ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 19

Stres kavramını günümüzdeki anlamıyla tıp ve psikoloji literatüründe ilk olarak kullanan bilim insanı Selye'dir.

Stres kavramı günlük yaşamda farklı yerlerde ve anlamlarda kullanılmaktadır. Soruda verilen örnekte stres kavramı strese neden olan etmenlerin tanımlandığı durumlar anlamında kullanılmıştır.

Stresörler fiziksel, sosyal ve psikolojik stresörler olarak tanımlanmaktadır. Sorudaki örnekte verilen Veli beyin yaşadığı stres, yoğun trafiğin neden olduğu gürültüden kaynaklı olmasından dolayı, fiziksel stresör içinde yer almaktadır.

Strese verilen yanıtta kişiler arasında farklılıklara neden olan psişik faktörler ruhsal faktörleri ifade eder. Bu ruhsal faktörler arasında motivasyon, deneyim ve kişilik özellikleri bulunmaktadır. Kalıtım içsel faktörler arasında yer alırken, sosyallik dışsal faktörler içinde yer alır.

Genel Adaptasyon Sendromunun üç evresi vardır. İlk evre olan Alarm evresinin başında organizmanın direncinde düşme görülür. Direncin düşmesine bağlı tepkiler gelişebilir. Stres karşı yanıt vermede görevli olan yapılar uyarılır ve böylece ikinci evre olan direnç evresine organizma hazır hale gelir.

Adrenalin artışı gerçekleştiğinde organizmada bir dizi etkiye neden olur. Organizmanın ısısı, zihinsel etkinliği artar, böbreğin boşaltım hızında azalma görülür ve göz bebeklerinde büyüme görülür. B seçeneği dışında verilenler kortizolün genel etkileridir.

Organizma dengenin bozulmasın dair işaretleri alamadığında ve uyum sağlamak üzere strese vermesi gereken yanıtı gösteremediğinde, bir dizi olumsuz gelişmeye yol açar. Bu durum ortaya çıktığında organizma hayatta kalma amacını yerine getiremez ve bu durum en kötü olarak ölümle dahi sonuçlanabilir.

Olumsuz duyguların farkına varılmaması, hissedilmemesi yaşamın sona ermesine kadar sorunlara yol açabilir. Organizma dengenin bozulduğuna dair işaretleri alamazsa ve uyum sağlamak üzere stres verilmesi beklenilen tepkiyi gösteremezse zarar görür, hatta hayatta kalamaz.

Stres kavramının kökeni Latince’de “Estrictia”, eski Fransızca’da “Estrece” sözcüklerinden gelmektedir. Bu kavram, 17. yüzyılda ‘felaket, bela, musibet, dert, keder, elem’ anlamlarında kullanılmıştır. 18. ve 19. yüzyılda ise kavramın anlamı değişmiş ve organizmaya, nesnelere ve ruhsal yapıya yönelik ‘güç, baskı, zor’ gibi anlamlarda kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonra ise stres kavramı nesnenin ya da organizmanın bütünlüğüne veya varolma durumuna karşı uygulanan güç şeklindeki organizmanın edilgen olduğu bir tanımdan çıkarak, organizma veya nesnenin uygulanan bu güce gösterdiği direnci de anlamı içinde barındıran bir kavram haline gelmiştir. Doğru yanıt D’dir.

Stres ile ilgili tanımların ortak özellikleri aşağıda sıralanmıştır;

4. Stres, kontrol edilebilir bir tepki değildir. Yani stres nedeniyle meydana gelen fizyolojik değişiklikler kişinin kendi iradesiyle başlatılıp yine kendi iradesiyle durdurulamaz.

Doğru yanıt C’dir.

Stresörler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir;

Doğru yanıt C’dir.

Stresörler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir;

Doğru yanıt E’dir.

Stresörlere yanıt konusunda değişiklikler aşağıda maddeler halinde verilmiştir;

Doğru yanıt D’dir.

Strese yanıtı etkileyen faktörler içsel, dışsal ve psişik (ruhsal yapı ile ilgili) faktörler olarak bilinirler;

Doğru yanıt B’dir.

Psişik faktörler: Organizmanın ruhsal yapısı ile ilgilidir.

Doğru yanıt C’dir.

Adrenalinin genel etkileri;

Doğru yanıt A’dır.

Mide, kalp ve deri stresten etkilenmeye yatkın organlardır.

Evlilikte barışmak, hamilelik, önemli bir kişisel başarı göstermek, tatile gitmek ve iş değiştirmek Rahe ve Holmes’a göre strese neden olan yaşam olayları arasında yer alır.

Rahe ve Holmes’a göre boşanmanın, belirtilen yaşam olaylarına göre strese neden olma şiddeti daha yüksektir.

Stres karşısında su tutulumunda artış gözlenir.