ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ

Caydırıcı denetim sisteminde iş denetiminin işlevi; işgücünü koruyucu yasalara uymamanın maliyetini, uyma durumunda katlanacak maliyete oranla, önemli ölçüde arttırarak; uyumu daha az maliyetli ve rasyonel hâle getirmektir. Bunun öncelikli aracı ise cezalar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Müfettişlerin genel bir yetkiye sahip olduğu sistemler, genel denetimci sistemler olarak adlandırılmaktadır. Aynı müfettiş hem işin yürütümüyle ilgili çalışma süreleri, ücretler vb. konularla hem iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili konularla hem de çalışma ilişkileri ile ilgili görev alanındaki konularla ilgili denetim yapma yetkisine sahiptir. Fransa tam olarak bu sistemin özelliklerini taşımaktadır.

İş denetiminin amaçları:

“Teftiş” kelimesinin karşılığı “bir görevin yolunda yürütülüp yürütülmediğini anlamak için yapılan araştırma, denetleme, denetim”dir

İş yasalarıyla çalışma standartlarının belirlenmesinin birincil amacı, işçilerin korunmasıdır. İş hukuku, nasıl her şeyden önce işçiyi korumak amacıyla konulmuş
kurallardan oluşuyorsa iş denetiminin de en büyük amacı yine önce işçiyi korumaktır.

Bütün iş denetim hizmetlerinin aynı merkezde toplanmasını savunan görüşler, bu yapı ile mevcut kaynaklardan daha iyi yararlanılacağını, aynı işyerinde farklı birimlerce çok sayıda denetim yapılmasının önleneceğini, işyerinin ve konuların bir bütünlük içinde değerlendirilmesinin sağlanacağını ileri sürmektedirler.

Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO)’nün “kalite kontrolü”ne odaklı ISO 9000 serileri olarak bilinen standart serisi yanında giderek kalite kontrol sistemine çalışma koşullarını, iş sağlığı ve güvenliği koşullarını adapte eden ayrı bir standart serisi (ISO 14000) geliştirilmiştir.

81 sayılı Sözleşme’ye göre, iş denetiminin temel alanları “çalışma koşulları” ve “çalışma ortamı”dır. Sözleşmeye göre bunlar, iş denetiminin kapsamında olması gereken zorunlu alanlardır.

İş müfettişi, işçi-işveren ilişkilerini geliştirmek için bilgi verip tavsiyede bulunmaktadır.
Taraflar arasındaki iletişimi kolaylaştırarak mevzuatın uygulanmasını, güvenlik ve sağlık önlemlerinin alınmasını hızlandıracak komitelerin kurulmasını önermek, işyeri düzeyinde örgütlenme hakkının kullanılmasını zorlaştıran psikolojik engelleri, taraflarla görüşerek ortadan kaldırmaya çalışmak gibi faaliyetler yürütmektedir.

Görev alanlarında ulaşılması gereken standartları tanımlayan mevzuatı, yaptırımların
da desteğini alarak uygulatmak, ILO’nun 81 sayılı Sözleşmesi’nin de öngördüğü temel girişim yöntemlerinden biridir. Ancak bu yönteme başvurulması, yukarıda açıklandığı bazı durumlarda işverenlere yazılı uyarıda bulunma ve düzeltme için belirli bir süre tanındıktan sonra uygulanır. Pek çok ülkede iş müfettişinin soruşturması, düzenlemelere ve standartlara uygunluk sağlamak açısından başvurulması gereken son ama gerekli bir yol olarak görülür.

Danışmanlık-bilgi verme alanındaki sorumluluk, çalışma yönetiminin görev
alanlarında ve Çalışma Bakanlığında örgütlenip merkezileştirilmiştir (Hollanda, Finlandiya).

Kurumsal Örgütlenme; örgütlenme yapısı, iş müfettişlerinin atanması ve iş müfettişlerinin eğitimidir. Hizmetin Örgütlenmesi; görev alanları ve öncelikli görevler;
girişim yöntemleri ve kurumlar arası ilişkilerdir.

Bu sistem daha çok, gelişmiş sanayi ülkelerinde uygulanabilmektedir. Avusturya, Danimarka, İsveç, Norveç, Finlandiya ve Polonya bu ülkelerdendir.

Denetim hizmetlerinin örgütlenmesi ve yerine getirilmesi, merkezî otoritenin sorumlulukları, bunların öteki kamu ve özel kurumlarla, işveren, işçiler ya da bunların örgütleriyle işbirliği, yeterli sayıda (kadınlar dahil olmak üzere) ve yeterli statü, maddi olanaklar ve kolaylıklara sahip (büro ve ulaşım gibi) nitelikli personelin istihdamı, işyerlerinin düzenli olarak ve ayrıntılı bir biçimde denetlenmesi, denetim hizmetlerine ilişkin olarak rapor ve yıllık istatistik yayımı gibi konuları ele almaktadır. Doğru yanıt C'dir.

İş hukukunun temel ilkelerinden biri, işçilerin korunmasıdır. Doğru yanıt B'dir.

Birbiri yerine kullanılan “teftiş”, “denetim” ve “kontrol” kelimelerinin ortak anlamı, “bir işin kurallarına uygun yapılıp yapılmadığını anlama etkinliği”dir. Doğru yanıt B'dir.

İş hukuku işçilerin ve işverenlerin hak ve borçlarını düzenleyerek her ikisini de
korumayı hedefler. İş denetimi de aynı amacı gözetir, sadece işçilerin ya da sadece işverenlerin tarafından bakılmaz. Doğru yanıt E'dir.

İş denetimi; çalışanları korumak ve çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek, uygunsuzluğu önleme amacıyla yapılan denetimlerin bütününü ifade etmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Fransa, Almanya, İsveç ve Avusturya’nın bazı Federe Devletleri, işçi tazminatlarından sorumlu olan sosyal sigorta sistemlerinde devletten bağımsız olarak kendi denetim hizmetlerini barındırır. Doğru yanıt B'dir.

Çalışma yönetiminin tanımlanan işlevleri iş denetimi ile ilişkisi çerçevesinde toplanan başlıklardır. Doğru yanıt D'dir.