ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ - Deneme Sınavı - 18

Yerel kamuoyu ülke vatandaşlarının oluşturduğu kamuoyudur. Sorunun Cevabı B şıkkıdır.

Dış Denetim, Sendika ve konfederasyonların sendikaya tamamen yabancı olan, sendika organları ile hiçbir ilgisi bulunmayan, devletin yetkili organları aracılığı ile denetlenmesidir. Sorunun Doğru Cevabı A şıkkıdır

İş güvenliği denetimi konusundaki yetkisi, direkt olarak tanınmayıp çevre sağlığı ile ilişkilendirilerek sınırlı ve dolaylı şekilde tanınan idari birim Sağlık Bakanlığıdır

İç denetim,Sendika ve konfederasyonların nitelikleri gereği demokratik kuruluşlar olmalarından kaynaklanan ve kendi üyeleri ya da organları aracılığı ile denetlenmesini ifade eder. Sorunun Doğru Cevabı B şıkkıdır

1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamenin
352. maddesi gereğince, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 1 nolu Cumhurbaşkanlığı
Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile şu konularda görevli
ve yetkili kılınmıştır:

a. Ülkenin enerji ve tabii kaynaklara olan kısa ve uzun vadeli ihtiyacını belirlemek,
temini için gerekli politikaların tespitine yardımcı olmak, planlamalarını
yapmak
b. Enerji ve tabii kaynakların ülke yararına, teknik icaplara ve ekonomik gelişmelere
uygun olarak araştırılması, işletilmesi, geliştirilmesi, değerlendirilmesi,
kontrolü ve korunması amacıyla genel politika esaslarının tespit ve tayinine
yardımcı olmak, gerekli programları yapmak, plan ve projeleri hazırlamak
veya hazırlatmak
c. Bu kaynakların değerlendirilmesine yönelik arama, tesis kurma, işletme ve
faydalanma haklarını vermek, gerektiğinde bu hakların devir, intikal, iptal
işlemlerini yapmak, ipotek, istimlak ve diğer takyit edici hakları tesis etmek,
bunların sicillerini tutmak ve muhafaza etmek,
ç. Kamu ihtiyaç, güvenlik ve yararına uygun olarak enerji ve tabii kaynaklar
ile enerjinin üretim, iletim, dağıtım, tesislerinin etüt, kuruluş, işletme ve
devam ettirme hizmetlerinin genel politikasını tespit için öneride bulunmak,
Cumhurbaşkanının görevlendirmesi ile koordinasyonu temin etmek
ve denetlemek,
d. Yeraltı ve yerüstü enerji ve tabii kaynaklar ile ürünlerinin üretim, iletim,
dağıtım ve tüketim fiyatlandırma politikasını tayin ve gerektiğinde fiyatlarını
tespit etmek,
e. Bakanlığın bağlı ve ilgili kuruluşlarının işletme ve yatırım programlarını
inceleyerek tasvip etmek ve yıllık programlara göre faaliyetlerini takip etmek,
değerlendirmek,
f. Bakanlığa bağlı ve Bakanlıkla ilgili kuruluşların çalışmalarını ve işlemlerini
her bakımdan tetkik, tahkik ve teftişe tabi tutmak, gerekli her türlü emri
vermek ve denetlemek,
g. Yenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesi ve enerji verimliliğinin
artırılmasına yönelik politikaların ve stratejilerin belirlenmesine yönelik
çalışmalarda bulunmak,
ğ. Bu maddede belirtilen görevleri yerine getirmek amacı ile gerekli bilgileri
toplamak, değerlendirmek ve uzun vadeli politikaların tespiti ve geliştirilmesi
ile ilgili hazırlık çalışmalarını yapmak,
h. Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri
yapmak.
Bakanlık çalışma yaşamının denetimine ilişkin hükümler de ihtiva eden bu görev
ve yetkilerini, bünyesinde oluşturulmuş hizmet birimleri vasıtasıyla gerçekleştirir.

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 41. maddesine göre;
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum
ve kuruluşlarda yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde
yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı
olduğu oda veya birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Milli Eğitim Bakanlığınca;
iş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından ise Aile,
Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca denetlenir.

1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamenin
474. maddesinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının görev ve yetkileri sayılmıştır.
Söz konusu madde hükmü kapsamında Bakanlık, trafikte seyreden taşıtların kontrolleri
için karayolları kenarlarında tesis edilen sabit veya mobil denetim istasyonlarında
tehlikeli madde taşıyan taşıtların denetimini yapar. Bakanlık bu görev ve
yetkilerini kendisine bağlı hizmet birimleri eliyle yerine getirir.

Milli Savunma Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı dışında
özel olarak kanunla belirlendiği üzere sadece bazı işyerlerini denetlemek yetkisine
sahip kamu kuruluşlarından biridir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 91. maddesinin
3. fıkrasına göre “Askerî işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeler üretilen
işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler Milli Savunma
Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca birlikte hazırlanacak
yönetmeliğe göre yürütülür.” Askeri işyerleriyle yurt güvenliği için gerekli maddeleri üretilen işyerlerinin denetim ve teftişi konusu ve sonuçlarına ait işlemler Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının görev alanı içerisinde yer almamaktadır. Dolayısıyla Doğru cevabımız E Şıkkdır.

Ülkemizde işyerlerinde uygulanan iş mevzuatı kapsamındaki iş ilişkilerinden
doğan uyuşmazlıklar tarafların başvurusu üzerine iş mahkemeleri tarafından; dış
denetim uygulamaları nedeniyle işveren ile idare arasında doğan uyuşmazlıklar ise
tarafların başvurusu üzerine idare mahkemeleri tarafından incelenerek çözüme kavuşturulur.

İş sağlığı ve güvenliği konusunun önemi karşısında, yerel yönetim birimi olarak
belediyelerin de konuyla ilgili olarak görev ve yetki sahibi olmaları doğaldır. Nitekim
5393 sayılı Belediye Kanunu’na  göre, “Gayrisıhhî
müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek”
belediyelerin yetkileri ve imtiyazları alanında gösterilmiştir” (mad.15/l).
Söz konusu hükümden de anlaşılabileceği üzere, belediyeler iş sağlığı ve güvenliği
açısından işyerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek yetkisine sahiptir.

İşçi sendikaları işyeri sendika temsilcileri vasıtasıyla çalışma yaşamının denetimi
konusunda söz sahibi olabilmektedir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi
Kanunu’na göre her işçi sendikasının işyerine sendika temsilcisi atama yetkisi
yoktur. İşyeri sendika temsilcisi atama yetkisi, toplu iş sözleşmesi yapmak üzere
yetkisi kesinleşen sendikaya aittir. Yetkili sendika, işyerindeki işçi sayısına
bağlı olarak, o işyerinde çalışan üyeleri arasından sendika temsilcisi atayabilir
(mad.27/1). Buna göre yetkili sendika; “işyerinde işçi sayısı 50’ye kadar ise 1, 51-
100 arasında ise en çok 2, 101-500 arasında ise en çok 3, 501-1000 arasında ise
en çok 4, 1001-2000 arasında ise en çok 6 ve işçi sayısı 2000’den fazla ise en çok 8
işyeri sendika temsilcisi” atayabilir. Yetkili sendikaca atanan işyeri sendika temsilcilerinin
kimlikleri on beş gün içinde işverene bildirilir. Atanan işyeri sendika
temsilcilerinden biri, baş temsilci olarak görevlendirilebilir

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Güvenlik Kurumu aracılığıyla
da çalışma yaşamını sosyal güvenlik yönünden denetlemektedir.

Sendikal kuruluşların denetimi genel olarak “İç Denetim” ve “Dış Denetim” olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilir. İç denetim, “sendikal kuruluşların niteliği gereği demokratik bir kuruluş olmasından
kaynaklanan, öncelikle kendi üyeleri veya organları aracılığı ile denetlenmesi”dir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre sendika ve konfederasyonlarda denetleme yetkisi genel kurula aittir.

Anayasal olarak güvence altına alınan sosyal devlet anlayışı gereği, Anayasa’ya uygun olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 91. maddesinde de açık bir şekilde devlete iş denetim yetkisi ve görevi verilmiştir. Söz konusu madde hükmüne göre devletin çalışma yaşamının denetimi konusundaki yetkisi “çalışma hayatıyla ilgili mevzuatın uygulanmasını devlet izler, denetler ve teftiş eder” şeklinde ifade edilmiştir

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı dışında, çalışma yaşamı dışarıdan bir kurum olarak yukarıda değinilen devlet birimlerine ilaveten sendikalar tara- fından da denetlenmektedir.

Kuruluş amaçları çalışma yaşamını denetlemek olmamakla birlikte, merkezî yönetim kuruluşlarından bazı bakanlıkların ayrıca çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görevler üstlendikleri görülmektedir. Bu bakanlıklar; Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır.

İş Kanunu Şümulü İçinde Tasnif Edilmemiş Olan Küçük İşyerlerinin Teftiş ve Murakabesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre, iş kapsamı İş Kanunu’nun kapsamı dışında kalan ve belediye sınırları dışında kalan küçük işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği açısından denetimi görevi de Sağlık Bakanlığına verilmiştir.

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 41. maddesine; Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarının dışında kamu ve özel kurum ve kuruluşlarda yapılan aday çırak, çırak ve kalfaların eğitimi ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminden sorumlu işletmelerin bağlı olduğu oda veya birliklerin temsilcilerinin katılımı ile Milli Eğitim Bakanlığınca; iş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından ise Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca denetlenir.

1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamenin 474. maddesinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının görev ve yetkileri sayılmıştır. Söz konusu madde hükmü kapsamında Bakanlık, trafikte seyreden taşıtların kontrolleri için karayolları kenarlarında tesis edilen sabit veya mobil denetim istasyonlarında tehlikeli madde taşıyan taşıtların denetimini yapar.

Yetkili sendika, işyerindeki işçi sayısına bağlı olarak, o işyerinde çalışan üyeleri arasından sendika temsilcisi atayabilir (mad.27/1). Buna göre yetkili sendika; “işyerinde işçi sayısı 50’ye kadar ise 1, 51- 100 arasında ise en çok 2, 101-500 arasında ise en çok 3, 501-1000 arasında ise en çok 4, 1001-2000 arasında ise en çok 6 ve işçi sayısı 2000’den fazla ise en çok 8 işyeri sendika temsilcisi” atayabilir. Dolayısıyla 367 işçinin çalıştığı bir işyerinde en fazla 3 sendika temsilcisi atanabilir.