ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ I

Örgüt düzeyinde etkin yönetilmeyen çatışmalar ise örgüt performansını düşürmektedir. Örgüt performansının düşmesinin başlıca sebepleri sürekli hastalanan, işe devamsızlık yapan çalışanlar; işilişkilerinin bozulduğu, güvenin düştüğü, bu nedenle de takım çalışmalarının yavaşladığı ve hata oranlarının arttığı çalışma ortamları olarak özetlenebilir. Doğru cevap E'dir.

Grubun yapısında dikkat edilmesi gereken bir diğer özellik ise grup bağlılığıdır. Kendi içlerinde birbirlerine çok bağlı olan grup üyeleri bir süre sonra kendi kültürlerini yaratırlar. Grup üyeleri, grubun değerleriyle, temsil ettikleri ile özdeşleşmiştir ve bu değerleri korumak için her şeyi yapmaya hazırdırlar (Champoux, 2010, s.273). Bu tür gruplar, zaman geçtikçe diğer gruplardan uzaklaşmaya başlarlar. Özellikle grupların ortak çalışması gerektiğinde çatışmaya ilişkin sorunların ortaya çıkması büyük bir olasılıktır. Çünkü grup bağlılığı yükseldikçe, alınacak kararlarda her grup kendi çıkarını ön plana koyacaktır. Ortak bir karara varmak ve her iki grubun da kazanacağı bir yaklaşımın benimsenmesi daha zor olacaktır. Bu tür grupların amaçları örgüt amaçları ile çatıştığında ise örgüt performansını düşürücü bir etki yaratmaları kaçınılmaz olacaktır.

Örgütün yapısından kaynaklanan yönetim şekli, kaynak paylaşımı, örgüt büyüklüğü, merkezileşme, ödül dağılımı gibi faktörler çatışmaya yol açan örgütsel faktörlerdir. Doğru cevap A'dır.

Karar Verme Yetkisinin Karışması: Aile şirketlerinde iki tip aile üyesi bulunmaktadır: Birincisi doğrudan şirkette istihdam edilenler, ikincisi ise şirkette istihdam edilmeyen, fakat istihdam edilen üyeler ya da yönetim kurulu üyeleri aracılığıyla kararlar üzerinde doğrudan kontrole sahip olan üyeler. Bu durum ise karar alma süresini uzattığı gibi, bu süre içerisinde yetki karmaşası yaratarak bilişsel ve duygusal çatışma yaşanma olasılığını arttırmaktadır (Eddleston ve diğerleri, 2008).

Kontrol odağı ise içsel kontrol odağı ve dışsal kontrol odağı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İçsel kontrol odağına sahip olan kişiler, başlarına gelen olaylar üzerinde kontrolleri olduğunu düşünürler. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Yeniliğe, değişime karşı çıkan dogmatik kişilik yapısı çatışmalara neden olmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Birey veya bölümlerin sorumlulukları hakkında açık ve net bir bilginin olmaması hem işlerin yapılması hem de kaynakların paylaşılması konusunda bir çatışma yaratır; böylece görev ve yetkilerdeki belirsizlik arttıkça, çatışmanın miktarı ve yoğunluğu da artar. Aslı Hanım'ın iş yerindeki olası bir çatışmanın nedeni bu belirsizlikten kaynaklanabilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Birey veya bölümler yaptıkları işte uzmanlaştıkça, birbirlerinin yaptıkları işlerin niteliği, türü hakkında daha az bilgiye sahip olurlar. Uzmanlaşma ile birlikte, kişilerin eğitim geçmişlerinin, kullandıkları terminolojinin farklı oluşu, bölümlerin amaç ve önceliklerinin, çalışma metotlarının farklılığı, özellikle örgütte işbirliği gerektiren durumlarda, işbirliğini engelleyen bir rol oynamaktadır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bilişsel çatışma, görevler üzerinde yapıcı tartışmaların yapılmasını sağlamaktadır. Görevler, rutin olmadığında, standart çözümleri olmadığında, bilişsel çatışma takım üyelerini yeni bilgilere, yeni fikirlere ve farklı bakış açılarına yönlendirmekte, bu da takımın yaratıcılığını ve yenilik kapasitesini arttırmaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Orta düzeyde yaşanan duygusal veya bilişsel çatışmada bireyler fikirlerini, karşıt görüşlerini, ihtiyaç ve isteklerini, endişelerini ifade ettiklerinde ve birlikte çözümler geliştirdikçe, kendilerine olan güvenleri artacaktır. Bununla birlikte, endişe, tükenme ve gücenme ise çatışmanın olumsuz sonuçlarındandır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İletişimin dinleme ve algılamadan kaynaklanan engellerini atlama, çarpıtma ve aşırı anlam yükleme oluşturmaktadır. Atlamada, alıcı mesajı bir bütün olarak kavrayamaz, sadece kavrayabildiklerini alır ve diğerlerini geçer. Çarpıtmada ise alıcı, mesajın anlamını değiştirmeye çalışır. Aşırı anlam yüklemede mesajı alıcının algılayabileceğinden daha fazla anlam yüklüdür ve alıcı bilgi yetersizliği nedeniyle mesajı kavrayamaz. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Soruda açıklaması verilen kavram, formelleşmedir. Merkezileşme ve formelleşme, çalışanların hissettikleri kontrolü de arttıracağı için örgütlerde dikey çatışma yaşanmasına neden olur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Merkezileşme ve formelleşme, çalışanların hissettikleri kontrolü de arttıracağı için örgütlerde dikey çatışma yaşanmasına neden olur. Örgütlerin büyümesi ise, sınırlı kaynakların daha fazla kişi ve görev arasında paylaşılmasını içerir. Sınırlı kaynaklara ulaşmak için rekabet eden bireyler arasında ise daha fazla çatışma yaşanacaktır. Yani daha çok yatay çatışmaların olması beklenir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Bütüne bağımlılık, birimlerin ayrı çalıştığı, farklı işlevleri yerine getirdiği, fakat her birimin bütüne katkıda bulunduğu ve karşılığında da bütünden destek aldığı bir durumdur. Sıralı bağımlılık, işlerin sıralı yapıldığı, bir birimin işini yapmasının diğer birimin işini yapmasına bağlı olduğu bir durumdur. Karşılıklı bağımlılık ise her birimin çıktısını karşılıklı olarak birbirinin girdisi olarak kullandığı, iki veya daha fazla grubun işlerini tamamlamak için birbirine bağlı olduğu durumlardır. Birimlerin birbirlerine olan bağımlılıkları arttıkça çatışmanın da artacağı kabul edildiğinde, çatışmanın en az yaşanması beklenenden en çok olana doğru sıralanışı bütüne, sıralı ve karşılıklı bağımlılık şeklinde olacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Örgütler büyüdükçe örgütlerde yapılması gereken işlerin sayısı ve bu işleri yapacak olan insan sayısı artar. Sayıca fazla olan görevler ve çalışanlar arasında koordinasyonu sağlamak zorlaşır. Farklı işler ve görevlerin sayısının artması, birbirine benzer özellikler taşıyan işlerin aynı bölümlerde toplanmasına ve buna bağlı olarak da bölüm sayısının artmasına neden olur. Bu durumda örgüt yapısı karmaşıklaşır ve bu karmaşıklık, her şeyden önce iletişimden kaynaklanan çatışmaların yaşanma olasılığını artırır. Örgüt, bu sorunlarla mücadele etmek için daha fazla kural, standart oluşturarak formel ve merkezileşmiş bir örgüt yapısının oluşmasına neden olur. Aşırı kurallarla, denetimle yönetilen ve merkezi kontrolün olduğu bir örgütte ise her zaman için bireyler arası veya bölümler arası çatışma yaşanma olasılığı daha fazla olacaktır. Bu tür örgüt yapılanmalarında zamanla bireyler arasında güvene dayalı ilişkileri kurmak ve korumak zorlaşacaktır. Doğru cevap A'dır.

Örgütlerde fonksiyonel bağımlılık üç şekildedir: Bütüne bağımlılık, sıralı bağımlılık ve karşılıklı bağımlılık. Doğru cevap E'dir.

Her türlü iletişimde yorumlama vardır ve kişiler aldıkları mesajları bilgilerine, inançlarına ve tutumlarına göre yorumlarlar. Kişisel arzu ve isteklerin farklı olması, değer yargıları, kültürel farklılıklar, mesajı kodlarken ve mesajı alırken algı ve yorumlamanın farklılaşmasına neden olur. İletişim sürecinde gerekli dikkatin gösterilmemesi de birtakım kişisel engellerin yaşanmasına neden olur. Bu engeller: dil ve anlatım güçlükleri, dinleme ve algılama yetersizliği, bilgi eksikliği ve hatalı tamamlamadır. Doğru cevap C'dir.

Bireyler arası çatışma etkin bir şekilde yönetildiğinde, bireylerin empati yeteneklerinin gelişmesine, öz güvenlerinin artmasına, kendilerini ifade etmelerini sağlayacak ortamların oluşmasına yardımcı olur. Bu olumlu sonuçlara ulaşabilmek için çatışmanın şiddetlenmesini beklemeden, zamanında müdahale edilmesi oldukça önemlidir. Çatışmanın yöneticiler tarafından göz ardı edildiği, önemsenmediği veya gizlenmeye çalışıldığı durumlarda olumlu sonuçların doğması mümkün değildir. Doğru cevap D'dir.

Orta düzeyde yaşanan duygusal ve bilişsel çatışma sayesinde örgütte sorunların, hataların, eksik veya yanlış politikaların düzelebileceğini, yeni fikir ve çözüm yollarının bulunabileceğini, örgütte yaratıcılık ve yenilik kapasitesinin artabileceğini göstermektedir. Örgüt üzerindeki olumlu sonuçları şu şekilde özetlemek mümkündür:

Bilişsel çatışma, görevler üzerinde yapıcı tartışmaların yapılmasını sağlamaktadır. Görevler, rutin olmadığında, standart çözümleri olmadığında, bilişsel çatışma takım üyelerini yeni bilgilere, yeni fikirlere ve farklı bakış açılarına yönlendirmekte, bu da takımın yaratıcılığını ve yenilik kapasitesini arttırmaktadır.

Bilişsel çatışma, bireylerin alınan kararları kabul etmesini ve onaylamasını da sağlayarak, takım üyelerinin iş tatminini arttırmakta, takımın gelecekte de başarılı bir şekilde çalışmasını sağlamaktadır 

Bilişsel çatışmanın örgüt üzerindeki bir diğer olumlu etkisi ise grup yanılgısını (groupthink) azaltması veya önlemesidir. Ortak karar veren grup üyeleri birbirlerine çok sıkı bir şekilde bağlı olduklarında grup yanılgısı yaşama olasılıkları artmaktadır. 

Örgüt dışından bir tehditle karşılaşan ya da kaynak sıkıntısı çeken bir örgüt, kendini zorlayarak yenilik kapasitesini artırmaya çalışacaktır. Pazarlama ve ürün geliştirme konusundaki çalışmalarına yoğunlaşacaktır. Tehditler ya da kaynak sıkıntısı gibi çatışma kaynakları örgütleri değişime zorlayarak, örgüt performanslarının artmasına yardımcı olacaktır.

Müşteri hizmetinde müşteri tatmini yaratmak ve kaliteli hizmet sunmak, bir çalışanın tek başına yapabileceği bir beceri değildir. 

6. Örgüt içinde yaşanan bir çatışma, sınırların yeniden çizilmesine, kimin nereye ait olduğunun yeniden gözden geçirilmesini sağlar. Örneğin gruplar arası ya da grup içi yaşanan çatışmalar, grup kimliklerinin ve statülerinin yeniden gözden geçirilmesini sağlar, sorun yaratan birey ve süreçlerle ilgili çözüm yolları bulunmasına neden olur.

Doğru cevap B'dir.

Örgütlerin rekabet edebilmelerinde ve uzun süre ayakta kalabilmelerinde sahip oldukları insan kaynağının rolü çok büyüktür. İnsan kaynağı ne kadar verimli çalışırsa, işinde ne kadar mutlu olursa hem örgüt içindeki takımlar hem de örgütler o kadar başarılı olur. Fakat iş yaşamında etkin yönetilemeyen bir çatışma, çalışanların işlerini sevme dereceleri başta olmak üzere güven ilişkilerini ve örgüte bağlılıklarını olumsuz etkilemektedir. Performansları düşen çalışanlar, örgütten ve yaptıkları işten uzaklaşmakta, bunun sonucunda da örgütün başarısında büyük düşüşler yaşanmaktadır. Çatışmanın örgütler üzerindeki olumsuz sonuçlarını şu şekilde özetlemek mümkündür:

1. Bireyler arası çatışma, bireylerin işlerini sevme derecelerini, bir başka ifadeyle iş tatminidüzeylerini etkilemektedir. Özellikle bireysel çekişmelerden, anlaşmazlıklardan kaynaklanan duygusal çatışma arttıkça, bireylerin iş tatmini azalmaktadır. 

Duygusal çatışma, iş tatminin azalmasına, huzurlu, barışçıl çalışma ortamının bozulmasına ve işbirliğinin azalmasına neden olur. 

Güven ilişkisi, bireylerin ve örgütlerin başarısında önemli bir rol oynar. Bireyler arasında güven yüksek olduğunda, bireyler, bilgilerini birbirleriyle paylaşır, işbirliği yapar ve koordinasyonları yüksek olur. 

4. Bilişsel çatışma, bireylerin yaratıcılığını, öğrenme isteğini arttırmaktadır. Fakat çatışmanın yoğunluğu arttıkça ve gerilim yükseldikçe, üyelerin performansı ve iş tatmini olumsuz etkilenmektedir.