ÇATIŞMA VE STRES YÖNETİMİ I - Deneme Sınavı - 18

Yeni kuşakların şirkette çalışmaya başlaması şirkette yaşanan çatışmaları arttırmaktadır. Yeni kuşakların, eski kuşaklara göre şirket amaç ve stratejileri konusunda daha farklı düşünmeleri, ilk kuşağın daha otoriter olması ve vekalet değişimi gibi konularda değişimi arzu etmemesi yeni kuşak ve eski kuşak arasında yaşanan çatışmaları tetiklemektedir. Örnek olayda verilen çatışmanın kaynağında da Hakan Bey ile babası arasındaki kuşak farkı yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Merkezileşme ile çok yakından ilgili olan formelleşme de aynı şekilde çatışma olasılığını arttırır. Kuralların, süreçlerin aşırı ve yazılı olması, esnekliği ve özerkliği azaltan bir durumdur. Doğru yanıt A'dır.

İşlerin sıralı yapıldığı, bir birimin işini yapmasının diğer birimin işini yapmasına bağlı olduğu bir durum, sıralı bağımlılık olarak adlandırılmaktadır. Bir grubun girdisi, diğer grubun çıktısı olduğu durumlarda çatışma potansiyeli de yüksektir. Örneğin otomotiv üretim hattında sıralı bağımlılık vardır. Soru kökünde verilen örnekte de bu durum geçerlidir. Doğru yanıt C'dir.

Çoğu çatışmaların kökeninde bireylerin gösterdikleri başarılar ölçüsünde değerlendirilmeleri yatmaktadır. Ödüllerin gösterilecek başarıya bağlanması, hatta eldeki örgütsel olanakların bu başarılar ölçüsünde dağıtılması, kişileri yarışma içine sokmaktadır. Bu yarışma havası duygusal açıdan bireyleri düşmanca bir tutum içine sokmakta, işin içine değerlendirme hataları, çeşitli hilelerin, kıskançlıkların girmesi ve örgüt içinde güç birliği yerine adeta birbirinin gücünü azaltan, kötüleyen kişi ve grupların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Performans ve ödül sisteminin çatışma üzerindeki etkisini değerlendirirken, her şeyden önce adil olunması gerektiği de unutulmamalıdır. Adil olmayan bir sistem, her zaman için örgütteki çatışma düzeyini arttıracaktır. Soru kökünde yer alan olayda da adil olmayan performans ve ödül sistemi örneklendirilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Bilişsel çatışma, bireylerin yaratıcılığını, öğrenme isteğini arttırmaktadır. Fakat çatışmanın yoğunluğu arttıkça ve gerilim yükseldikçe, üyelerin performansı ve iş tatmini olumsuz etkilenmektedir. Duygusal çatışma, iş tatminin azalmasına, huzurlu, barışçıl çalışma ortamının bozulmasına ve işbirliğinin azalmasına neden olur. Bilişsel çatışmanın da düzeyinin çok yükselmesi, bireyler arasında duygusal çatışmaya neden olacağı için bilişsel çatışma da iş tatminini dolaylı olarak etkilemektedir.  Bilişsel çatışma çok yüksek olduğunda, hem takımların hem de bireylerin yenilik kapasitesini olumsuz etkilemekte, kısa dönemli hedefler belirlenememektedir. I ve II numaralı önermeler doğru diğerleri yanlıştır. Doğru yanıt A'dır.

Kendini yansıtma özelliği yüksek olan kimseler içinde bulundukları durum neyi gerektiriyorsa o şekilde davranırlar.  Bu kişilerin ortama göre tutum ve davranışlarını değiştirmeleri onların daha az bireyler arası çatışma
yaşamalarını sağlar. Doğru cevap C'dir.

A tipi kişilik yapısına sahip bireyler sinirli, sabırsız, bencil özellikleriyle ön plana çıkar.  Çok çabuk sinirlenmeleri, hatayı tolere edememeleri, rekabet duygularının çok yüksek olması, birlikte çalıştıkları kişilerle daha fazla sorun yaşamalarına neden olur. Doğru cevap B'dir.

Otoriter ve baskıcı kişilik çatışmayı arttırırken, yeniliğe, değişime karşı çıkan dogmatik kişilik yapısı çatışmalara neden olmaktadır. Örgütte çalışma arkadaşlarının fikirlerini dinlemeyen, alınan kararlarda onların fikirlerini sormayan, tek başına karar almayı tercih eden kişiler, örgüt içinde hem yatay hem de dikey çatışmalar yaşanmasına neden olurlar. Doğru cevap D'dir.

Uyumluluk, bireyleri olumlu sosyal ilişkiler geliştirme ve bu ilişkileri koruma konusunda motive etmektedir. Bağışlayıcı, yardımsever olmaları, bireylerin ilişki kalitesini yükseltmekte ve yapıcı, işbirlikçi bir şekilde çatışmayı çözmelerine; yıkıcı, olumsuz taktikleri daha az kullanmalarına neden olmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kendilik algısı, kişinin diğer kişilerden gelen geri bildirimler ve atıflarla birlikte tecrübeleri ve çevreyi yorumlamalarıyla biçimlenen, kendi hakkındaki bakış açısıdır. Kişilerin kendilik algılamaları olumlu oldukça, ilişkilerini korumaya ve geliştirmeye yönelik olarak yapıcı bir şekilde çatışmayı çözdükleri görülmektedir. Daha işbirlikçi, konuşkan, popüler ve iddialı kişiler olmaları,
kendilik algısı olumlu olan kişilerin hem çatışmayla yüzleşmelerini sağlamakta hem de sosyal ilişkilerini daha sağlıklı kılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Dışsal kontrol odağına sahip olmak kişilik özelliğidir. Diğer seçenekler grubun heterojen yapısından kaynaklanan ve çatışmaya neden olan özelliklerdir. Doğru cevap E'dir.

Yönetim şekli, kaynak paylaşımı, merkezileşme, ödül dağılımı  örgütün yapısından kaynaklanan faktörlerdir. Kişilik yapısı bireysel faktördür. Doğru cevap C'dir.

Merkezileşme, karar verme yetkisinin örgütün üst yönetiminde olduğunu ifade eder. Üst yönetim, sürekli her kararı kendi verdiğinde, diğer bölümleri veya çalışanları karar verme sürecine dâhil etmediğinde, merkezileşme bir süre sonra bireyleri rahatsız edecek ve kendileriyle ilgili kararlarda söz haklarının
olmasını isteyeceklerdir. Doğru cevap B'dir.

Orta düzeyde yaşanan duygusal ve bilişsel çatışma sayesinde örgütte sorunların, hataların, eksik veya yanlış politikaların düzelebileceğini, yeni fikir ve çözüm yollarının bulunabileceğini, örgütte yaratıcılık ve yenilik kapasitesinin artabileceğini göstermektedir. Diğer seçenekler çatışmanın bireyler üzerindeki olumlu sonuçlarındandır. Doğru cevap A'dır.

Çatışma bireylerde sağlık sorunlarının başlaması, hem fiziksel hem de ruhsal sıkıntıların oluşması bireyin hem sosyal hem de profesyonel hayatındaki ilişkilere zarar verecek ve
bireyin iş ve yaşam tatmininin azalmasına neden olacaktır. Takım performansının azalması örgüt üzerindeki olumsuz sonuçlardandır. Doğru cevap D'dir.

Örgüt düzeyinde etkin yönetilmeyen çatışmalar ise örgüt performansını düşürmektedir. Örgüt performansının düşmesinin başlıca sebepleri sürekli hastalanan, işe devamsızlık yapan çalışanlar; işilişkilerinin bozulduğu, güvenin düştüğü, bu nedenle de takım çalışmalarının yavaşladığı ve hata oranlarının arttığı çalışma ortamları olarak özetlenebilir. Doğru cevap E'dir.

Grubun yapısında dikkat edilmesi gereken bir diğer özellik ise grup bağlılığıdır. Kendi içlerinde birbirlerine çok bağlı olan grup üyeleri bir süre sonra kendi kültürlerini yaratırlar. Grup üyeleri, grubun değerleriyle, temsil ettikleri ile özdeşleşmiştir ve bu değerleri korumak için her şeyi yapmaya hazırdırlar (Champoux, 2010, s.273). Bu tür gruplar, zaman geçtikçe diğer gruplardan uzaklaşmaya başlarlar. Özellikle grupların ortak çalışması gerektiğinde çatışmaya ilişkin sorunların ortaya çıkması büyük bir olasılıktır. Çünkü grup bağlılığı yükseldikçe, alınacak kararlarda her grup kendi çıkarını ön plana koyacaktır. Ortak bir karara varmak ve her iki grubun da kazanacağı bir yaklaşımın benimsenmesi daha zor olacaktır. Bu tür grupların amaçları örgüt amaçları ile çatıştığında ise örgüt performansını düşürücü bir etki yaratmaları kaçınılmaz olacaktır.

Örgütün yapısından kaynaklanan yönetim şekli, kaynak paylaşımı, örgüt büyüklüğü, merkezileşme, ödül dağılımı gibi faktörler çatışmaya yol açan örgütsel faktörlerdir. Doğru cevap A'dır.

Karar Verme Yetkisinin Karışması: Aile şirketlerinde iki tip aile üyesi bulunmaktadır: Birincisi doğrudan şirkette istihdam edilenler, ikincisi ise şirkette istihdam edilmeyen, fakat istihdam edilen üyeler ya da yönetim kurulu üyeleri aracılığıyla kararlar üzerinde doğrudan kontrole sahip olan üyeler. Bu durum ise karar alma süresini uzattığı gibi, bu süre içerisinde yetki karmaşası yaratarak bilişsel ve duygusal çatışma yaşanma olasılığını arttırmaktadır (Eddleston ve diğerleri, 2008).

Kontrol odağı ise içsel kontrol odağı ve dışsal kontrol odağı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İçsel kontrol odağına sahip olan kişiler, başlarına gelen olaylar üzerinde kontrolleri olduğunu düşünürler. Doğru yanıt E seçeneğidir.