ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ

İş denetimi kavramı, teftiş kavramı ve müfettiş kavramı çalışma yaşamının Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından denetimine ilişkin temel kavramlar arasında yer alır. Doğru cevap A'dır.

Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli görev alanları çalışma ortamı ve çalışma
koşullarıdır. Doğru cevap B'dir.

Çalışma koşulları kavramıyla çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren
dört alan anlatılır. Bu dört alan şu şekilde sıralanabilir: çocukların ve gençlerin çalıştırılması, kadınların çalıştırılması, çalışma süreleri, ve ödeme sistemleridir. Doğru cevap E'dir.

Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli temel görev alanları olan çalışma ortamı
ve çalışma koşularına ilaveten ikincil görev alanları da vardır. Bu alanlar ise şu şekilde sıralanabilir: çalışma ilişkileri, istihdam ve mesleki eğitimdir. Doğru cevap E'dir.

Kamu personelinin eğitim ve yetiştirilmeleri ile ilgili her türlü çalışmaları yapmak, uygulamaları takip etmek, değerlendirmek ve denetlemek Çalışma Genel Müdürlüğünün çalışma yaşamının denetimine ilişkin görevleri arasında yer alır. Doğru cevap D'dir.

Yüksek Hakem Kurulu ile Bakanlık arasındaki ilişkileri yürütmek ve Resmi Arabuluculuk Teşkilatı ile ilgili işlemleri yapmak Çalışma Genel Müdürlüğünün görevidir. Doğru cevap C'dir.

Kayıtdışı istihdamla mücadele etmek ve sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının çalışma yaşamının denetimine ilişkin görevleri arasında yer alır. Doğru cevap A'dır.

Üretilen ve ithal edilen kişisel koruyucu donanımların piyasa gözetimi ve denetimini yapmak  İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün çalışma yaşamının denetimine ilişkin görevleri arasında yer alır. Doğru cevap B'dir.

Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümlerine göre, kamu kurum ve kuruluşlarının personel kadroları ile ilgili işlemlerini yapmak Çalışma Genel Müdürlüğünün çalışma yaşamının denetimine ilişkin görevleri arasında yer alır. Doğru cevap D'dir.

25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ile 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu uyarınca işyerlerinde inceleme yapmak, iş ve işlemlerini teftiş etmek Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı'nın görevidir. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde çalışma yaşamının devlet tarafından denetimini öngören ilk düzenleme 1936 tarihli 3008 sayılı İş Kanunu ile yapılmıştır.

Çalışma yaşamının denetimi ile ilgili en önemli ve başta gelen kurum, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığıdır. Bakanlığın teşkilat ve görevlerine ilişkin esasları düzenleyen Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında 1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde de ifade edildiği üzere, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığıdır.

Çalışma yaşamını denetleyenlerin bir meydan okuma ile karşı karşıya bulundukları dahi ifade edilmektedir. Buna göre öncelikle hızlı ve karmaşık teknolojik değişim, iş mevzuatının ve kapasitesinin standartlarının artması, iş piyasasının tabakalaşması, işgücünün korumasızlığının artması, verilen hizmetten yararlananların görüş ve beklentilerinin farklılaşması, işçi ve işveren örgütlerinin rollerinin ve toplumsal ve ekonomik değerlerin eskiye göre değişmesi hep bir meydan okumadır. İkinci meydan okuma ise hemen her yerde kamu yönetimine yönelen baskıların toplam gücünün artması, kamu harcamalarının azaltılması, borç yönetimine yönelme, güvenilirlik ve şeffaflık çağrıları, özelleştirme ve dış kaynaklara yönelme çabaları olarak kabul edilir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından “çalışanları korumak, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek amacıyla yapılan denetime” iş denetimi denir.

Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli görev alanları, çalışma ortamı ve çalışma koşulları iken ikincil görev alanları ise çalışma ilişkileri, istihdam ve mesleki eğitimdir.

Çalışma koşulları kavramıyla çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren dört alan anlatılır. Bu dört alan şu şekilde sıralanabilir: - Çocukların ve gençlerin çalıştırılması, - Kadınların çalıştırılması, - Çalışma süreleri, - Ödeme sistemleri (Ücretler) dir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bu görevini destekleyici nitelikte çalışma yaşamına ilişkin diğer görevleri ise şu şekilde sıralanabilir: - Çalışma hayatını düzenleyici, işçi-işveren ilişkilerinde çalışma barışının sağlanmasını kolaylaştırıcı ve koruyucu tedbirler almak, - Çalışma hayatındaki mevcut ve muhtemel meseleleri ve çözüm yollarını araştırmak, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları koruyucu ve çalışmayı destekleyici tedbirleri almak, - Ekonominin gerektirdiği insan gücünü sağlamak için gerekli tedbirleri araştırmak ve uygulanmasının sağlanmasına yardımcı olmak, - İstihdamı ve tam çalışmayı sağlayacak, çalışanların hayat seviyesini yükseltecek tedbirleri almak, - Uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi amacıyla gerekli çalışmaları yapmak ve belirlenen politikanın uygulanmasına ilişkin ulusal ve uluslararası düzeyde faaliyette bulunmak, - Çalışanların mesleki eğitimlerini sağlayıcı tedbirler almak, - İş sağlığı ve güvenliğini sağlayacak tedbirlerin uygulanmasını izlemek, - Sosyal adalet ve sosyal refahın gerçekleştirilmesi için gerekli tedbirleri almak, - Çeşitli fizyolojik, ekonomik ve sosyal risklere karşı sosyal sigorta hizmetlerini uygulamak, sosyal güvenlik imkanını sağlamak, yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için gerekli tedbirleri almak, - Yabancı ülkelerde çalışan Türk işçilerini çalışma hayatı ve sosyal güvenlikle ilgili meselelerine çözüm yolları aramak, hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek, - İş istatistiklerini derlemek ve yayınlamak, - İşyerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önleyici ve koruyucu hizmetleri yürütenlerin niteliklerini belirlemek, eğitimlerini ve sertifikalandırılmalarını sağlamak, - Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmak.

1 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine göre Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünün doğrudan veya dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile görev ve yetkileri şu şekilde sıralanabilir (mad.77):
a. Yabancı istihdamı ve işgücü göçü ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde faaliyette bulunmak, çalışma izni ve çalışma izni muafiyetine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek, b. Uluslararası işgücüne ilişkin politika belirlenmesi amacıyla gerekli çalışmaları yapmak ve belirlenen politikanın uygulanmasına ilişkin ulusal ve uluslararası düzeyde faaliyette bulunmak, c. Yabancı ülkelerle imzalanacak işgücü anlaşmaları ve sosyal güvenlik sözleşmelerinin müzakerelerine, hazırlanmasına ve tadiline katkı sağlamak, 
ç. Uluslararası işgücü göçüne ilişkin iş ve işlemleri yapmak, d. Uluslararası işgücüne ilişkin konularda ulusal ve uluslararası projeler hazırlamak ve uygulamak, e. Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemini kullanarak yabancı çalışanlara ve yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının niteliklerine ilişkin veri toplamak, bunları analiz etmek ve raporlamak, f. Ulusal göç politikasının oluşturulmasında görev alanıyla ilgili konularda çalışmalar yapmak, g. Görev alanıyla ilgili faaliyet gösteren uluslararası kuruluşlarla yazışmalar yapmak ve bu kuruluşlarla çalışmalar yürütmek, ğ. Ülkemize rekabet üstünlüğü sağlamak amacıyla uluslararası eğilimleri, işgücü potansiyelini ve hareketliliğini izlemek ve politikalar geliştirmesi için gerekli çalışmaları yapmak, h. Yüksek nitelikli işgücünün ülkemize kazandırılmasına yönelik yurt dışında tanıtım faaliyetleri yapmak, ulusal ve uluslararası fuar ve organizasyonlara katılmak, gerektiğinde tanıtım ofisleri açmak, ı. Kültürel, sanatsal, ekonomik ve sportif alanlarda uluslararası gelişmeleri izleyerek ilgili kurum, kuruluş ve ülkelerle işbirliğini geliştirmek, gerektiğinde ortak projeler yürütmek, i. Eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ile stratejik önemi haiz herhangi bir alanda öne çıkmış yurt dışında yaşayan nitelikli insan gücünün ülkemize kazandırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunmak, j. Bilim, teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçilik alanlarında yetişmiş yabancı beyin göçünü ülkemize kazandırmak amacıyla faaliyetlerde bulunmak, k. Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.

Teftiş, “görmek, izlemek, incelemek, araştırmak ve önlemek” anlamına gelir. Bu tanıma göre, teftiş kavramı sadece incelemek ve araştırmak değil, aynı zamanda önleyici tedbirlerin alınmasını sağlamaya yönelik çalışmaları da ihtiva etmektedir. Dolayısıyla teftişin önleyici bir etkisinin de olduğu kabul edilir.

Çalışma ortamı çalışanların sağlığını, güvenliğini ve iyilik halini etkileyen geniş bir alanı anlatılır. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psiko-sosyal etmenler çalışma ortamında oluşan ve gerekli önlemler alınmadığında çalışanların iyilik durumunu etkileyen etmenlerdir.