ÇALIŞMA YAŞAMININ DENETİMİ - Deneme Sınavı - 3

Çalışma Genel Müdürlüğünün doğrudan ve dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile ilgili görev ve yetkileri şu şekilde sıralanabilir (mad.74):
a. Çalışma hayatı ile ilgili mevzuatı uygulamak,
b. İşçi, işveren ilişkilerini düzenlemek, çalışma barışını sağlayıcı tedbirleri almak,
c. Çalışma mevzuatı ve istihdam politikası ile ilgili taslakları ve kalkınma
planları ve yıllık programlarda yer alan genel politika içinde mahalli ve
sektörel bazda istihdam programlarını hazırlamak,
ç. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunlarında öngörülen işleri yapmak,
d. İstihdamdaki gelişmeleri izlemek ve istihdamı sağlayıcı tedbirleri almak,
üretimde emek verimliliğini yükselten politikaları geliştirmek amacıyla çalışmalar yapmak,
e. Yüksek Hakem Kurulu ile Bakanlık arasındaki ilişkileri yürütmek,
f. Resmi Arabuluculuk Teşkilatı ile ilgili işlemleri yapmak,
g. Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hükümlerine göre, kamu kurum ve kuruluşlarının personel kadroları ile ilgili işlemlerini yapmak, uygulamalarını takip etmek ve denetlemek,
ğ. Kamu personeli ile ilgili hususlarda her çeşit istatistiki bilgileri toplamak,
personel kayıtlarını merkezi olarak tutmak, kurumlar arası veri değişimi için gerekli teknik koordinasyonu sağlamak,
h. Personel ve teşkilata ilişkin mevzuat tasarılarının hazırlanmasına katkı sağlamak, bu konularda kurumlarca hazırlanan mevzuat tasarılarını incelemek ve görüş bildirmek,
ı. Kamu görevlileri sendikalarına ilişkin mevzuatın uygulanmasında personel konularında uygulama birliğini sağlayacak tedbirleri almak, kamu işverenini temsilen yetkili kurullar ile kamu görevlileri sendikaları ve üst kuruluşları arasında yürütülen çalışmalarda danışma, destek ve koordinasyon hizmetlerini yürütmek,
i. Kamu personel alım sınavları ve yerleştirme işlemlerine ilişkin esasları belirlemek, engellilerin istihdamına ilişkin iş ve işlemleri yürütmek,
j. Kamu personelinin eğitim ve yetiştirilmeleri ile ilgili her türlü çalışmaları yapmak, uygulamaları takip etmek, değerlendirmek ve denetlemek,
k. Özelleştirme ve yeniden yapılandırma uygulamalarına ilişkin mevzuat hükümleri gereğince istihdam fazlası personelin diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakil işlemlerini yürütmek,
l. Kamu iktisadî teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkların personeli ile kadro ve pozisyonlarına ilişkin işlemleri yürütmek,
m. İç ve dış seyahat yevmiyeleriyle sürekli görevle yabancı memleketlerde bulunan kamu görevlilerinin aylıklarına uygulanacak ödeme misillerini tespit etmek,
n. Görev alanına giren konularda araştırma ve incelemeler yapmak ve bunların sonuçlarını değerlendirmek, ortaya çıkabilecek sorun ve tereddütleri giderecek tedbirleri almak ve uygulamaya esas olmak üzere görüş bildirmek,
o. Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.

Doğru cevap D'dir. Diğer şıklardaki maddeler ise, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının çalışma yaşamının denetimine ilişkin ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü'nün temel görevleri arasında yer almaktadır.

Müfettiş, “işyerlerinde işin yürütümü, işçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili teftiş yapan
baş iş müfettişleri, iş müfettişleri ve teftiş yetkisi verilmiş iş müfettişi yardımcıları”
anlamına gelir. Doğru cevap B'dir.

Çalışma koşulları kavramıyla çalışanların korunmasını doğrudan ilgilendiren dört alan anlatılır. Bu dört alan şu şekilde sıralanabilir:
- Çocukların ve gençlerin çalıştırılması,
- Kadınların çalıştırılması,
- Çalışma süreleri,
- Ödeme sistemleri (Ücretler) dir.

Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli temel görev alanları olan çalışma ortamı ve çalışma koşularına ilaveten ikincil görev alanları da vardır. Bu alanlar ise
şu şekilde sıralanabilir:
- Çalışma ilişkileri,
- İstihdam,
- Mesleki eğitimdir. 

Ülkemizde çalışma yaşamını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı esas olarak çalışma
ortamı, çalışma koşulları ve bireysel çalışma ilişkileri alanında, kısmen de toplu iş
ilişkileri alanında denetlemek üzere görevlendirilmiştir. 

Doğru cevap A'dır.

Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünün doğrudan veya dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile görev ve yetkileri şu şekilde sıralanabilir (mad.77):

a. Yabancı istihdamı ve işgücü göçü ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde
faaliyette bulunmak, çalışma izni ve çalışma izni muafiyetine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek,
b. Uluslararası işgücüne ilişkin politika belirlenmesi amacıyla gerekli çalışmaları yapmak ve belirlenen politikanın uygulanmasına ilişkin ulusal ve uluslararası düzeyde faaliyette bulunmak,
c. Yabancı ülkelerle imzalanacak işgücü anlaşmaları ve sosyal güvenlik sözleşmelerinin müzakerelerine, hazırlanmasına ve tadiline katkı sağlamak,

ç. Uluslararası işgücü göçüne ilişkin iş ve işlemleri yapmak,
d. Uluslararası işgücüne ilişkin konularda ulusal ve uluslararası projeler hazırlamak ve uygulamak,
e. Yabancı Başvuru, Değerlendirme ve İzleme Sistemini kullanarak yabancı
çalışanlara ve yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının niteliklerine ilişkin veri toplamak, bunları analiz etmek ve raporlamak,
f. Ulusal göç politikasının oluşturulmasında görev alanıyla ilgili konularda çalışmalar yapmak,
g. Görev alanıyla ilgili faaliyet gösteren uluslararası kuruluşlarla yazışmalar yapmak ve bu kuruluşlarla çalışmalar yürütmek,
ğ. Ülkemize rekabet üstünlüğü sağlamak amacıyla uluslararası eğilimleri, işgücü potansiyelini ve hareketliliğini izlemek ve politikalar geliştirmesi için gerekli çalışmaları yapmak,
h. Yüksek nitelikli işgücünün ülkemize kazandırılmasına yönelik yurt dışında tanıtım faaliyetleri yapmak, ulusal ve uluslararası fuar ve organizasyonlara katılmak, gerektiğinde tanıtım ofisleri açmak,
ı. Kültürel, sanatsal, ekonomik ve sportif alanlarda uluslararası gelişmeleri
izleyerek ilgili kurum, kuruluş ve ülkelerle işbirliğini geliştirmek, gerektiğinde ortak projeler yürütmek,
i. Eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ile stratejik önemi haiz herhangi bir alanda öne çıkmış yurt dışında yaşayan nitelikli insan gücünün ülkemize kazandırılmasına yönelik faaliyetlerde bulunmak,
j. Bilim, teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçilik alanlarında yetişmiş yabancı beyin göçünü ülkemize kazandırmak amacıyla faaliyetlerde bulunmak,
k. Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.

İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında çalışmalar yapmak ise, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün çalışma yaşamının
denetimine ilişkin görevlerindendir.

Doğru cevap B'dir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünün doğrudan veya dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile görev ve yetkileri şu şekilde sıralanabilir (mad.76):
a. İş sağlığı ve güvenliği ile iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi konularında inceleme ve araştırma çalışmalarını planlamak, programlamak ve uygulanmasını sağlamak,
b. Üretilen ve ithal edilen kişisel koruyucu donanımların piyasa gözetimi ve denetimini yapmak, bu hususlarda usul ve esasları belirlemek,
c. İşyerindeki sağlık ve güvenlik risklerini önlemek ve koruyucu hizmetleri yürütmek üzere görevlendirilecek işyeri hekimleri, iş güvenliği uzmanları ve diğer görevlilerin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eğitim ve belgelendirme usul ve esaslarını belirlemek,
ç. Meslekî eğitim görenler, rehabilite edilenler, özel risk grupları ve kamu hizmetlerinde çalışanlar da dahil olmak üzere tüm çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmaları amacıyla gerekli çalışmaları yaparak tedbirlerin alınmasını sağlamak,
d. İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Başkanlığı ile İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü Bölge Laboratuvar Müdürlüklerinin çalışmalarını düzenlemek, yönetmek ve denetlemek,
e. İş sağlığı ve güvenliği alanında ölçüm, analiz, teknik kontrol, risk analizi ve değerlendirmesi, eğitim, danışmanlık, uzmanlık hizmetlerini yapmak
ve bu tür hizmetleri verecek özel ve tüzel kişi ve kuruluşların niteliklerini belirlemek, yetki vermek, yetkilerini iptal etmek, kontrol ve denetimini sağlamak,
f. İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı, diğer teknik ve sağlık personel ile işçilere eğitim vermek için kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren şirketler ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerini yetkilendirmek, gerektiğinde yetkilerini iptal etmek, hizmetin etkin ve verimli bir şekilde verilip verilmediğinin kontrol ve denetimini sağlamak, işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının eğitimleri sonundaki sınavları yapmak veya yaptırmak, belgelerini vermek,
g. Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak,
ğ. Standart çalışmaları yapmak, normlar hazırlamak ve geliştirmek,
h. Faaliyet konuları ile ilgili yayın ve dokümantasyon çalışmaları yapmak ve istatistikleri düzenlemek,
ı. Bakan tarafından verilen diğer görevleri yapmak.

Uluslararası işgücü göçüne ilişkin iş ve işlemleri yapmak ise, Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünün Çalışma Yaşamının denetimine ilişkin görevlerindendir.

Doğru cevap E'dir.

Ülkemizde çalışma yaşamının devlet tarafından denetimini öngören ilk düzenleme 1936 tarihli 3008 sayılı iş kanunu ile yapılmıştır. 3008 sayılı kanunun ' iş yaşamında murakebe ve teftişi ' adlı bölümünün 91.maddesinde, devlet ulusal çalışma bütünlüğünün düzen altında yürütülmesini sağlamak üzere, iş yaşamının yasa kurallarına ve ülke çıkarlarına uygunluğunu takip edeceği, kontrolünü yapacağı ve denetleneceği öngörülmüştür. Doğru cevap E'dir.

The International Labor Organization ( ILO ), Uluslararası Çalışma Örgütüdür. Çalışma yaşamının denetimine ilişkin bir çok uluslararası düzenleme bulunmaktadır. Çalışma yaşamının doğrudan idari eylem ve işlemlerle denetlenmesinden sorumlu olan kurumlar, denetimi uluslararası ilke ve standartları düzenleyen ILO'nun 81 sayılı Sanayi ve Ticaretle İş Teftişi hakkındaki Uluslararası Çalışma Sözleşmesi ile 129 sayılı Tarımda İş Denetimi Sözleşmesine uygun olarak yapılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Çalışma hayatında ilgili bakanlık tarafından çalışanları korumak, çalışma yaşamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve denetlemek amacıyla yapılan kontrollere iş denetimi denir. Doğru cevap E'dir.

Teftiş; görmek, izlemek, incelemek, araştırmak ve önlemek anlamına gelir. Bu tanıma göre, teftiş kavramı sadece incelemek ve araştırmak değil, aynı zamanda önleyici tedbirlerin alınmasını sağlamaya yönelik çalışmaları da intiva etmektedir. Dolayısıyla Dolayısıyla teftişin önleyici bir etkisinin olduğu kabul edilir. Doğru cevap B'dir.

Çalışma yaşamında iş denetiminin öncelikli alanları  çalışma ortamı ve çalışma koşulları olarak 2 ana grupta toplanabilir.

1- Çalışma ortamı; çalışanların sağlığını, güvenliğini ve iyilik halini etkileyen geniş bir alanı anlatır. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, ergonomik, psiko-sosyal etmenler çalışma ortamında oluşan ve gerekli önlemler alınmadığında çalışanların iyilik durumunu etkileyen etmenlerdir.

2-Çalışma koşulları; kavramıyla da çalışanların korumasını doğrudan ilgilendiren 4 alan anlatılır. Bu 4 alanı şu şekilde sıralayabiliriz. Çocukların ve gençlerin çalıştırılması, kadınların çalıştırılması, çalışma süreleri, ödeme sistemleri ( ücretleri ) dir. Çalışma koşulları kapsamında olan bu 4 başlık, çalışanların bedensel, akılsal, toplumsal iyilik halinin korunup geliştirilmesini etkilediği oranda, iş denetiminin görev alanına girer. Doğru cevap A 'dır.

3008 sayılı İş Kanunu'nun kabulü sırasında İktisat Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan İş Müfettişliği, İş Dairesi adıyla görev yapmış olup, 1945 yılında kurulmuş olmakla birlikte 1946 yılında İktisat Bakanlığı'ndan tamamen ayrılarak Çalışma Bakanlığı'nın bünyesine alınmıştır. Çalışma Bakanlığı'nın İktisat Bakanlığı'ndan tamamen ayrılmasıyla birlikte illerde Çalışma Müdürlükleri kurulmuş ve İktisat Bakanlığı'na bağlı İş Dairesi'nin Mıntıka Amirlikleri'nde görevli bulunan iş müfettişleri Bölge Çalışma Müdürülükleri'ne bağlanmıştır. İşçi Sağlığı ve Güvenliği denetimi de İşçi Sağlığı Genel Müdürülükleri'ne verilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt kanunlarında öngörülen işleri yapmak, Çalışma Genel Müdürülüğünün çalışma yaşamının denetimine ilişkin belirlenen görevi içinde yer almaktadır. 1 nolu Cumhurbaşkanlığı kararnamesine göre çalışma Genel Müdürlüğünün doğrudan ve dolaylı bir şekilde çalışma yaşamının denetimi ile ilgili 18 adet görev ve yetkileri bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının çalışma hayatını denetlemek için kendisine bağlı birimleri şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Çalışma Genel Müdürlüğü 2. Yurt dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü 3. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü 4. Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı 5.Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü

Bu hizmet birimleri doğrudan ve dolaylı olarak çalışma yaşamının denetimi konusunda görev ifa etmektedir.

4904 sayılı Türkiye İş Kurumu kanunu 25.06.2003 tarihinde kabul edilmiştir. Bu kanun uyarınca Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı çalışma yaşamını denetiminde iş yerlerinde incelemek yapmakta ve iş ve işlemleri teftiş etmektedir. Doğru cevap E'dir.

İş teftiş kurulunun denetimlerle ilgili sertifika programı düzenlemek görevleri arasında yer almaz.

Sertifika programları düzenlemek iş müfettişlerinin görevleri arasında yer almamaktadır.

Bölge laboratuvarları oluşturmak İş Teftiş Kurulu Başkanlığının görev ve yetkileri arasında yer almamaktadır.

Mesleki eğitim, çalışma yaşamında iş denetiminin ikincil görev alanları arasında yer almaktadır.

Genel teftişin sonucunda genel teftişe aykırılığı veya noksanlığı tespit edilen hususların verilen süre sonunda yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü amacıyla yapılan teftişe kontrol teftişi denir.

Müfettişler, eşlerine, üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) akrabalarının işyerlerinde denetim yapamazlar.