ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ

Çalışma yaşamının denetimi ile ilgili en önemli ve başta gelen kurum, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'dır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, çalışma yaşamını, işçi-işveren ilişkilerini, iş sağlığı ve güvenliğini düzenlemek, denetlemek ve sosyal güvenlik imkanını sağlamak, bu imkanı yaygınlaştırmak ve geliştirmek, yurt dışında çalışan işçilerimizin çalışma yaşamından doğan hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Ülkemizde çalışma yaşamının devlet tarafından denetimini öngören ilk düzenleme 1936 tarihli 3008 sayılı iş kanunu ile yapılmıştır. 3008 sayılı kanunun ' iş yaşamında murakebe ve teftişi ' adlı bölümünün 91.maddesinde, devlet ulusal çalışma bütünlüğünün düzen altında yürütülmesini sağlamak üzere, iş yaşamının yasa kurallarına ve ülke çıkarlarına uygunluğunu takip edeceği, kontrolünü yapacağı ve denetleneceği öngörülmüştür. Doğru cevap E'dir.

The International Labor Organization ( ILO ), Uluslararası Çalışma Örgütüdür. Çalışma yaşamının denetimine ilişkin bir çok uluslararası düzenleme bulunmaktadır. Çalışma yaşamının doğrudan idari eylem ve işlemlerle denetlenmesinden sorumlu olan kurumlar, denetimi uluslararası ilke ve standartları düzenleyen ILO'nun 81 sayılı Sanayi ve Ticaretle İş Teftişi hakkındaki Uluslararası Çalışma Sözleşmesi ile 129 sayılı Tarımda İş Denetimi Sözleşmesine uygun olarak yapılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Çalışma hayatında ilgili bakanlık tarafından çalışanları korumak, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek amacıyla yapılan kontrollere iş denetimi denir. Doğru cevap E'dir.

Teftiş; görmek, izlemek, incelemek, araştırmak ve önlemek anlamına gelir. Bu tanıma göre, teftiş kavramı sadece incelemek ve araştırmak değil, aynı zamanda önleyici tedbirlerin alınmasını sağlamaya yönelik çalışmaları da intiva etmektedir. Dolayısıyla Dolayısıyla teftişin önleyici bir etkisinin olduğu kabul edilir. Doğru cevap B'dir.

Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli alanları  çalışma ortamı ve çalışma koşulları olarak 2 ana grupta toplanabilir.

1- Çalışma ortamı; çalışanların sağlığını, güvenliğini ve iyilik halini etkileyen geniş bir alanı anlatır. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psiko-sosyal etmenler çalışma ortamında oluşan ve gerekli önlemler alınmadığında çalışanların iyilik durumunu etkileyen etmenlerdir.

2-Çalışma koşulları; kavramıyla da çalışanların korumasını doğrudan ilgilendiren 4 alan anlatılır. Bu 4 alanı şu şekilde sıralayabiliriz. Çocukların ve gençlerin çalıştırılması, kadınların çalıştırılması, çalışma süreleri, ödeme sistemleri ( ücretleri ) dir. Çalışma koşulları kapsamında olan bu 4 başlık, çalışanların bedensel, akılsal, toplumsal iyilik halinin korunup geliştirilmesini etkilediği oranda, iş denetiminin görev alanına girer. Doğru cevap A 'dır.

3008 sayılı İş Kanunu'nun kabulü sırasında İktisat Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan İş Müfettişliği, İş Dairesi adıyla görev yapmış olup, 1945 yılında kurulmuş olmakla birlikte 1946 yılında İktisat Bakanlığı'ndan tamamen ayrılarak Çalışma Bakanlığı'nın bünyesine alınmıştır. Çalışma Bakanlığı'nın İktisat Bakanlığı'ndan tamamen ayrılmasıyla birlikte illerde Çalışma Müdürlükleri kurulmuş ve İktisat Bakanlığı'na bağlı İş Dairesi'nin Mıntıka Amirlikleri'nde görevli bulunan iş müfettişleri Bölge Çalışma Müdürülükleri'ne bağlanmıştır. İşçi Sağlığı ve Güvenliği denetimi de İşçi Sağlığı Genel Müdürülükleri'ne verilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt kanunlarında öngörülen işleri yapmak, Çalışma Genel Müdürülüğünün çalışma yaşamının denetimine ilişkin belirlenen görevi içinde yer almaktadır. 1 nolu Cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre çalışma Genel Müdürlüğünün doğrudan ve dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile ilgili 18 adet görev ve yetkileri bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının çalışma hayatını denetlemek için kendisine bağlı birimleri şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Çalışma Genel Müdürlüğü 2. Yurt dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü 3. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü 4. Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı 5.Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü

Bu hizmet birimleri doğrudan ve dolaylı olarak çalışma yaşamının denetimi konusunda görev ifa etmektedir.

4904 sayılı Türkiye İş Kurumu kanunu 25.06.2003 tarihinde kabul edilmiştir. Bu kanun uyarınca Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı çalışma yaşamını denetiminde iş yerlerinde incelemek yapmakta ve iş ve işlemleri teftiş etmektedir. Doğru cevap E'dir.

İş teftiş kurulunun denetimlerle ilgili sertifika programı düzenlemek görevleri arasında yer almaz.

Sertifika programları düzenlemek iş müfettişlerinin görevleri arasında yer almamaktadır.

Bölge laboratuvarları oluşturmak İş Teftiş Kurulu Başkanlığının görev ve yetkileri arasında yer almamaktadır.

Mesleki eğitim, çalışma yaşamında iş denetiminin ikincil görev alanları arasında yer almaktadır.

Genel teftişin sonucunda genel teftişe aykırılığı veya noksanlığı tespit edilen hususların verilen süre sonunda yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü amacıyla yapılan teftişe kontrol teftişi denir.

Müfettişler, eşlerine, üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) akrabalarının işyerlerinde denetim yapamazlar.

çalışma yaşamının Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetiminin hukuki dayanaklarından biri İş Teftiş Tüzüğüdür.

Yüksek Hakem Kurulu ile Bakanlık arasındaki ilişkileri yürütmek iş müfettişlerinin görevleri arasında yer almaz.

Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli görev alanları çalışma ortamı ve çalışma koşullarıdır.

Bir önceki teftişte işyerinde noksan bulunması halinde genel teftiş yapılabilir.