ÇALIŞMA SOSYOLOJİSİ

Teknoloji “bir sanayi alanında gücü ve bilgiyi biriktirme, denetleme, işleme, iletme gibi amaçlarla oluşturulan makinelerin, araç gereçlerin, aygıtların ve yöntemlerin tümünü kapsayan uygulama bilgisi” olarak tanımlanmaktadır. Teknoloji, örgütün amaçlarını gerçekleştirebilmek için işçilerin kullandığı tüm kuramsal ve teknik bilgilerdir. Bir diğer tanıma göre teknoloji; üretim sürecinde kullanılan makine ve donanımda yapılan icatlar, çeşitli yenilikler ve bilimsel etkinliklerdir. Doğru cevap C'dir.

Joan Woodward, örgütsel yapı ile teknoloji arasındaki ilişki konusunda en çok çalışma yapan araştırmacıdır. 1950’lerde İngiltere’de South Essex’te 100 üretim işletmesinde yapılan bu araştırma, en çok bilinen araştırmadır. Doğru cevap B'dir.

Tavistock Enstitüsü’nden diğer araştırmacılar, Tom Burns ve George M. Stalker, çalışmalarını 1961 yılında İngiltere’de ve İskoçya’da 20 endüstri işletmesinde yapmışlardır. Burns ve Stalker’ın asıl sorusu; “işletmelerin örgüt yapıları ve yönetim uygulamaları (süreçler) dış çevre koşulları tarafından nasıl etkilenmektedir” şeklindedir. Önerilerine göre teknolojideki değişme oranı, örgütteki en iyi yapıyı tayin eden temel faktördür. Bu nedenle “çevre” unsurunu “teknoloji ve pazardaki değişim hızı” boyutunu dikkate alarak incelemişlerdir. Buradaki değişme hızı, yeni buluşların ortaya çıkması, teknolojik yenilikler, yeni ve değişik mal talebindeki artış gibi konuları içermektedir. Doğru cevap A'dır.

Thompson’a göre bir örgütün kullandığı temel teknolojiler üç şekilde olabilir.

Fordizm, Henry Ford tarafından 1900’lü yılların başında geliştirilmiş ve ilk kez Ford otomobil fabrikasında uygulanmaya başlanmış bir üretim organizasyon biçimidir. Fordist iş organizasyonunda üretim sürecindeki küçük parçalara bölünen işler, yapılış sırasına göre bir hatta dizilmekte, işçilerin üretim sırasında işi gereği parça almak ya da alet/makine kullanmak için gidiş gelişleri önlenmektedir. Bunun yerine, üretim sürecinin gerektirdiği işlem sırasına göre dizilmiş makineler ve iş istasyonları boyunca hareket etmesi sağlanmakta ve böylece Fordist montaj hattı (akar bant) ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Fordist çalışma ile iş gücünün vasıfsızlaştığı iddiasında bulunan yazarlar, Marx’ın yabancılaşma kavramını temel alarak, sistemin yabancılaşmaya yol açtığını düşünmektedirler. Örneğin Blauner, teknolojinin bireyin işine yabancılaşmasına neden olduğunu iddia etmektedir. Blauner’e göre, en yüksek seviyede yabancılaşma üretim bant işçilerinde gerçekleşmektedir. Üretim bandındaki teknoloji tecrübesini sadece ekonomik bir ödül ile ayakta duran bir faaliyete dönüştürmemekte, aynı zamanda çatışmayı kışkırtıp sosyal entegrasyonu en aza indirgemektedir. Doğru cevap B'dir.

Post-Fordist üretimin, Fordist üretimden en temel farklılığı, iş gücünün üretim süreci içerisindeki rolünde ve iş gücünün örgütlenmesinde görülmektedir. Fordizmin niteliksiz veya yarı nitelikli iş gücü Post-Fordizm’de yerini nitelikli iş gücüne bırakmıştır. Fordist kitle üretimi, büyük ölçekli üretimin gerçekleştirildiği bir yöntemdir. Post-Fordizm ise tam aksine, tüketici beklentilerine dayalı, düşük miktarlarda gerçekleştirilen üretimi ifade eden bir kavramdır. Post-Fordist üretimin özelliklerine kısaca bakacak olursak bunlar arasında ürün farklılaşması, modül üretim, esnek makineler, vasıflı çalışanlar, montaj hattından bağımsızlık, zaman egemenliği ve dikey iş entegrasyonu sayılabilir. Doğru cevap A'dır.

Yeni teknolojilerin yaygınlaşması, yeni bir çalışan kitlesinin önünü açmaya başlamıştır. Brzezinski’nin “Teknokratik Çağı” olarak nitelendirdiği, bilgi toplumunun teknolojik yayılımı, bilgi işçisi olarak ifade edilen yeni bir işçi türünü ortaya çıkarmıştır. Dereli’ye göre; üretim ve hizmet sektörlerinde rutin tipteki işlere olan talep azalacak, ileri derecede vasıflı teknisyenler ve yöneticilere talep artacaktır.

Teknolojinin, çalışma hayatını birçok açıdan etkilediği bir gerçektir. Teknolojik değişimler, istihdam alanlarının hem genişlemesine ve hem de daralmasına; yani iki zıt kutbun bir arada yaşamasına yol açmıştır. Yeni teknolojiler, bir yandan yeni iş alanları doğururken, diğer yandan da mevcut iş alanlarının tarihe karışmasına neden olmuştur. Yeni teknolojilerin istihdam üzerindeki etkisi konusunda üç farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bunlar:

Tele çalışmanın ilk örneği 1969 yılında Washington Post Gazetesi’nde yayınlanan bir makaleye dayanmaktadır. ILO, 1990 yılında tele çalışmayı “iş yeri merkezinden uzak bir mekânda, iş yerindeki işçilerden ayrı yapılan ve ayrı mekânda çalışmaya yeni iletişim teknolojilerinin imkân verdiği bir çalışma şekli” olarak tanımlamıştır. Tele çalışma, merkez iş yerinden veya üretimin yapıldığı yerden uzakta faaliyette bulunan bir yerde gerçekleştirilmektedir. Bu çalışma türünde işçi, merkez büroda veya üretim bölümünde çalışan iş arkadaşları ile iletişimini yüz yüze değil, sadece bilişim teknolojileri kullanarak gerçekleştirmektedir. Doğru cevap D'dir.

Ilonun teknoloji araştırmaları bu dönemde yapılmamıştır

İş akışının entegrasyonunu anlatır bu arastırmalar.

1970'li yıllarda yaşanan krizle beraber rekabet azalmamış, aksine artmıştır.

post fordizm nitelikli uzmanlaşmış çalışmayı ifade eder

Çgrı merkezi çalışmaları ofiste yapılmaktadır

Tavistock yaklaş›m› veya bilinen adıyla sosyo-teknik sistem teorisi üretimin teknik sistem ile işin sosyal sistemi arasındaki bağlar üzerinde durur.

Çekirdek iş Gücü: Yeni teknolojilerin ve üretim tekniklerinin gerektirdiği yeteneklere sahip olan ve sürekli çaiışmak üzere istihdam edilen kişilerdir.

Teknolojik değişmeler sonucu ortaya ç›kan yeni çalışma şekilleri arasında esnek çalışma saatleri, kısmi süreli çalışma, tele çalışma, iş paylaşımı, sıkıştırılmış iş haftası ve çağrı üzerine çalışma sayılabilir.

sıkılaştırılmış iş haftası calışma günlerinin kısaltılmasını ifade eder

cözümleyici teknoloji bireylerin ve parçaların birbirine bağlanması demektir