ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 4

İş arkadaşlarının kişiyle konuşmaması, konuşmasının yasaklanması, Kişinin diğer çalışanlardan izole bir ortamda çalıştırılması gibi konular kişinin sosyal temaslarda bulunması üzerinde etkili faktörlerden iken; Kişiyi gülünç duruma düşürmek için taklidinin yapılması, Kişinin engelliği ya da özrü ile alay edilmesi ise Kişinin kişisel itibarı üzerinde etkili faktörlerdendir. Şıklardan bir tek Kişinin ret edilmesi için sözel aktivitelerde bulunulması kişinin uygun iletişimde bulunması üzerinde etkili faktörlerdendir.

Depresyonu olanlarda enerji azlığı, isteksizlik, içe kapanma, dikkati toplamada ve karar vermede güçlük görülürken, ani ve hızlı hareketlerin tersine hareketlerde yavaşlama meydana gelmektedir.

Bunaltı bozukluğu; birçok yaşam olayı ya da durum hakkında aşırı stres, endişe(evham) duyma ile karakterize bir ruhsal rahatsızlıktır.

Sosyal fobi; kişinin sosyal ortamlarda utanacağı ya da küçük duruma düşeceği korkusunu yaşadığı birruhsal rahatsızlıktır. Önceden tanımadığı insanlarla karşılaştığı ya da başkalarının gözü üzerinde olacağı bir ya da birden fazla sosyal eylemden belirgin ve sürekli korkma söz konusudur. Kişi toplantılara katılmak, topluluk karşısında konuşmak ya da yeni insanlarla tanışmaktan korkabileceği gibi birisiyle yemek yemek, karşılıklı ya da telefonda konuşmak, alış-veriş yapmak türünden sıradan aktivitelerde de sorun yaşayabilir.

Bir kişi hastalığı olduğunu öğrendiğinde, 5 aşamalı olarak psikolojik tepki verir. Üçüncü aşama pazarlık aşamasıdır. Ölümcül hasta biraz daha yaşamaya karşılık vaatlerde bulunur. Örneğin “Kızının düğününü görmeyi istediği, başka bir şey istemeyeceği” gibi pazarlıkgerçekte bir erteleme çabasıdır.

Ailede yalnızca ebeveynlein değil tüm aile bireylerinin rollerinin belirli olması gerekmektedir. Sağlıklı ailelerde roller açık, belirgin, uygun şekilde düzenlenmiş ve birbirini tamamlayan özelliktedir. Aile üyesinin yaşına, cinsiyetine, kültürel değerlere ve beklentilere göre roller düzenlenmiştir. Sağlıklı ailelerde gerektiğinde rollerin yer değiştirebildiği ve esnek olabildiği de gözlenir. Eğer bir aile üyesi geçici olarak rolünü yerine getiremez ise diğer üyeler onu rolünü üstlenirler.

İş ortamında yaşanan yoğun ve uzun süreli stres tükenmişliğe neden olabilmektedir. Maslach ve arkadaşları(2001), tükenmişliği, meslekten kişilerin mesleğin özgün anlamı ve amacından kopması ve hizmet götürdüğü insanlarla artık gerçekten ilgilenemiyor oluşu olarak tanımlamaktadır.

Aşırı kriz evresinde, fiziksel ve ruhsal sıkıntıları daha kritik düzeye çıkar. Zihni sürekli iş problemleri ile meşgul olur. İş ortamından, çevresinden kaçıp uzaklaşma düşünceleri olur.

İş hayatında yaşanan tükenmişlik sendromunun birçok nedeni vardır. Mükemmeliyetçi eğilimi olan, hiçbir şeyin yeterince iyi yapılmadığının düşünen, her şeyi kontrol etme ihtiyacı duyan ve yüksek başarı beklentisi olan bireyler tükenme sendromu için risk taşırlar. Ayrıca kendisine ve dünyaya daha karamsar bakan kişiler de bu anlamda riskli kişilerdir. Yaşamını iş merkezli planlayan, uykuya, dinlenmeye vakit ayırmayan, yakın insan ilişkilerinden uzak duran bireyler tükenmişlik sendromuna yakalanma riski taşımaktadırlar. Ayrıca işlerini yaparken yardım istemeyip çok fazla sorumluluk alan kişiler tükenmişlik sendromuna yatkın bireylerdir.

İşyerinde psikolojik taciz

A şıkkında yer alan ifade yanlıştır, çünkü strese yol açan her etmenin hastalığa sebep olduğu kanıtlanamamıştır, başka birçok faktörler birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Yaşam olayları ile strese yol açan hastalıkların doğrudan ilişkisi olduğu için B şıkkı da yanlıştır. Yaşamdaki her değişiklik stresi başlatan etmen olabilir ama strese neden olmayabilir, bu nedenle C şıkkı da yanlıştır. Yaşam olaylarının ruh ve bedenin bütünlüğüne etkisi de bu olaylarla sınırlı değil kişinin arka planında yatan başka birçok etmenle de ilişkilidir. Bu nedenle E şıkkı da yanlıştır. Doğru yanıt, kitapta da geçtiği üzere yaşam olaylarının hastalık başlangıcını ve şiddetini etkilediği yargısıdır.

Soru kökünde yer alan "daha önceden duyarlılığın olması" ifadesi eylemin tekrar etmesine ilişkin olduğu için, tekrar eden eylem içeren tek örnek C şıkkındadır.

Soru kökünde yer alan II-III-IV'teki ifadeler k,tapta doğrudan yer almaktadır. I'de yer alan ifade, stres hastalık davranışlarını pekiştirdiği için doğru değildir. V'te ise stresin bedene olan etkisi sadece olayların şiddeti değil kişinin başka yaşamsal geçmişiyle ve eğilimiyle ilgili olduğu için doğru değildir. Bu durumda cevap II-III-IV'tür.

İskemi ve ateroskleroz stresin yol açtığı, kalp damar hastalıklarındandır. Migren baş ağrılarıyla ilgili bir rahatsızlıktır. Egzema deri hastalığıdır. Kolit ise stresin tetiklediği bir bağırsak rahatsızlığıdır.

Verilen örnekte kişide hastalığı başlatan etmenlerden biri olan stres, neden olduğu hastalığın sonucunda da devam ettiği ve arttığı için hastalığı kronikleştirebilir. Bu durum C şıkkında verilen yargıyla örtüşmektedir.

Stres, bağışıklık sistemi üzerinde çeşitli etkilerde bulunur. Yeni akyuvar yapılması ve kana gönderilmesi engellenir, akyuvarların kanda kalma süresi azalır, antikor üretimi engellenir, akyuvarlar denilen çeşitli hücreler arasındaki iletişim bozulur, glukokortikoidler nedeniyle timus bezinden lenfosit yapımı durdurulur. Ayrıca akyuvarlar stres nedeni ile enfeksiyon alarmına daha geç ve yavaş tepki gösterir. Stresin yaşanmaya başlandığı ilk yarım saatte; glukokortikoidler ve sempatik sistem yoluyla bağışıklık sistemi güçlendirilir. Bu mekanizma içerisinde doğru olan yargı B şıkkıdır.

II. ve IV. seçeneklerde verilen örnekler, stresin yol açtığı hastalıkların neden olduğu sadece psikolojik bozuklukları işaret etmektedir. Diğer seçenekler hem psikolojik hem fizyolojik bozuklukları işaret ettiği için cevap I-III'tür

Eklemlerin, işlevlerini yerine getirememesine neden olacak şiddette iltihaplanmasına romatoid artrit denmektedir. Ateroskleroz ise yağ maddelerinin kan damar duvarlarında birikmeye başlaması ve damarların daralıp tıkanmasıdır. Bu nedenle yanıt E'dir.

Verilen örnek durum, kişide hastalığa sebep olan belirtlilerin kaybolması durumunda hastalık devam ediyormuş gibi davranılması söz konusudur. Bu da stresin hastalık davranışını pekiştirmesine örnektir.

Selye stres kavramını günümüz anlamıyla tıp ve psikoloji literatüründe ilk olarak kullanan isimdir dolayısıyla onun attığı temel üzerinden gidiliyor ünitede. Selye stresi uyaranlara karşı organizmanın verdiği yanıt olarak tarif etmiştir. Ayrıca farklı stresörlerin insan üzerinde benzer bedensel tepkilere yol açtığını saptamıştır fakat bu saptamanın her zaman doğru olmadığı anlaşılmıştır.