ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ - Deneme Sınavı - 11

Sınavın yapıldığı gün itibariyle 35 yaşından gün almamış olmak gerekir.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Denetmen ve denetmen yardımcıları tarafından, işyeri defter, kayıt ve belgelerin istenilmesi halinde işverence on beş gün içinde ibraz edilmesi zorunludur.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

5510 sayılı Kanun, aksine hüküm bulunmayan hâllerde, iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm hâllerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmının zamanaşımına uğrayacağını belirtmektedir.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

İşçi şikâyetlerinin incelenmesi sonucunda kayıt dışı işçi çalıştırıldığı tespit edilen işyerleri ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu il müdürlükleri ile iş teftiş grup başkanlıklarına her ayın birinci ve on beşinci gününde bildirilecektir.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Kolektif tekniklerde ise, sosyal güvenliğin sağlanmasında başkalarının işe karışması zorunlu hâle gelmektedir. Burada başkalarıyla birlikte bazı teknikler geliştirilmektedir. Bunlar; yardımlar, yardımlaşma sandıkları, özel sigortalar ve nihayet sosyal sigortalar, sosyal yardımlar ve sosyal hizmetlerdir.

Yaklaşık 20-30 yıldır tartışılan ve nihayetinde T.C. Emekli Sandığı, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Bağ-Kur’un tüzel kişiliklerine son verilerek bu kurumların
hizmetlerini tek çatı altında toplayan 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu
(SGKK) 16.05.2006 tarihinde kabul edilip 20.05.2006 da Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

5502 sayılı SGKK hükümlerine göre, Sosyal Güvenlik Kurumunun görevleri şu
şekilde sıralanabilir:
• Ulusal kalkınma, strateji ve politikaları ile yıllık uygulama programlarını
dikkate alarak sosyal güvenlik politikalarını uygulamak, bu politikaların
geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmak.
• Hizmet sunduğu gerçek ve tüzel kişileri hak ve yükümlülükleri konusunda
bilgilendirmek, haklarının kullanılmasını ve yükümlülüklerinin yerine getirilmesini kolaylaştırmak.
• Sosyal güvenliğe ilişkin konularda; uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa
Birliği ve uluslararası kuruluşlar ile işbirliği yapmak, yabancı ülkelerle yapılacak sosyal güvenlik sözleşmelerine ilişkin gerekli çalışmaları yürütmek,
usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmaları uygulamak.
• Sosyal güvenlik alanında, kamu idareleri arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak.
• Bu Kanun ve diğer kanunlar ile Kuruma verilen görevleri yapmak.

Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın, Başkan adına yapması gereken rehberlik ve teftiş görevleri şu şekilde sıralanabilir:
• Sosyal güvenliğe ilişkin hükümlerin uygulanmasını; usulsüzlükleri önleyici,
eğitici ve rehberlik yaklaşımını ön plana çıkaran bir anlayışla denetlemek.
• Kayıt dışı istihdamı önlemek, sosyal sigorta suistimalleri ile mücadele etmek, bu amaçla sektörel analizlere dayalı denetimleri yürütmek ve bu konularda alınması gerekli tedbirleri önermek.
• Prim ödeme yükümlülerini gruplar ve sektörler itibarıyla analiz etmek,
denetlenecek sektörleri her yıl için belirlenecek risk değerlendirme kriterlerine göre sınıflandırmak suretiyle riskli sektörlerin denetimine öncelik
vermek.
• Görevleriyle ilgili her türlü kayıt ve belgeleri incelemek, ilgililerden bilgi
istemek ve toplamak.
• İşin yürütümü açısından gerekli olan asgari işçilik tutarını tespit etmek.
• Yıl boyunca müfettişler tarafından düzenlenen raporların sonuçlarını değerlendirmek, raporlar hakkında istatistiki bilgiler ile birlikte uygulamadaki sorunlara ve yapılması gereken mevzuat değişikliklerine ilişkin öneriler sunmak.
• Kurumun merkez ve taşra teşkilatı ile personelinin idari, mali ve hukuki
işlemleri hakkında teftiş, inceleme ve soruşturma yapmak, sosyal güvenlik
mevzuatının verdiği yetkiye dayanılarak Kurumla sözleşme yapmış gerçek
ve tüzel kişiler hakkında ise inceleme ve soruşturma yapmak.
• Müfettişler tarafından yapılacak denetimlere ilişkin yöntem ve teknikleri
geliştirmek, standart ve ilkelerin oluşturulmasını sağlamak, denetim rehberleri hazırlamak, denetimlerin etkililiğini ve verimliliğini artırıcı tedbirleri almak, bu konuda görüş ve öneriler sunmak.
• Başkan tarafından verilecek benzer nitelikteki diğer görevleri yapmak.

Yönetmelik’in 24. maddesine göre denetmen ve denetmen yardımcılarının verilen görev üzerine yapacakları inceleme ve denetim sonucu şu konularda tespit
yapmaları söz konusudur:
• İşyerinin mevcut durumunu, gerektiğinde ruhsatsız yapılmış olanlar da
dâhil olmak üzere özel bina inşaatlarının yapı, sınıf ve grubunun belirlenmesi için inşaatın niteliği ve yüzölçümü, yarım kalan inşaatların yapılmış
olan kısımlarının seviyeleri, başlama ve bitiş tarihleri,
• İşyerinin faal olup olmadığı ile işyeri tescilinde verilen bilgilerin doğruluğu,
• İşyerlerinde yapılan işin niteliği ile yapılan işte değişiklik olup olmadığı,
• Kanun’un 89. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen prim borçlarına halef
olma şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediği,
• Sigortalıların ve sigortalı olması gerekenlerin Kurum’a bildirilip bildirilmediği,
• Kanun’da sigortalılık başlangıç ve bitişiyle ilgili kurum ve kuruluşlardaki
vergi mükellefiyeti, tescil ve sicil işlemlerine bağlanmış sigortalıların sigortalılık başlangıç ve bitiş tarihleri,
• Sigortalıların kimlik bilgileri, çalışma süreleri, ücretleri ve prime esas kazançları,
• İşten ayrıldığı bildirilen sigortalının, fiilen çalışmalarının devam edip etmediğinin tespit edilmesi ile aylık prim ve hizmet belgesi ve sigortalı hesap
fişi bilgilerinin farklı olduğunun tespit edilmesi hâlinde, sigortalıların işten
ayrılış tarihi,
• Sigortalıların/iştirakçilerin fiili hizmet veya itibarî hizmet uygulamasından
yararlandırılıp yararlandırılmayacağı hususları.

Sosyal Güvenlik Kurumu genel kurul, yönetim kurulu ve başkanlık olmak üzere üç organdan oluşan bir yönetim yapısına sahiptir. Her bir organın ayrı ayrı görevleri mevcut olup işbirliği içerisinde çalışmaları organize edilmiştir.

Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’na bağlı Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü, Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürlüğü ve Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü olmak üzere dört genel müdürlük hizmet vermektedir. Ayrıca Kuruma bağlı olarak Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı ile Aktüerya ve Fon Yönetimi Daire Başkanlığı da mevcuttur”.

Kurulun inceleme yapıp karar verebileceği hususlar şunlardır (Yön. mad.7):
5510 sayılı Kanunun;
• 58. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, Kurum Sağlık Kurulunca verilen
kararlara karşı ilgililerin itirazlarını inceleyip karara bağlamak,
• 14. maddesi kapsamında, 11/10/2008 tarihli ve 27021 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit
İşlemleri Yönetmeliğinde tespit edilmiş olan hastalıklar dışında herhangi
bir hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmayacağına karar vermek,
• 14. maddesi ve Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinin 17 nci maddesinde yazılı hallerde yükümlülük
süresi aşılmış olsa bile söz konusu hastalığın meslek hastalığı sayılıp sayılmayacağını, aynı Yönetmeliğin 20. maddesinde yazılı hallerde üç yıllık çalışma (maruz kalma) süresinin indirilip indirilemeyeceğini karara bağlamak ve
• 95. maddesine göre yurt dışında tedavi için yapılacak sevklere ilişkin usulüne uygun düzenlenmiş sağlık kurulu raporları ve diğer belgelere istinaden
Kurumca verilen kararlara karşı ilgililerin itirazını karara bağlamak.

Türkiye’de ilk sosyal güvenlik kuruluşları Cumhuriyet’in ilanından önce 28.04.1921 tarih ve 114 sayılı “Zonguldak ve Ereğli Havza-i Fahmiyesinde mevcut Kömür tozlarının amele menafii umumiyesine olarak füruhtuna dair Kanun” ile yine 10.09.1921 tarih ve 151 sayılı “Ereğli Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun” ile kurulan Amele Birliği (Ereğli Havzası Amele Birliği Biriktirme ve Yardım Sandığı) ülkemizin ilk zorunlu sosyal sigorta kuruluşlarıdır. 1949 tarihli olup 01.01.1950 tarihinde yürürlüğe giren 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu, memurların sosyal güvenliklerini sağlamak amaçlı yürürlüğe sokulmuştur. 1964 tarihinde yapılıp 1965 tarihinde yürürlüğe giren 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu iş sözleşmesi ile çalışanları uygulama alanı içerisine alan bir sosyal güvenlik kuruluşu olarak düzenlenmiştir (Dilik, 1972, s.43). 1971 tarihli ve 1479 sayılı “Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu” (Bağ-Kur Kanunu) bağımsız çalışanların sosyal güvenliklerini sağlamaktadır. Yine 1983 yılında 2925 sayılı “Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu” ve 2926 sayılı “Tarımda Kendi Adına ve hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu” uygulamaya sokulmuştur. Bu arada 506 sayılı SSK’nin geçici 20. maddesi ile bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret ve sanayi odaları ve borsaların kendi personelleri için vakıf statüsünde sandıklar kurabilecekleri de kabul edilmiştir

4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesine uygun olarak çıkarılan Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre, Türkiye İş Kurumu işyerlerinin iş mevzuatı hükümlerine uygun bir biçimde engelli ve eski
hükümlü işçi çalıştırıp çalıştırmadıklarını, bu konuda kendilerine düşen yükümlülükleri yerine getirip getirmediklerini denetlemekle görevlidir.

İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç
engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi
meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, yanlış cevaptır.

Sınavın yapıldığı yılın Ocak ayının ilk gününde otuz yaşını doldurmamış olmak
şartları aranmaktadır.

Sosyal güvenlik müfettiş yardımcısı olarak atananlar, en az üç yıl fiilen çalışmak
ve Kurumca belirlenen konuda tez hazırlamak kaydıyla, açılacak yeterlik
sınavına girme hakkını kazanırlar.

İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç
engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi
meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.

Denetmen ve denetmen yardımcılarının, Kanun’un uygulanmasından doğan
inceleme, araştırma ve denetim görevlerini yerine getirmeleri sırasında
işverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler, görevlerinin
yapılmasına engel olamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka suç
oluştursa dahi, asgarî ücretin beş katı tutarında idarî para cezası uygulanır.