ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ - Deneme Sınavı - 15

Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulu; Milli Savunma Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Yüksek Öğretim Kurulu, en fazla üyeye sahip işveren, işçi ve kamu çalışanlarını temsil eden konfederasyonlar,

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği ile Kurum tarafından görevlendirilecek birer uzman hekimden oluşur.

Sosyal güvenliğin sağlanmasında uygulanan teknikler incelendiğinde, iki teknik göze çarpar. Bunlar; “bireysel teknikler” ve “kolektif teknikler” dir. Bireysel tekniklerde başkası işe karışmaz, kişi kendi sosyal güvenliğini sağlamaya çalışır. Bunun da ilk yolu tasarruftur.

5510 sayılı SSGSSK’nın 59. maddesi ile 5502 sayılı Kanun’da düzenleme konusu yapılan Sosyal Güvenlik Kurumunun denetleme ve kontrol yetkisine atıfta bu- lunularak, SSGSSK’nin uygulanmasına ilişkin işlemlerin denetiminin, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurları eliyle yürütüleceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca 5510 sayılı Kanun’da askerî işyerlerine ait sigorta işlemlerinin denetim ve kontrolünün, askerî iş müfettişleri tarafından yapılacağı da belirtilmiştir.

Yönetmelik’in 24. maddesine göre denetmen ve denetmen yardımcılarının verilen görev üzerine yapacakları inceleme ve denetim sonucu şu konularda tespit yapmaları söz konusudur:
• İşyerinin mevcut durumunu, gerektiğinde ruhsatsız yapılmış olanlar da dâhil olmak üzere özel bina inşaatlarının yapı, sınıf ve grubunun belirlenmesi için inşaatın niteliği ve yüzölçümü, yarım kalan inşaatların yapılmış olan kısımlarının seviyeleri, başlama ve bitiş tarihleri,
• İşyerinin faal olup olmadığı ile işyeri tescilinde verilen bilgilerin doğruluğu,
• İşyerlerinde yapılan işin niteliği ile yapılan işte değişiklik olup olmadığı,
• Kanun’un 89. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen prim borçlarına halef olma şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği,
• Sigortalıların ve sigortalı olması gerekenlerin Kurum’a bildirilip bildirilmediği,
• Kanun’da sigortalılık başlangıç ve bitişiyle ilgili kurum ve kuruluşlardaki vergi mükellefiyeti, tescil ve sicil işlemlerine bağlanmış sigortalıların sigortalılık başlangıç ve bitiş tarihleri,
• Sigortalıların kimlik bilgileri, çalışma süreleri, ücretleri ve prime esas kazançları,
• İşten ayrıldığı bildirilen sigortalının, fiilen çalışmalarının devam edip etmediğinin tespit edilmesi ile aylık prim ve hizmet belgesi ve sigortalı hesap fişi bilgilerinin farklı olduğunun tespit edilmesi hâlinde, sigortalıların işten ayrılış tarihi,
• Sigortalıların/iştirakçilerin fiili hizmet veya itibarî hizmet uygulamasından yararlandırılıp yararlandırılmayacağı hususları.

“Sosyal güvenlik, bir ülke halkının bugününü ve yarınını güvence altına almayı
amaçlayan ve birbiri arasında sıkı bir birlik ve uyum kurulmuş olan bir kurumlar bütünüdür” ya da “bir mesleki ya da sosyal risk yüzünden geliri, kazancı kesintiye uğramış kimseleri başkalarının yardımına müracaata lüzum bırakmaksızın, geçinme ve yaşam ihtiyaçlarını karşılayan bir sistemdir” (Tuncay ve Ekmekçi, 2008, s.1) Bu doğrultuda doğru cevap C seçeneğidir.

Türkiye’de ilk sosyal güvenlik kuruluşları Cumhuriyet’in ilanından önce
28.04.1921 tarih ve 114 sayılı “Zonguldak ve Ereğli Havza-i Fahmiyesinde mevcut Kömür tozlarının amele menafii umumiyesine olarak füruhtuna dair Kanun” ile yine 10.09.1921 tarih ve 151 sayılı “Ereğli Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun” ile kurulan Amele Birliği (Ereğli Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardım Sandığı) ülkemizin ilk zorunlu sosyal sigorta kuruluşlarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik hükümlerinden
de anlaşılabileceği üzere, Türkiye İş Kurumu işyerlerinin iş mevzuatı hükümlerine
uygun bir biçimde engelli ve eski hükümlü işçi çalıştırıp çalıştırmadıklarını, bu
konuda kendilerine düşen yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini denetlemekle görevlidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sosyal Güvenlik Kurumunun çalışma yaşamının denetimi işlevini yerine getirmekle yükümlü olan birimi Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’dır. Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı çalışma yaşamının denetimi konusunda SGK’nın teftiş görevini üstlenmiş en önemli birimidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sosyal Güvenlik Denetmen Yardımcılığı’na atananlar, en az üç yıl çalışmak
ve olumlu sicil almak kaydıyla yapılacak denetmenlik yeterlik sınavına girmeye
hak kazanırlar. Denetmenlik yeterlik sınavında başarılı olanlar Sosyal Güvenlik
Denetmeni kadrolarına atanır. Sınavda başarılı olamayanlar bir yıl içinde ikinci
kez sınava tabi tutulur. Bu sınavda da başarı gösteremeyenler Kurum içerisinde
durumlarına uygun başka kadrolara atanır. Doğru cevap C seçeneğidir.

5510 sayılı Kanun kısa vadeli sigorta kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğer hakların, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde talep edilmediği takdirde düşeceğini ifade etmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyal Sigortalar Yüksek Sağlık Kurulu, sigortalıların erken yaşlanma hallerine ilişkin düzenlenmiş sağlık kurulu raporları ve diğer belgelere istinaden Kurum Sağlık Kurulunca verilen kararlara karşı ilgililerin itirazlarını inceleyip karara bağlar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal güvenlik uzman yardımcısı veya müfettiş yardımcısı kadrolarına atanabilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde sayılan genel şartlara ilave olarak  sınavın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmak şartı aranmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyal Güvenlik Kurumu üç organdan oluşan bir yönetim yapısına sahiptir.
Bunlar; genel kurul, yönetim kurulu ve başkanlık olarak düzenlenmiştir. Her birinin ayrı ayrı görevleri mevcut olup, işbirliği içerisinde çalışmaları organize edilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kurul kendisine incelenmek üzere gönderilen dosya ve evrakları en geç
60 gün içerisinde sonuçlandırmalıdır (Yön. mad.16). Ancak bu süre içerisinde
değil de daha sonra sonuçlandırılmış olan Kurul kararları yine aynı değerdedir.
Yönetmelik, işlemlerin zaman geçirilmeksizin yapılabilmesi için bu düzenlemeyi
getirmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Türkiye'de ilk sosyal güvenlik kuruluşları Cumhuriyet'in ilanından önce 28.04.1921 tarih ve 114 sayılı ' Zonguldak ve Ereğli Havza-i Fatmiyesinde mevcut kömür tozlarının amele menafii umumiyesine olarak füruhtuna dair kanun ' ile yine 10.09.1921 tarih ve 151 sayılı ' Ereğli Maden Amelsinini Hukukuna Müteallik Kanun ' ile Amele Birliği ' Ereğli Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardım Sandığı ' ülkemizin ilk zorunlu Sosyal Sigortalar Kuruluşudur. Doğru cevap C'dir.

Sosyal Güvenliğin sağlanmasında uygulanan teknikler incelendiğinde iki teknik göze çarpar. Bunlar, ' Bireysel Teknikler ' ve ' Kollektif Teknikler ' dir. Bireysel tekniklerde başkası işe karışmaz, kişi kendi sosyal güvenliğini sağlamaya çalışır. Bunun da ilk yolu tasarruftur. Ancak özellikle dar gelirlilerin tasarruf yapabilmesindeki zorluklar bireysel tekniklerin  makro düzeyde yetersiz kalmasına sebep olmaktadır. Kollektif teknikler ise, Sosyal Güvenliğin sağlanmasında başkalarını işe karışması zorunlu hale gelmektedir. Burada başkalarıyla birlikte bazı teknikler geliştirilmektedir. Bunlar; yardımlar, yardımlaşma sandıkları, özel sigortalar ve nihayet sosyal sigortalar, sosyal yardımlar ve sosyal hizmetlerdir. Doğru cevap E'dir.

506 sayılı kanun öncesinde 16 temmuz 1945 tarihinde 4792 sayılı işçi sigortaları kurumu kanunu çıkarılmıştır. Bu kanun 01.01.1946 günü yürürlüğe girmiştir. 506 sayılı kanun ile kurumun adı Sosyal Sigortalar Kurumuna dönüştürülmüştür. Doğru cevap D'dir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun ' Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırma Zorunluluğu ' başlığı altında 30. maddesine göre; işverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işverenlerinde %3 engelli, kamu işyerlerinde ise %4 engelli ve %2 eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işyerlerinde çalıştırmakla yükümlüdürler. Doğru cevap D'dir.

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun temel amacı; sosyal sigortacılık, ilkelerine dayalı, etkin, adil, kolay erişilebilir, aktüeryal ve mali açıdan sürdürülebilir, çağdaş standartlarda sosyal güvenlik sistemini yürütmek olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Kurul, yönetim kurulu ve başkanlık olmak üzere 3 organdan oluşan bir yönetim yapısına sahiptir. Her bir organın ayrı ayrı görevleri mevcut olup işbirliği içerisinde çalışmaları organize edilmiştir. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'na bağlı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü ve Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü olmak üzere 4 genel müdürlük hizmet vermektedir. Ayrıca kuruma bağlı olarak Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığı da mevcuttur. Doğru cevap B'dir.