ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 16

Kaygı, kişinin bir uyaranla karşı karşıya kaldığında yaşadığı, bedensel, duygusal ve zihinsel değişimlerle kendini gösteren bir uyarılmışlık durumu olarak tanımlanmaktadır. Yaşanan kaygı çok yoğun ise, kişinin, enerjisini verimli bir biçimde kullanması, dikkatini ve gücünü yapacağı işe yönlendirmesini engeller. Kişi potansiyelini tümüyle kullanamaz ve istenen performansa erişemez. Doğru cevap E'dir.

Tükenmişlik sendromu yaşayan kişide işine, çevresine karşı yabancılaşma duygusu ve olumsuz düşüncelerde artma, işinin anlamını yitirmesi sonucunda iş veriminin düşmesi gözlenir. Kendini çalıştığı iş yerinin bir parçası olarak görmemeye başlar. Doğru cevap B'dir.

Çalışanlarda tükenmişliğe yol açan işle ilgili faktörler arasında iş yükü, iş akışı, çalışanın kendisini geliştirme olanağı bulamaması, iş-yetenek uyuşmazlığı sayılmaktadır. Örgütsel yönetim ve işleyiş ile ilgili faktörler arasında ise çalışanların bir birleri ve yöneticelerle olan iletişim, liyakata bağlı olmayan yükselme olanakları, esnek olmayan katı bir yönetim anlayışı, yönetimin yetersizliği, işletmelerde adalet ve hakkaniyet kavramlarına önem verilmeyişi sayılabilir. Doğru cevap A'dır

Her örgüt, örgüt içinde yapılan işe, örgüt ortamının koşulları ve iklimine, örgüt içinde çalışanların eğitim, tecrübe, beklentileri ve iletişimlerine bağlı olarak belli bir düzeyde stres üretir. Üretilen bu stres başarılı bir şekilde yönetilemediği takdirde bir taraftan yukarıda sayılan çalışanlar düzeyindeki sonuçlar ortaya çıkarken, bir taraftan da çalışanların etkilenimine bağlı olarak örgütsel düzeyde çıktılar kendini gösterir. Böylece örgüt içinde iyi yönetilemeyen ve kontrol edilemeyen stres, örgütlerin etkinliklerini ve verimliliklerini azaltarak önemli performans ve maddi kayıplara neden olabilir. Stres örgüt içinde, işe devamsızlık, iş gücü devrinin yükselmesi, mal ve hizmetlerin kalitesinin azalması, iş kazalarının artması, sağlık giderlerinin artması gibi pek çok olguya zemin hazırlayabilir. Doğru cevap B'dir.

Yabancılaşma: Şimşek ve arkadaşları (2006) örgütlerde yabancılaşma kavramını, “genel düzeyde bireylerin var olan örgütsel yapılara bağlı beklentiler, değerler, kurallar ve ilişkilerden uzaklaşması hali” olarak tanımlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Aytaç, (2009, alıntı: Sabuncuoğlu, Z. 2005, İnsan Kaynakları Yönetimi, 2.b., Furkan Ofset, Bursa 2005) genç elemanların yaşlılara ve erkeklerin kadınlara göre işlerine daha bağımlı olduklarını, evli işgücünün bekâr işgücüne oranla daha fazla devamsızlık yaptığını, personelin öğrenim düzeyi yükseldikçe devamsızlığın azaldığını belirtmektedir. Düşük öğrenim düzeyindeki kişilerin, basit, rutin ve ağır işlerde çalıştırılır olmalarının, bıkkınlığa yol açarak, strese girmelerine neden olduğu ve iş ortamından uzaklaşma eğilimlerinin arttığı öne sürülmektedir. doğru cevap A'dır.

Çalışanların yeteneklerini kullanamadıkları, kendilerini geliştiremedikleri, çalışanların kendi aralarında ve yöneticilerle olan iletişimlerinin bozuk olduğu, ücretlerin düşük olduğu, olumsuz ve güvenliksiz çalışma koşulları personel devir hızının yükselmesine neden olur.Sinir sistemi bozuklukları sebeplerden değil sonuçlardan biridir. Doğru cevap E'dir.

Streste, bir tehlike söz konusudur ve önemi kişi tarafından tehlikenin olarak algılanmasıdır.  Ayrıca stres, kontrol edilebilir bir tepki değildir. Genel anlamda stres, kişinin biyolojik ve psikolojik dengesinin bozulmasına gösterdiği tepkidir. Psikolojide kullanılan stres ise, kişinin stres kaynaklarını nasıl algıladığı ve yorumladığına ilişkin bir tanımlamadır.  Görüldüğü gibi stres, organizmanın sadece bir bölümünü değil tümünü etkiler. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Bireyin kendisi açısından, fizyolojik, zihinsel ve ruhsal özellikleri hakkındaki bilgisidir. Bir insanın kişiliğini 4 alanda incelemek gerekir.
1. Bilişsel (düşünce tarzı) alan: İnsanın kendisini, başka insanları, olayları algılama ve yorumlama yollarını değerlendirir.
2. Duygusal alan: Duygusal tepkilerin görülme sıklığı, yoğunluğu, değişkenliği ve
duruma uygun olup olmadığını değerlendirir.
3. Dürtü kontrolü alanı: Dürtülerini, isteklerini, içinden gelen zorlamaları nasıl kontrol ettiğini gösterir.
4. Kişiler arası ilişki alanı: Dürtü kontrolü, duygularını ortaya koyma biçimi ile düşünce tarzının kişiler arası alana, insan ilişkilerine nasıl yansıdığı kişiliği değerlendirmede önemlidir.
3. ve 4. alanlar birlikte “Davranışsal alan” olarak da adlandırılabilir. Görüldüğü gibi insanın kendisini, başka insanları, olayları algılama ve yorumlama yollarını değerlendirdiği alan bilişsel alandır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Çalışma yaşamı içinde bulunan birey, iş ve hizmet üretimi gerçekleştirirken, örgüt içindeki diğer bireylerle olan iletişimini de sağlıklı yürütmek zorundadır. Kendini örgütün bir parçası olarak konumlandırır. Bu da bireyin daha güçlü olmasına ve kendini daha güvende hissetmesine neden olur. Çalışma hayatı, çalışanın hem verimli bir şekilde üretken olması, işini yapması, hem de örgütün diğer üyeleri ile ahenkli bir uyum içinde çalışmasını sağlamaya yönelik çaba içinde olmasını gerektirmektedir.

Stres sonucunda ortaya çıkan ilk belirtiler, kısa dönem etkileri, beyinden gelen emirler yoluyla stres hormonlarının salınması sonucunda ortaya çıkar. Vücudumuzdaki şeker ve yağlar, hızlı enerji sağlamak için, kana karışır. Kana karışan şekeri enerjiye dönüştürmek ve gerekli oksijeni sağlamak üzere solunum hızlanır. Gerekli organlara kan göndermek üzere kalp atışları hızlanır ve kan basıncı artar. Kaslar gerginleşir. Sindirim hızı yavaşlar. Terleme artarak, vücudun aşırı ısınması önlenir. Bunlar ve bunlara benzer mekanizmalar sonucunda başlıcaları aşağıda listelenmiş olan belirtiler ortaya çıkabilir. Çarpıntı Kalp atım sayısının artması Nefes darlığı Solunum sayısının artması Göğüste ağrı Tansiyon yükselmesi Baş dönmesi Baş ağrısı Boğazda takılma Boğaz ağrısı Sıcak basması Titreme

Stres sonucunda ortaya çıkan ilk belirtiler, kısa dönem etkileri, beyinden gelen emirler yoluyla stres hormonlarının salınması sonucunda ortaya çıkar. Vücudumuzdaki şeker ve yağlar, hızlı enerji sağlamak için, kana karışır. Kana karışan şekeri enerjiye dönüştürmek ve gerekli oksijeni sağlamak üzere solunum hızlanır.

Örgütte verim ve performans düşmesinin yanı sıra, çalışanların işe devamsızlığı, personel devir hızının artması, örgütten soğuması, örgüt aleyhine çalışması, stresli, dalgın, konsantrasyonunu yitirmiş çalışanın iş kazalarına meyilli olması örgüt içinde maliyetlerin de artmasına neden olmaktadır. Kısaca, örgütsel stresin bireysel ve örgütsel sonuçları ortaya çıkmaktadır.

Çalışma hayatında karşılaşılan stresin birey üzerinde oluşturduğu etkilerden biri de ki- şinin davranışlarında meydana gelen değişikliklerdir. Bunların başında konuşmada bozulma, konuşmada zorlanma ve kekemelik gelmektedir. Stres altında kalan kişiler sert ve sinirli bir ses tonu ile konuşurlar.

Depresyon yalın bir tanım ile, keder hali, ruhsal çöküntü ile birlikte düşünme süreçlerini etkileyen sosyal işlevlerde bozukluğa neden olan duygu durum bozukluğu olarak ifade edilebilir.

Çalışma hayatında stresin en sık görülen psikolojik sonuçları arasında, depresyon, kaygı, uykusuzluk ve tükenme sendromu sayılabilir

Stresörlere karşı verilen psikolojik cevaplara “hostilite” denmektedir.

Örgütsel yönetim ve işleyiş ile ilgili faktörler arasında ise çalışanların bir birleri ve yöneticelerle olan iletişim, liyakata bağlı olmayan yükselme olanakları, esnek olmayan katı bir yönetim anlayışı, yönetimin yetersizliği, işletmelerde adalet ve hakkaniyet kavramları- na önem verilmeyişi sayılabilir.

İş hayatında strese neden olan faktörleri strese neden olma derecesine göre içten dışa doğru sıralandığında, bireysel stres kaynaklarının doğrudan çalışma hayatını etkilediğini vurgulamaktadır.

Kişiliğin oluşumunda bedensel (biyolojik) faktörler, kültürel faktörler, aile faktörü, sosyalleşme faktörü, durumsallık faktörü ve kitle iletişimi ile ilgili faktörler etkili olmaktadır. Maddiyat faktörü bu faktörler arasında yer almaz. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.