ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 10

Örgütsel stres; çalışma hayatımızda belirlenmiş ya da belirlenmemiş rol ve görevleri yerine getirirken ortaya çıkan durumların yarattığı stres faktörleri olarak tanımlanmaktadır.

Luthans (1992) bireysel özelliklerin yanı sıra, örgütsel stres nedenlerini dört ana grupta ele almaktadır. Bunlar; örgütsel politikalar; örgütün yapısal özellikleri; fiziksel koşullar; örgütsel süreçlerdir.

Stresin Psikolojik Sonuçları; Depresyon Kaygı Uykusuzluk Tükenme sendromu olarak sıralanabilir.

İş yerinde örgütsel stresi önleyici bir tutum izleyen yönetic esnek bir yönetim anlayışı izler.

Uzun ve yoğun süren stres sonucunda çalışanlar hem örgüt içinde hem de aile ve sosyal çevrede diğer bireyler ile kurulan ilişkilerde ve iletişimlerde azalma yaşarlar. Her türlü iletişimdeki azalma, aile ve toplum içi rollerin yürütülmesinde sorunların ortaya çıkmasına neden olur. Zaman içinde bu sorunlar hem bireyin stresinin artırmasına ve bir kısır döngünün ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilirken, hem de kişinin sosyal yalıtımına neden olabilir.

Çalışma hayatında stresin en sık görülen psikolojik sonuçları arasında, depresyon, kaygı, uykusuzluk ve tükenme sendromu sayılabilir.

İş stresi-Bireysel stres-Grupla ilgili stres-Örgütsel stres kaynakları-Örgüt dışı stres kaynakları

Uzun süreli stres, baş ağrısı, kişilik değişimleri, alınganlık, endişe ve depresyon gibi problemleri tetikleyebilir. Uykuya dalmada güçlük ve uykunun derinleşmesinde meydana gelen düzensizlikler nedeniyle uyku bozukluklarına neden olabilir.

Kramp tarzında karın ağrıları sindirim sistemi rahatsızlığıdır.

Kronik stresin, damar tıkanmalarını hızlandırdığı bildirilmektedir. Stres tetiklemesiyle sindirimde rol oynayan asit üretimi nedeniyle ağrılı yanma şikâyetleri görülebilir.

Borderline Kişilik Özelliklerine Bağlı Stres Nedenleri: En stres yaratıcı durum, tutarsız davranışlarını çekemeyen ve onların çelişkili davranışlarına tepki gösteren insanlarla bir arada olmaktır.

B Kümesi Kişilikler (Dramatik, Coşkulu Kişilikler) Antisosyal, borderline (sınır), histrionik ve narsistik kişilikleri içerir. Bu yapıları olan kişiler sıklıkla heyecanlı, duygusal ve kararsız olarak görünürler.

Narsistik Kişilik Özelliği (Kendini Beğenmişler) "Herkesten farklı", "olağanüstü", "üstün" ve "çok özel" bir kişi olduklarını düşünen kişilerdir. Kendilerini çok beğenirler ve kendilerine hayrandırlar. Kendilerini olduğundan daha akıllı, zeki, yetenekli, yakışıklı ve güzel olarak görürler.

C Kümesi Kişilikler (Korkulu, Bunaltılı Kişilikler) Kaçınan (avoidant, çekingen, sakınan), bağımlı, obsesif-kompulsif (saplantılı, takıntılı) kişilik özellikleri olan kişiler sıklıkla anksiyeteli, bunaltılı ve korkulu görünürler.

Histriyonik Kişilik Özelliğine Bağlı Stres Nedenleri: Bu kişiler için en stres yaratıcı durum, dikkat çekme ve ilgi odağı olma çabalarına karşın çevrelerindeki insanların kendilerine bekledikleri ilgiyi göstermemeleridir. İnsanları etkileyemezlerse mutlu olamayacaklarına inanırlar. Bu özellikleri nedeniyle, bulundukları ortamda kendi cinsiyetlerinden kişilerde rekabet etme duygusu yaratırlar. Fakat grup içinde sürekli ön planda olma istekleri, çoğu geçici olan heveslerinin yerine getirilmesi için çevresindeki insanları zorlamaları, isteklerinin anında gerçekleşmesini beklemeleri, çocuksu tepkileri, yalnız kendilerini düşünen yaklaşımları, baştan çıkarıcı davranışları diğer insanlarda sıkıntı yaratırlar.

Şizotipal Kişilik Özelliği (Acayipler) Bu kişiler düşünceleriyle, yorumlarıyla, konuşmalarıyla, davranışlarıyla ve görünümleri ile tuhaf, garip ve ekzantrik kişilerdir. İnsanlarla ilişki kurmakta zorlanırlar. Telepati, altıncı his ve gelecekten haber vermeye inanma gibi tuhaf inanışlar ya da büyüsel düşünceleri vardır. Yaşamlarını bu inanış ve düşüncelerine göre düzenlerler. Büyü, fal ve astroloji gibi konulara herkesin gösterdiğinden daha farklı ve aşırı bir ilgi gösterirler. “Uzaylıları algılama", "yapılan büyüyü sezme" ve "ruhu hissetme" gibi gerçekdışı garip algılamaları olur. Konuşmaları çoğu zaman belirsiz, ayrıntıcı, dolaylı ve mecazidir. Uygunsuz ya da kısıtlı duygulanımları vardır. Birinci derece akrabalar dışında hemen hiç yakın arkadaşları yoktur. Şizotipal Kişilik Özelliğine Bağlı Stres Nedenleri: Kendilerini sezgileri güçlü ve diğer insanlardan farklı bir insan olarak görürler. Diğer insanlar tarafından sömürüleceklerini ve dışlanacaklarını düşünürler. Alışılmadık derecede tuhaf ve garip düşünce, inanç, tutum, yorum ve davranışları nedeniyle tedirginlik yaratan ve uzak durulması gereken insanlar olarak görünürler.

B Tipi Davranış Biçimine Sahip Kişiler Sakin, hoşgörülü, dingin, sabırlı, ağırdan alan, rahat ve kimseyle yarışmayan ve zaman baskısını hissetmeyen insanlardır. Başkalarıyla kolay iletişim kurarak onları dinlemeye, anlamaya çalışırlar. Duygularını düşüncelerini açık seçik ortaya koyarlar. Planlı, programlı çalışırlar. Başladıkları işi sonlandırmadan başka işe girişmezler. Her alanda başarılı ve becerikli olmadıklarını kabul ederler. Konuşurken sakindirler, sözcükleri ve cümleleri özenle seçerler. Yavaş ve ölçülü hareket ederler. Yarışmaktan, üstün yanlarını belirtmekten hoşlanmazlar. Yaptıkları işte önce kendileri mutlu olmak ister. Başarılarının da hem kendilerine, hem yakınlarına huzur ve mutluluk vermesini isterler. Zamanı iyi kullanırlar. Sorumluluklarının sınırlarını iyi çizerler.

İnsanları sınıflandırma isteği M. Ö. IV yüzyıla ve Hipokrat’a kadar uzanır. Hipokrat, kişilik yapısının beden salgılarının aşırı salgılanması ile ilişkili olduğunu ileri sürerek "iyimser / kanlı", "sinirli / sarı safralı", "melankolik / kara safralı" ve "soğukkanlı / balgamlı" olmak üzere dört kişilik yapısı tanımlamıştır. Bugün bile bir kişi hakkında "kanlı canlı" ya da "soğukkanlı" deyimi kullanılmaktadır.