ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ - Deneme Sınavı - 20

Nitekim 5393 sayılı Belediye Kanunu’na (RG., T.13.07.2005, S:25874) göre, “Gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek” belediyelerin yetkileri ve imtiyazları alanında gösterilmiştir” (mad.15/l).Söz konusu hükümden de anlaşılabileceği üzere, belediyeler iş sağlığı ve güvenliği
açısından işyerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek yetkisine sahiptir.

İşverenlerle idare organları arasındaki uyuşmazlıkların
çözümünde İş Kanunu’ndan doğmuş olmalarına bakılmaksızın, iş yargısına değil, idari yargıya başvurmak
gerekir.

Çevrenin korunması ve kirliliğinin önlenmesi için çevre standartları ve ekolojik kriterler esas olmak üzere her türlü analizi, ölçüm ve kontrolleri gerçekleştirmek amacıyla laboratuar kurmak, kurdurmak ve denetimleri yapmak ve mevcut kamu kurum ve kuruluşlarının laboratuarlarından yararlanmak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın sorumluluğudur.

Sendikal kuruluşların niteliği gereği demokratik bir kuruluş
olmasından kaynaklanan, öncelikle kendi üyeleri
veya organları aracılığı ile denetlenmesine İç Denetim
denir.

Çalışma yaşamı ve ilgili koşulların, denetimi sosyal devlet olmanın gereğidir.

Sağlık bakanlığı söz konusu durumlarda dolaylı yoldan sorumlu tutulur.

“Kuruluşların gelir ve giderlerine ilişkin mali denetimleri, en geç iki yılda bir 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na göre denetim yetkisine sahip yeminli
mali müşavirlerce yapılır”.

Sosyal devlet, çalışma yaşamına hem koyduğu yasalarla düzenleyici olarak hem de koyduğu yasalara uyulup uyulmadığını kontrol amaçlı denetleyici olarak müdahale ettiği gibi, çalışma yaşamında karşılaşılan uyuşmazlıkların çözümünde de aktif olarak rol üstlenmektedir.

Kuruluş amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte, yukarıda bahsi geçen merkezî yönetim kuruluşlarından bazı bakanlıkların ayrıca çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlendikleri görülmektedir. Bu bakanlıklar; Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır.

Askeri işyerleri, “Askeri İşyerleriyle Yurt Güvenliği İçin Gerekli Maddeler Üreten İşyerlerinin Denetim ve Teftişi Hakkındaki Yönetmelik”in 4. maddesinde “Milli Savunma Bakanlığı, Genel Kurmay Başkanlığı (Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlığı) ve İçişleri Bakanlığı (Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı) tarafından doğrudan doğruya işletin askerî işlerlerini; yurt güvenliği için gerekli maddeler üzeren işyerleri ise 29.6.2004 tarihli ve 5201 sayılı “Harp, Araç ve Gereçleri ile Silah, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun” kapsamında maddeler üreten ve Milli Savunma Bakanlığı tarafından her yıl Ocak ayında yayımlanan listeye dahil olan işlerinden (a) bendi kapsamı dışında kalan ve isim, adres, unvanları ile işyeri bilgileri Milli Savunma Bakanlığı tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilen işlerini ifade eder.

Son yıllardaki kaza istatistikleri incelendiğinde, özellikle madencilik sektöründe iş kazalarının belirgin bir şekilde artarak devam ettiği görülmektedir. 2008 yılında 43 maden çalışanı iş kazası sonucu yaşamını yitirmişken, 2009 yılında bu sayı 92’ye yükselmiş, 2010 yılında ise 105’e ulaşmıştır. 2011 yılının ilk üç ayında 24 maden çalışanı yaşamını yitirmiştir. İş kazalarındaki dolaylı harcamalar, doğrudan harcamaların 4-10 katı arasında gerçekleşmektedir. Bu nedenle iş kazalarının sosyal güvenlik sistemine maliyeti büyük meblağlara ulaşmaktadır. Söz konusu maliyetler dikkate alındığında, iş kazası oranı- nın yüksek olduğu madencilik sektöründe iş kazalarının azaltılmasında çok büyük öneme sahip denetimlerin arttırılmasının gerekliliği daha iyi anlaşılmaktadır.

Ustalık belgesi bulunmayanların usta unvanı ile çalışması veya çalıştırılması durumunda durumunda işyerine verilecek cezanın türü ve oranı şu şekildedir. 1. Ceza İhtar Cezası 2. Ceza Asgari ücretin 1/2’si kadar para cezası 3. Ceza Asgari ücret kadar Para cezası 4. Ceza Meslekten geçici men cezası

Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun amacı, memleketin sıhhi şartlarını ıslah ve milletin sıhhatine zarar veren bütün hastalıklarla mücadele etmek ve gelecek neslin sıhhatli olarak yetişmesini temin etmektir.

Kuruluş amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte, yukarıda bahsi geçen yerel yönetim kuruluşlarından bazılarının ayrıca çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlendikleri görülmektedir. Söz konusu yerel yönetim kuruluşları; belediyeler ve il özel idareleridir.

Belediyeler iş sağlığı ve güvenliği açısından işyerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek yetkisine sahiptir.

Sendikal kuruluşların niteliği gereği demokratik bir kuruluş olmasından kaynaklanan, öncelikle kendi üyeleri veya organları aracılığı ile denetlenmesine İç Denetim denir.

İşverenlerle idare organları arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde İş Kanunu’ndan doğmuş olmalarına bakılmaksızın, iş yargısına değil, idari yargıya başvurmak gerekir.

Kamuoyu üç ana başlık altında sınıflandırılabilir (Altun ve Kuluçlu, 2005, s.26). Bunlar;

• Yerel kamuoyu
• Bölgesel kamuoyu
• Uluslararası kamuoyudur.

Sosyal devlet, çalışma yaşamına hem koyduğu yasalarla düzenleyici olarak hem de koyduğu yasalara uyulup uyulmadığını kontrol amaçlı denetleyici olarak müdahale ettiği gibi, çalışma yaşamında karşılaşılan uyuşmazlıkların çözümünde de aktif olarak rol üstlenmektedir.

Kuruluş amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte, yukarıda bahsi geçen merkezî yönetim kuruluşlarından bazı bakanlıkların ayrıca çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlendikleri görülmektedir. Bu bakanlıklar; Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır.