ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 20

Olumsuz düşünceleri değiştirirken kişi gerçekçi olmalı, varolan sorunların üzerini örtmemelidir. Akılcı düşünceler; objektif gerçeklere dayanır, kişiye ve problemi çözmeye yardımcı olur, kişinin diğer insanlarla çatışma ve sürtüşmelerini azaltır, kişinin kısa ve uzun dönemli amaçlarına katkıda bulunur, duygusal bir çatışma ve gerginliğe sürüklemez..

Maruz bırakma yönteminde kişi stres etkeniyle karşı karşıya kalacak provalar yapar. En hafif durumdan giderek artan şiddette stres etkenine maruz kalır. Her maruz kalış kişinin strese verdiği psikofizyolojik cevabı ve kaçma davranışını azaltır, uyumunu artırır. Bunu soğuk suyun olduğu havuza girildiğinde bir süre sonra soğuğa alışmaya ya da karanlık bir sinema salonunda karanlığa alışmaya benzetebiliriz. Maruz bırakma, imgesel ve gerçek yaşamda olmak üzere iki çeşittir. İmgesel maruz bırakmada giderek artan şiddet ve süreyle imgesel olarak stres etkenine maruz kalır. Gerçek yaşamda maruz bırakma ise kişinin stres ortaya çıkaran uyaranla doğrudan karşılaşarak yüzleşmesidir.

Maruz bırakma, imgesel ve gerçek yaşamda olmak üzere iki çeşittir. İmgesel maruz bırakmada giderek artan şiddet ve süreyle imgesel olarak stres etkenine maruz kalır. Gerçek yaşamda maruz bırakma ise kişinin stres ortaya çıkaran uyaranla doğrudan karşılaşarak yüzleşmesidir. Kişiler maruz bırakma uygulamalarını, kapasitelerinin ötesinde bir değişime itmeyecek şekilde, ancak kaçma davranışlarını kıracak ve korkularını yenecek tarzda yerinde zorlamalar kullanarak ayarlamalıdır.

Duyarsızlaştırma (Desensitization)
Maruz bırakma yöntemine benzer bir yöntemdir. Ancak alıştırmalarda gevşeme egzersizleri kullanılır. Duyarsızlaştırmada kişiler öncelikle nasıl gevşeyeceklerini öğrenmelidir.

Bir insanın kişiliğini 4 alanda incelemek gerekir.
1. Bilişsel (düşünce tarzı) alan: İnsanın kendisini, başka insanları, olayları algılama ve yorumlama yollarını değerlendirir.
2. Duygusal alan: Duygusal tepkilerin görülme sıklığı, yoğunluğu, değişkenliği ve duruma uygun olup olmadığını değerlendirir.
3. Dürtü kontrolü alanı: Dürtülerini, isteklerini, içinden gelen zorlamaları nasıl kontrol ettiğini gösterir.
4. Kişiler arası ilişki alanı: Dürtü kontrolü, duygularını ortaya koyma biçimi ile düşünce tarzının kişiler arası alana, insan ilişkilerine nasıl yansıdığı kişiliği değerlendirmede önemlidir.
3. ve 4. alanlar birlikte “Davranışsal alan” olarak da adlandırılabilir.

Bir bireyin siyahilere bakış açısı, hem düşünme biçimini hem duygularını hem de bu bireylere davranış biçimini belirleyeceğinden, kişiler arası ilişki alanında kabul edilebilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kişiliğin oluşumunda bedensel (biyolojik) faktörler, kültürel faktörler, aile faktörü, sosyalleşme faktörü, durumsallık faktörü ve kitle iletişimi ile ilgili faktörler etkili olmaktadır. Cinsiyet, kronik hastalıklar, yaş ve genler biyolojik faktörler arasında yer alırken; ebeveyn tutumları aile ve kalıtım faktörleri arasında kabul edilebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İnsanlarda herhangi bir olayı nasıl algılayacağını ve değerlendireceğini, yaşadığı olaya nasıl bir tepki göstereceğini ve yaşanan stres ile nasıl baş edileceğini belirleyen en önemli etmenlerden birisi de kişilik özelliğidir (yapısıdır). Kişilik özelliğini bilen bir kişi yaşadığı olayların hangisinin kendisinde stres yaratacağını tahmin edebilmektedir. Bireyin kişilik özelliklerinin farkında olması, stres faktörleri üzerinde denetim kurmasını sağlar. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Kişiliğin oluşumunda bedensel (biyolojik) faktörler, kültürel faktörler, aile faktörü, sosyalleşme faktörü, durumsallık faktörü ve kitle iletişimi ile ilgili faktörler etkili olmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

B Tipi Davranış Biçimine Sahip Kişiler: Sakin, hoşgörülü, dingin, sabırlı, ağırdan alan, rahat ve kimseyle yarışmayan ve zaman baskısını hissetmeyen insanlardır. Başkalarıyla kolay iletişim kurarak onları dinlemeye, anlamaya çalışırlar. Duygularını düşüncelerini açık seçik ortaya koyarlar. Planlı, programlı çalışırlar. Başladıkları işi sonlandırmadan başka işe girişmezler. Her alanda başarılı ve becerikli olmadıklarını kabul ederler. Konuşurken sakindirler, sözcükleri ve cümleleri özenle seçerler. Yavaş ve ölçülü hareket ederler. Yarışmaktan, üstün yanlarını belirtmekten hoşlanmazlar. Yaptıkları işte önce kendileri mutlu olmak ister. Başarılarının da hem kendilerine, hem yakınlarına huzur ve mutluluk vermesini isterler. Zamanı iyi kullanırlar. Sorumluluklarının sınırlarını iyi çizerler. Bu nedenle, stresli durumlarda da durumu çok boyutlu değerlendirmeden harekete geçmemeleri olasıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kişilik özelliği (bozuklukları), her kişiliğin kendine özel belirtiler göstermesi yanında bazı belirtilerinde ortak olması nedeniyle 3 kümeye ayrılmaktadır: A Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Paranoid, şizoid, şizotipal kişilik özelliği, B Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Antisosyal, borderline (sınır), histriyonik, narsistik, çekingen kişilik özelliği, C Kümesi Kişilik Özelliği (Yapıları): Çekingen, bağımlı, obsesif kompulsif kişilik özelliği şeklindedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İlgili özellikler, şizoid kişilik özelliğine aittir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Örgütsel stres; çalışma hayatımızda belirlenmiş ya da belirlenmemiş rol ve görevleri yerine getirirken ortaya çıkan durumların
yarattığı stres faktörleri olarak tanımlanmaktadır. Ortaya çıkan bu faktörler, stresörler, bir taraftan çalışanları ve yöneticileri etkilerken, diğer taraftan da işin yürütülmesini etkilemektedir.

Örgütsel stres nedenlerini dört ana grupta ele alınır. Örgütsel politikalar; örgütün yapısal özellikleri; fiziksel koşullar; örgütsel süreçler.

Stresin Biyolojik ve Fizyolojik sonuçları
Kısa Dönem Etkileri – İlk Tepkiler
Uzun Dönem Etkileri- Psikosomatik Hastalıklar
Kalp – Damar hastalıkları
Solunum sistemi hastalıkları
Sindirim sistemi hastalıkları
Eklem ve kas hastalıkları
Genital ve idrar yolları hastalıkları
Cilt hastalıkları
Sinir sistemi bozuklukları
Kanserler
Stresin Psikolojik Sonuçları
Depresyon
Kaygı
Uykusuzluk
Tükenme sendromu
Stresin Davranışsal Sonuçları
Stresin Sosyal Sonuçları

Narsistik bireyler söz konusu olduğunda, herhangi bir çıkarı olmadan başkasını düşünmesi, iyilik yapması beklenmemelidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Çekingen kişilik özelliklerine sahip bireyler, başarılarını ve yeteneklerini küçümserken başarısızlık olarak gördükleri her şeyi abartırlar. Çok iyi bildikleri bir konuda bile düşüncelerini pek açıklamak istemezler. Bu bireylere olumlu yönlerini ve başarılarını sık sık hatırlatmak uygun olacaktır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Obsesif kompulsif kişilik yapısının temel özelliği titizlik, katılık, düzenlilik, ısrarcılık, tutumluluk, inatçılık, kararsızlık, mükemmeliyetçilik ve esnek olamamadır. Ayrıntıcı, kuralcı, inatçı, iş düşkünü, duygusal olmayı zayıflık olarak gören, mantığı ön planda tutan, düzen ve temizlik düşkünü, şaka yapmaktan ve kendisine şaka yapılmasından hoşlanmayan, kolay karar veremeyen ve para harcama konusunda tutumlu kişilerdir. Sorumluluk duygusu aşırı gelişmiştir. Bu kişilere iş yerinde, detaylı kontrol gerektiren işlerin verilmesi uygun olacaktır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Stres sonucunda ortaya çıkan ilk belirtiler, kısa dönem etkileri, beyinden gelen emirler yoluyla stres hormonlarının salınması sonucunda ortaya çıkar. Vücudumuzdaki şeker ve yağlar, hızlı enerji sağlamak için, kana karışır. Kana karışan şekeri enerjiye dönüştürmek ve gerekli oksijeni sağlamak üzere solunum hızlanır. Gerekli organlara kan göndermek üzere kalp atışları hızlanır ve kan basıncı artar. Kaslar gerginleşir. Sindirim hızı yavaşlar. Terleme artarak, vücudun aşırı ısınması önlenir. Bunlar ve bunlara benzer mekanizmalar sonucunda başlıcaları aşağıda listelenmiş olan belirtiler ortaya çıkabilir. Çarpıntı Kalp atım sayısının artması Nefes darlığı Solunum sayısının artması Göğüste ağrı Tansiyon yükselmesi Baş dönmesi Baş ağrısı Boğazda takılma Boğaz ağrısı Sıcak basması Titreme

Stresin cilt üzerindeki etkilerinden bazıları
aşağıdaki şekilde listelenebilir.
Yağ dengesinin bozulması Akne oluşumu,
Seboreik dermatit Allerjik reaksiyonlar
Egzema Psöriasis
Aşırı terleme Zona
Rosacea Uçuk
Ürtiker Saçlarda kepeklenme
Cilt kanseri Saçların dökülmesi ( alopezi ) ya da beyazlaşması

Çalışma hayatında stresin en sık görülen psikolojik sonuçları arasında, depresyon,
kaygı, uykusuzluk ve tükenme sendromu sayılabilir..