete  geçemeyen ve sürekli olarak başkalarının öğüt ve desteğine gereksinim duyan kişilerdir. Karar almayı gerektiren ortamlarda çoğu zaman kendi düşüncelerini söylemezler.

Obsesif kompulsif kişilerin en büyük korkuları ele geçirilmedir. Başkalarının kendisini denetlemesinden ve ona hükmetmesinden nefret ederler.

İş yerinin fiziksel koşulları ile ilgili bir diğer konu da ergonomi ile ilgilidir. Ergono-mi, iş makine teçhizatının insan bedenine uyumlu bir şekilde dizayn bilimidir. Bu bilim, endüstri mühendisliğini ve bu araçları kullanan kişilerin limitleri ile fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarını buluşturan bir alandır. Örneğin, yeni keşfedilen koltuk dizaynlarını çalışanların stres altına girmeden çok daha uzun saatler oturarak çalışmalarını sağlamaktadır. Renkli ekran koruyucuları ise, bilgisayar monitörleri karşısında çalışmayı kolaylaştırmaktadır.

İş ve çalışma zenginleştirmenin amacı aşağıdaki unsurları kapsamaktadır (Kahmi, 1997; 95).
• Çalışanların iş tatminini arttırmak,
• Monoton işlerden kurtulma için yeni olanaklar sağlamak,
• Performansı iş tatmini ile beraber arttırmak,
• İnsan ilişkilerini geliştirmek,
• Yüksek standartlarda hizmet sağlamak,
• Katılımlı yönetimi destekleyerek yaratıcılığı arttırmadır.

Ödüllendirme yöntemi bu yöntemler arasında yer almamaktadır.