ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ

“Sosyal güvenlik, bir ülke halkının bugününü ve yarınını güvence altına almayı
amaçlayan ve birbiri arasında sıkı bir birlik ve uyum kurulmuş olan bir kurumlar bütünüdür” ya da “bir mesleki ya da sosyal risk yüzünden geliri, kazancı kesintiye uğramış kimseleri başkalarının yardımına müracaata lüzum bırakmaksızın, geçinme ve yaşam ihtiyaçlarını karşılayan bir sistemdir” (Tuncay ve Ekmekçi, 2008, s.1) Bu doğrultuda doğru cevap C seçeneğidir.

Türkiye’de ilk sosyal güvenlik kuruluşları Cumhuriyet’in ilanından önce
28.04.1921 tarih ve 114 sayılı “Zonguldak ve Ereğli Havza-i Fahmiyesinde mevcut Kömür tozlarının amele menafii umumiyesine olarak füruhtuna dair Kanun” ile yine 10.09.1921 tarih ve 151 sayılı “Ereğli Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun” ile kurulan Amele Birliği (Ereğli Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardım Sandığı) ülkemizin ilk zorunlu sosyal sigorta kuruluşlarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik hükümlerinden
de anlaşılabileceği üzere, Türkiye İş Kurumu işyerlerinin iş mevzuatı hükümlerine
uygun bir biçimde engelli ve eski hükümlü işçi çalıştırıp çalıştırmadıklarını, bu
konuda kendilerine düşen yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini denetlemekle görevlidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sosyal Güvenlik Kurumunun çalışma yaşamının denetimi işlevini yerine getirmekle yükümlü olan birimi Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’dır. Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı çalışma yaşamının denetimi konusunda SGK’nın teftiş görevini üstlenmiş en önemli birimidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı’na atananlar, en az üç yıl çalışmak
ve olumlu sicil almak kaydıyla yapılacak denetmenlik yeterlik sınavına girmeye
hak kazanırlar. Denetmenlik yeterlik sınavında başarılı olanlar Sosyal Güvenlik
Denetmeni kadrolarına atanır. Sınavda başarılı olamayanlar bir yıl içinde ikinci
kez sınava tabi tutulur. Bu sınavda da başarı gösteremeyenler Kurum içerisinde
durumlarına uygun başka kadrolara atanır. Doğru cevap C seçeneğidir.

5510 sayılı Kanun kısa vadeli sigorta kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğer hakların, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde talep edilmediği takdirde düşeceğini ifade etmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulu, sigortalıların erken yaşlanma hallerine ilişkin düzenlenmiş sağlık kurulu raporları ve diğer belgelere istinaden Kurum Sağlık Kurulunca verilen kararlara karşı ilgililerin itirazlarını inceleyip karara bağlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal güvenlik uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı kadrolarına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartlara ilave olarak  sınavın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmak şartı aranmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyal Güvenlik Kurumu üç organdan oluşan bir yönetim yapısına sahiptir.
Bunlar; genel kurul, yönetim kurulu ve başkanlık olarak düzenlenmiştir. Her birinin ayrı ayrı görevleri mevcut olup, işbirliği içerisinde çalışmaları organize edilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kurul kendisine incelenmek üzere gönderilen dosya ve evrakları en geç
60 gün içerisinde sonuçlandırmalıdır (Yön. mad.16). Ancak bu süre içerisinde
değil de daha sonra sonuçlandırılmış olan Kurul kararları yine aynı değerdedir.
Yönetmelik, işlemlerin zaman geçirilmeksizin yapılabilmesi için bu düzenlemeyi
getirmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye'de ilk sosyal güvenlik kuruluşları Cumhuriyet'in ilanından önce 28.04.1921 tarih ve 114 sayılı ' Zonguldak ve Ereğli Havza-i Fatmiyesinde mevcut kömür tozlarının amele menafii umumiyesine olarak füruhtuna dair kanun ' ile yine 10.09.1921 tarih ve 151 sayılı ' Ereğli Maden Amelsinini Hukukuna Müteallik Kanun ' ile Amele Birliği ' Ereğli Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardım Sandığı ' ülkemizin ilk zorunlu Sosyal Sigortalar Kuruluşudur. Doğru cevap C'dir.

Sosyal Güvenliğin sağlanmasında uygulanan teknikler incelendiğinde iki teknik göze çarpar. Bunlar, ' Bireysel Teknikler ' ve ' Kollektif Teknikler ' dir. Bireysel tekniklerde başkası işe karışmaz, kişi kendi sosyal güvenliğini sağlamaya çalışır. Bunun da ilk yolu tasarruftur. Ancak özellikle dar gelirlilerin tasarruf yapabilmesindeki zorluklar bireysel tekniklerin  makro düzeyde yetersiz kalmasına sebep olmaktadır. Kollektif teknikler ise, Sosyal Güvenliğin sağlanmasında başkalarını işe karışması zorunlu hale gelmektedir. Burada başkalarıyla birlikte bazı teknikler geliştirilmektedir. Bunlar; yardımlar, yardımlaşma sandıkları, özel sigortalar ve nihayet sosyal sigortalar, sosyal yardımlar ve sosyal hizmetlerdir. Doğru cevap E'dir.

506 sayılı kanun öncesinde 16 temmuz 1945 tarihinde 4792 sayılı işçi sigortaları kurumu kanunu çıkarılmıştır. Bu kanun 01.01.1946 günü yürürlüğe girmiştir. 506 sayılı kanun ile kurumun adı Sosyal Sigortalar Kurumuna dönüştürülmüştür. Doğru cevap D'dir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun ' Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırma Zorunluluğu ' başlığı altında 30. maddesine göre; işverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işverenlerinde %3 engelli, kamu işyerlerinde ise %4 engelli ve %2 eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işyerlerinde çalıştırmakla yükümlüdürler. Doğru cevap D'dir.

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun temel amacı; sosyal sigortacılık, ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve mali açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini yürütmek olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Kurul, yönetim kurulu ve başkanlık olmak üzere 3 organdan oluşan bir yönetim yapısına sahiptir. Her bir organın ayrı ayrı görevleri mevcut olup işbirliği içerisinde çalışmaları organize edilmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'na bağlı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü ve Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü olmak üzere 4 genel müdürlük hizmet vermektedir. Ayrıca kuruma bağlı olarak Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığı da mevcuttur. Doğru cevap B'dir.

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun çalışma yaşamının denetimi işlevini yerine getirirken bu görevi yerine getirmekle yükümlü birimi Rehberlik ve Teftiş Başkanlığıdır. Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı çalışma yaşamının denetimi konusunda SGK'nın refti görevini üstlenmiş en önemli birimidir. Doğru cevap A'dır.

Sosyal Güvenlik Uzmanı ve müfettişlerinin mesleğe alınışları 5502 sayılı kanunla belirlenmiştir. Söz konusu madde hükmüne göre; 657 sayılı devlet memuru kanununun 48. maddesinde sayılan şartlara ilaveten; en az 4 yıllık eğitim veren yüksek öğretim kurumlarından, hukuk, siyasal bilgiler, iktisat, işletme, iktisadi ve idari bilimler, tıp, diş hekimliği, eczacılık fakiltesi ve sosyal hizmetler sağlık dairesi ve sağlık yönetimi, matematik, istatistik, aktüerya, bankacılık, sigortacılık, endüstri müh., yazılım müh., elektronik ve elektirk müh., bilgisyara müh. vb. mezunu olmak. Mesleki ve yabancı dil sınavlarında başarılı olmak, sınavın yapıldığı yılın ocak ayında 30 yaşını doldurmamış olmak şartları aranmaktadır. Cinsiyet ise bu şartlar içinde yer almamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sosyal Güvenlik Müfettiş Yardımcısı olarak atananlar, en az 3 yıl fiilen çalışmak ve kuruma belirlenen konuda tez hazırlamak için kaydıyla, açılacak yeterlilik sınavına girmeye hak kazanırlar. Yeterlilik sınavında başarılı olan müfettiş yardımcıları, müfettiş kadrolarına atanırlar. Müfettişlik yeterlilik sınavında başarı gösteremeyenlere yeterlilik sınavından itibaren bir yıl içinde bir hak daha verilir. Bu süre sonunda da yeterlilikte başarı gösteremeyenler durumlarına göre uygun diğer kadrolara atanırlar. Doğru cevap E'dir.

Sosyal Güvenlik hakları bakımından sağlık en önde gelen konulardan biri olmaktadır. Sağlıkla ilgili çeşitli konularda kurumca ya da başka sağlık kuruluşlarınca yerine getirilmiş tasarruflar zaman zaman tartışma konusu olabilir. Özellikle Sosyal Güvenlik Kurumunca verilmiş olan kararlar bazen sigortalıları tatmin etmemiş olabilir. Dolayısıyla sigortalıların hak kaybına uğramalarının önlenmesi amacıyla kurumun sağlığa ilişkin almış olduğu kararların da denetlenmesi gerekmektedir. Sosyal Sigortalar ve Yüksek Sağlık Kurulu, söz konusu denetimin gerçekleştirilmesi amacıyla oluşturulmuş bir kuruldur. Doğru cevap D'dir.