ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 26

Arabuluculuk, alternatif çatışma çözme yöntemleri arasında en çok uzlaştırma yöntemi ile benzerlik göstermektedir. Üçüncü tarafın rolü, sürece tarafların katılımı ve sonuca yönelik stratejiler boyutunda hemen hemen aynı yaklaşımlar tercih edilmektedir.

Alternatif çatışma yöntemlerinden tahkimde kararlar hakem tarafından verilmektedir. Müzakere ve arabuluculukta ise kararlar taraflar tarafından verilmekte ve uzlaşmada ise kararlar taraflar ve uzlaştırıcı tarafından verilmektedir.  Lütfen ünitede Tablo 5.1.'i dikkatle inceleyiniz.

Arabuluculuğu; iki veya daha fazla kişi ya da grup arasındaki çatışma durumunda, çatışmaya neden olan her iki tarafın taleplerinin karşılandığı, tarafların gönüllü olarak talep ettiği,
yansız üçüncü bir kişi tarafından yürütülen, resmi olarak bağlayıcılığı olamayan kabul edilebilir kararların alındığı, biçimsel olmayan (informal) sorun çözme süreci ve bir sanat olarak tanımlamak olanaklıdır.

Boşanmak isteyen taraflar, gelecekteki değişen rollerine hazırlamak, gerçekle yüzleşebilmelerine yardımcı olmak ve anlaşmazlık konularını barışçıl bir yolla çözebilmelerini sağlamak üzere alternatif çatışma çözme yöntemlerinden arabuluculuğa yönlendirilecektir.

Arabuluculuk süreci, arabuluculuğun etik ve mesleki ilkelerini yansıtan ilkeler çerçevesinde tanımlanır. Bu ilkeler; arabulucunun tarafsızlığı, arabuluculuğa tarafların gönüllülüğü (çünkü arabulucu tarafları zorlamak veya bir sonucu dayatmak için herhangi bir güce sahip değildir), taraflar ve arabulucu arasında güvene dayalı ilişki,
sürecin esnekliğidir. Hakemlik ise çatışma çözme yöntemlerinden tahkime ilişkin karar vermeyi ifade eder.

Çatışma çözme yöntemlerinden arabuluculuğa kazan-kazan anlayışına dayalı çözümlerin olması nedeniyle taraflarca sıklıkla başvurulabilmektedir. Bunun temel nedeni ise gereksinimlerin karşılanması anlayışıdır.

Gereksinimlerin Karşılanması Arayışı:  üçüncü bir tarafın kesin hükmüne bağlı çözümler çoğu zaman tarafların gereksinimlerini karşılayacak nitelikte olmayabilir. Bu nedenle taraflar herkesin gereksinimlerinin karşılanmasının temel anlayış olduğu,
kazan-kazan anlayışına dayalı arabuluculuğa yönelebilirler.

Tarafların arabuluculuk için başvurdukları Ahmet Bey, arabuluculukta öncelikle taraflar tarafından kabul edilmeye çok önem vermektedir. Bunun içinde  sürece çok iyi hazırlanmakta ve süreçte öncelikle taraflara karşı eşit, tarafsız olduğu ve güvenilir olduğu duygusunu vermeye çalışmaktadır.   Bu durumda, Ahmet Bey  öze dönük arabuluculuk stratejisini benimsemektedir. 

Öze Dönük Arabuluculuk: Bu stratejide arabulucu kendini tamamen anlaşmazlığa ve sonraki etkinliklere odaklar. Öze dönük arabuluculuk stratejilerinde, taraflarca kabul edilmek çok önemlidir. Arabulucunun bunu sağlaması büyük ölçüde sürece
çok iyi hazırlanmasına ve tarafsızlık, eşitlik ve güven duygularını oluşturmasına bağlıdır.

Arabulucu Mehmet Bey tarafların mahkeme sürecindeki anlaşmazlığa ilişkin olayları ve yasaları, tahkim veya mahkeme sürecinde sunulmuş kanıtları detaylı biçimde incelemiş ve tahkim ve mahkeme sürecinde hakemlerin ve hâkimlerin olaya yönelik nasıl bir tepki içerisinde olacaklarına ilişkin görüşlerini taraflara iletmiştir. Bu davranış biçimi ile Ahmet Bey değerlendirici arabuluculuk tarzına uygun davranmaktadır.

Arabuluculuk sürecinin temel aşamalarını izleyerek süreci yöneten Ali Bey, ilk önce arabuluculuk oturumuna hazırlık yaparak tarafların masaya oturmalarını sağlamış, sonrasında arabuluculuk oturumunun açılışını yaparak oturumları başlatmıştır. Bundan sonraki süreçte Ali Bey'in tarafların açılış sunumları aşamasını izleyerek süreci yönetmesi beklenir.

Arabuluculuk süreci aşamalarına yayılır. Arabuluculuk süreci beş temel aşamaya bölünebilir :

• Arabuluculuk Oturumuna Hazırlık ve Masaya Oturma
• Arabuluculuk Oturumunu Açma
• Tarafların Açılış Sunumları
• Görüşmelere Arabuluculuk Yapma
• Anlaşma

Kendi çözüm önerilerini önceliklendirmek, öncelik vermek nitelikli bir arabulucunun özelliği olarak düşünülemez. Nitelikli bir arabulucu, kendi çözüm önerilerini dayatmaz, öncelik vermez. Süreçte sadece katalizör rolü üstlenir ve tarafsızdır.

Tahkim tarafların istedikleri şeyle ilgili, kanıt ve teknik delile bağlı olarak varılan, her iki tarafın da karşılıklı ödün verdiği uzlaşma şeklinde değerlendirilebilir.

Elde edilen sonuçlar açısından değerlendirildiğinde, müzakerede rekabetçi kazan-kaybet anlayışının egemen olabileceği; arabuluculukta ise işbirlikçi kazan-kazan anlayışına dayalı sonuçlara odaklanıldığı söylenebilir.

Arabuluculuk, AÇÇY arasında en çok uzlaştırma yöntemi ile benzerlik göstermektedir. Üçüncü tarafın rolü, sürece tarafların katılımı ve sonuca yönelik stratejiler boyutunda hemen hemen aynı yaklaşımlar tercih edilmektedir.

Arabuluculukta biçimsel olmayan (informal) sorun çözme süreci vardır.

Son yıllarda tüm dünyada yaygınlaşan arabuluculuk; boşanma, adli vakalar, uluslararası ilişkiler, ticari ilişkiler, eğitim kurumları, sigorta hizmetleri, sosyal ilişkiler, iş ilişkileri ve örgüt yönetimi alanlarında sıklıkla kullanılmaktadır.

Arabuluculuk en genel haliyle basit, yaratıcı, kapsamlı ve esnektir.

Görev yönelimli arabuluculuk tarzı, genellikle kutuplaşmanın yoğun ve zamanın sınırlı olduğu çatışmaların çözümünde kullanılır.

Arabuluculuk süreci beş temel aşamaya bölünebilir (Goldberg ve
diğerleri, 2003, s.113):
• Arabuluculuk Oturumuna Hazırlık ve Masaya Oturma
• Arabuluculuk Oturumunu Açma
• Tarafların Açılış Sunumları
• Görüşmelere Arabuluculuk Yapma
• Anlaşma

Eşgüdümleyicilik, birleştiricilik rolü ile aynı felsefeye dayanmaktadır.

Çatışma içinde bulunan tarafların ilgi ve çabalarının çözüme odaklanmasını sağlamak, herkesin aynı doğrultuda geleceğe bakması yönünde çaba sergilemek, gerek görüldüğü anlarda tarafların sürece katkılarını belirli bir anlayış çerçevesinde yürütmek arabulucunun eşgüdümleyicilik rolü gereğidir.