ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ II - Deneme Sınavı - 16

Migren ağrısına tekrarlayan, tek taraflı görme bozukluk-ları ve sindirim sistemi yakınmaları (bulantı, kusma, ışık, ses hassasiyeti) eşlik eder. Ka-dınlarda daha sıktır. Bunda östrojenin rolü olduğu düşünülmektedir. Migreni olan çoğu kişi aşırı kontrollü, mükemmeliyetçi ve öfke kontrolü güçlüğü olan kişilerdir.

Kişisel düşünce farklılıklarının yanı sıra anne-baba-aile, eş, çocuklarla ilgili sorunlar, ya da onların yaşadıkları sorunlar, aşkları, sevgileri, yaşam tarzları, yaşadıkları evlilikleri, boşanmaları, sağlık ve ekonomik durumları hep birer stres kaynağıdır

Bireysel stres kaynakları kişilerin hayalleri, istekleri, ihtiyaçlarının yanı sıra yetenekleri,karakterleri, mizaçları ve kişiliklerinden oluşmaktadır.

Yaşamımızı sürdürdüğümüz çevrede meydana gelen değişiklikler, değişimler de stres kaynağı olabilir. Hava-su-toprak kirliliği, radyasyon, afetler, teknolojideki değişiklikler, hastalıklar, salgınlar, siyasi değişiklikler, trafik karmaşası, dedikodular, işsizlik gibi çevremizde meydana gelip yaşamımızı etkileyen faktörler de strese neden olabilir.

İş tanımının tam olarak yapılmamış olması: Rol belirsizliği, örgüt içinde kişinin işinin ne olduğunun belirlenmemiş olması, işin sınırlarının belirsizliği, kimi çalışana aşırı yük, kimi çalışana az iş düşmesine neden olur. Bu durumda hem çalışanlar arasında geçimsizlik ortaya çıkacak hem de yöneticiler ile çatışmalara neden olacaktır ki, bu da çalışanların kaygı düzeyini yükseltecektir.

Hamilelik dönemi, fizyolojik ve psikolojik değişimlerin birlikte yaşandığı önemli bir dönemdir. Hamilelik süreci ve çocuk sahibi olmak genel anlamda anneler için neşeli ve heyecan verici bir dönemdir. Anne bir yandan kendi yaşamını devam ettirirken, bir yandan da yeni bir canlının büyümesi, gelişmesi sorumluluğunu taşımaktadır. Bu sorumluluğun getirdiği olumlu stres bekleme süresinin uzunluğundan etkilenmekte, bunun yanı sıra geçirdiği dönemin özellikleri, vücudunda meydana gelen hormonsal ve bedensel değişikliklerin duygu-durumunda meydana getirdiği değişiklikler annede olumsuz strese zemin hazırlamaktadır. Bebeğin sağlıklı olup olmadığı annenin zihnini tüm hamilelik süreci boyunca meşgul eder. Bunun yanı sıra, zaten uzun ve belirsizliklerle dolu olan bu süreçte özellikle ilk hamileliğini yaşayanlar doğum olayı ve doğum şekli ile ilgili olarak da kaygı
yaşarlar. Anne doğum sancıları ile başa çıkamayacağını, doğum sırasında bebeğine zarar verebileceğini düşünerek stres yaşar. Diğer taraftan, gebeliğin istenip istenmediği, kadının gebeliğe hazır olup olmadığı, gebe kalma yaşı, eşi ile olan iletişim, aile içi sorunlar hamile kadınlarda ortaya çıkan stresin düzeyi üzerinde etkili faktörler arasında sayılabilir. Hamilelik olumlu bir stres olarak gözükmekte ise de henüz gelişimin tamamlanmadığı 18 yaş altı hamilelikler, bazı kalıtsal hastalıkların görülme şansının arttığı 35 yaş üzeri gebelikler, annenin tükenmesine yol açabilecek iki gebelik arasındaki sürenin iki yıldan az olması hamilelerde olumsuz stresi ön plana çıkaran diğer faktörler arasında sayılabilir. Çalışma hayatında olmayan hamilelerin yukarıda bahsedilen kişisel stres kaynaklarının yanı yaşanılan ortamın özellikleri, eş, çocuklar, aile üyeleri, sorumlulukları, ev işleri gibi çevresel stres kaynaklarından da etkileneceği unutulmamalıdır. Çalışma hayatında ise yine çevresel koşullar birer stres kaynağı iken, alışageldiği çalışma ve yaşam tarzını sürdürmekteki zorluklar, fedakârlıklar ve vazgeçmeler yaşanmakta olan hamileliğin getirmiş olduğu olumlu stres üzerine olumsuzluklar ekleyecektir. Riskli hamilelik süreci nedeniyle işinden ayrılıp evinde istirahat halinde gebeliğini geçirmek zorunda kalan anne için bu süreç daha streslidir.

Leymann’a (1996) göre psikolojik şiddet; bir kişi yada grup tarafından bir kişiye sistemli bir şekilde düşmanca ve ahlakdışı bir şekilde uygulanan psikolojik terördür.

Leymann (1996) çalışmasında psikolojik şiddet unsurlarını beş ana başlıkta toplamaktadır. Bu başlıklar ve içerdiği bazı alt başlıklar aşağıdaki gibi özetlenebilir.

1. Kişinin uygun iletişimde bulunması üzerinde etkili faktörler
a. Kişinin kendisini gösterme olanaklarının kısıtlanması,
b. Kişinin sözünün sürekli kesilmesi,
c. Çalışma arkadaşlarının kişinin kendisini gösterme olanaklarını kısıtlaması,
d. Kişinin sözlü tehditler alması,
e. Sözlü saldırılırda bulunulması,
f. Kişinin ret edilmesi için sözel aktivitelerde bulunulması,

2. Kişinin sosyal temaslarda bulunması üzerinde etkili faktörler
a. İş arkadaşlarının kişiyle konuşmaması, konuşmasının yasaklanması,
b. Kişinin diğer çalışanlardan izole bir ortamda çalıştırılması,

3. Kişinin kişisel itibarı üzerinde etkili faktörler
a. Kişinin arkasından konuşulması,
b. Kişiyi gülünç duruma düşürmek için taklidinin yapılması,
c. Kişinin engelliği ya da özrü ile alay edilmesi,
d. Kişinin inançları ile alay edilmesi,

4. Kişinin mesleki konumu üzerinde etkili faktörler
a. Kişiye iş verilmemesi,
b. Kişiye anlamsız işler verilmesi,

5. Kişinin fiziksel sağlığı üzerinde etkili faktörler
a. Kişiye tehlikeli işlerin verilmesi,
b. Kişinin cinsel tacize maruz kalması,

Aile içinde özel gereksinimli birey varlığında ortaya çıkacak stres nedenleri arasında, ailenin kurduğu hayallerin yıkılması ve gelecek kaygısı ilk sırada yerini almaktadır. Ortaya çıkan tıbbi ve sosyal gereksinimlerden dolayı pek çok uzmana ve kuruma başvurma gereği, ekonomik gereksinimler diğer önemli stres kaynaklarıdır.

Sınav stresi sınava giren kişinin beklentilerinin yarattığı bir durumdur. Gelecek kaygısı ile birlikte hedefi olan, hedefine ulaşmaya çalışan kişilerin sınav öncesi dönemde stres yaşaması doğaldır. Aslında bu stres olumlu bir stres olup kişide isteklendirmeye neden olur ve performansı artırır. Ancak bu düzeyde kalmadığı takdirde, olumsuz stres tabloda ön plana çıkarak kişide dikkat, öğrenme ve hatırlama yetisinde bozulmalara neden olarak akademik performansın düşmesine neden olur. Sonrasında ise olumsuz düşünce hakimiyetine ve başarısızlığa neden olur.

Kişinin zihninin sürekli sınavla meşgul olması, sınavla ilgili aşırı endişe taşıma ve kendine güvensizlik sonucu olası başarısızlığın sonuçlarının düşünülmesi kişide gerginliğe, korkuya neden olacaktır ki, bu durum sınav yaklaştıkça daha da artacaktır. Çarpıntı, terleme, ellerde titreme gibi bedensel belirtilerin de eşlik ettiği bu tablo nihayet kişinin akademik performansını etkileyerek sınav başarısının düşmesine neden olacaktır.

Sınava girecek kişinin ailesine karşı suçluluk duygusu içine girmesi, arkadaşlarının ya da yakın çevresinde aynı sınava girenlerin başarılı olup kendisinin başarısız kalacağı korkusuna kapılması da bir olumsuz stres kaynağı olup başarının düşmesine neden olur.

Aileler açısından bakacak olursak, ailede sınava girecek olan bir kişi varsa tüm ailenin günlük programları sınava girecek kişiye odaklanır, bu da sınava girecek kişi üzerinde baskı yaratarak isteklendirme yerine bir olumsuz stres kaynağı olacaktır.

İş yerlerindeki tecavüz, yaralama, dayak, tekmeleme, ısırma, yumruklama, tırnaklama, sıkıştırma şiddet davranışına örnek iken, eziyet etmek, tedirgin ve rahatsız edici mesaj yollamak, sinir gösterileri, iş araç - gereç ve gereklilikleriyle ilgili engellemeler, düşmanca davranışlar, lakap takmak, psikolojik şiddete yönelik uygulamalar arasında verilebilecek örneklerdir.

Kişinin kişisel itibarı üzerinde etkili faktörler
a. Kişinin arkasından konuşulması,
b. Kişiyi gülünç duruma düşürmek için taklidinin yapılması,
c. Kişinin engelliği ya da özrü ile alay edilmesi,
d. Kişinin inançları ile alay edilmesi,

Depresyon; üzüntü, keder, elem, hayattan zevk alamama gibi duyguların yanı sıra karamsarlık, ümitsizlik, kendine güvenin azalması, değersizlik
düşünceleri ile seyreden ruhsal bir hastalıktır.

Ancak bunaltı bozukluğu olan kişiler kaygı ve endişelerini kontrol etmekte zorlanırlar. Sürekli endişe içindedirler. Her an kötü bir şey olacak korkusu yaşarlar ve bir türlü rahatlayamadıklarını
belirtirler.

Travma sonrası stres bozukluğu; savaşlar, terör, işkence, tecavüz, aile içi şiddet, trafik kazası
ya da doğal afetler gibi travmatik olayları yaşayan ya da bunlara tanık olan kişilerde görülen aşırı korku, çaresizlik ve dehşete kapılma ile karakterizedir. Bozukluk, genellikle travmatik yaşantıdan sonraki ilk üç ayda ortaya çıkmaktadır. Kişi olayı tekrar tekrar anımsar ya da sıkıntı veren bir biçimde rüyalarında görür.

Nasıl ki tıbbi hastalık geçiren birisinin ruhsal hayatı etkilenip morali bozuluyorsa ya da ruhsal korkular zaman zaman bulantı, terleme, çarpıntı gibi bedensel şikayetlere yol açıyorsa, işte ruhsal sıkıntılarda bedenselleştirme bozukluğuna neden olabilmektedir.

Sigara, genellikle ergenlik döneminde kullanılmaya başlanmaktadır.

Suçluluk hastalığa karşı verilen tepkilerden biri değildir.