ÇALIŞMA PSİKOLOJİSİ

Yaşlı emeklilik, bu kavramlardan birisi değildir. İkisi ayrı kavramlar olmakla birlikte, ayrı şekilde açıklanırlar.

Yapısal işsizlik, işgücündeki mevcut niteliklerin yeni
iş yapıları ve sistemlerinin beklentileriyle uyuşmaması sonucu ortaya çıkar.

Emeklilikten sonra, gelirin azalması bazı kişilerde ekonomik durumun değişmesi ile birlikte beklentilerin karşılanamaması sebebiyle hayal kırıklığı ve üzüntü yaşanabilir.

“Olgun” olarak nitelendirilen kişilikler, yaşlılığı kabullenmiş, yaşamının bu dönemini de en iyi şekilde yaşamaya odaklanmışlardır.

İşsizlik, önemli sorunları beraberinde getirebileceği gibi, kişiye dinlenme ve kendini geliştirme konusunda da fırsat sağlar.

Rekabetin fazlalılığı, kişinin kendini daha çok geliştirme konusunda daha atılgan ve istekli olmasına sebep olur.

İşsizliğin sağlık açısından oluşturabileceği sorunlar biri de, benlik duygusunun işsizlikten dolayı zarar görme durumudur.

Jahoda, mahrumiyet modelinde (latent deprivation model) iş sahibi olmanın kişiye hayatını kazanma imkanı sağlamasının yanında, zaman algısı, sosyal çevre, birlikte çalışma, sosyal kimlik ve çalışma düzeni gibi birtakım yan kazançları da olduğunu vurgulamaktadır.

İşsizlik, ruhsal kökenli bedensel sağlık şikayetlerine neden olabilmektedir.

İrade dışında işten çıkarılma, kişide toplumsal açıdan dışlanma hissi ve düşüncesi uyandırabilir.

Çalışma yaşamından ayrılma kavramının içinde büyük ölçüde bireyin kendi
iradesi ile karar vermesi saklıdır. Bireyin kendi isteğiyle (örneğin görevinden istifa
ederek) çalışma yaşamından çekilmesi veya kendi isteğiyle yaş haddinden ya da
malûlen emekliye ayrılmasını ifade etmektedir.

Çalışma yaşamının tanımı; insanın ilk defa bir iş sahibi olma (çalışma) isteği ile
başlayıp aktif çalışmanın sona ermesinden sonra, işe ilişkin maddi-manevi kazanç, değer, tutum ve yargılar etkisini sürdürdüğü müddetçe devam eden insanın “merkezi” bir yaşam kesitidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Gayriiradi işsizlik: İradi işsizliğin tersi durumdur. Mevcut koşullara razı olduğu halde, iş bulamayanların ya da işten çıkartılmış olanların işsizliğine
denir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Mevsime bağlı işsizlik: Özellikle bölgesel düzeyde yaşanan bu işsiz kalma durumu, bazı ekonomik faaliyetlerin mevsime bağlı olmasından kaynaklanır.
Örneğin, tarım ve turizm sektörlerindeki işlerin işgücü talebi mevsime göre
dalgalanma göstermektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Normal koşullarda, emeklilik sürecinin başlıca dönüm noktaları psikolojik açıdan incelenebilecek yedi bölüme ayrılabilir:

Emekliliğin algılanıp gündeme gelmesi
Emekliliğe hazırlık
Emekliliğe ilk adım
Balayı dönemi
Hayal kırıklığı
Yeni yaşama uyum
İstikrar

Doğru cevap D seçemeğidir

Bazı araştırmalar, emeklilikte gelir düşüklüğü ile sağlık sorunlarının artışındaki paralelliğe de dikkat çekmektedirler. Bu durum, emeklileri çeşitli nedenlerle yeniden çalışmaya yöneltmektedir. Ülkemizde de emeklilikte yeniden çalışmanın yaygın bir şekilde görüldüğü bilinmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir

1960’dan itibaren; Mesleki rolden uzaklaşmanın sonucu olarak mesleki kimliğin
kaybı (Rol Kuramı bakış açısı) Doğru cevap B seçeneğidir

Temel yetkinlik, günlük yaşamı kendi başına sürdürebilmek için gerekli olan yetenek ve becerilerdir. Doğru cevap B seçeneğidir

İşsizlik, bireysel açıdan bedensel ve ruhsal sorunlara yol açabilen şu yoksunlukları beraberinde getirmektedir: Ekonomik güvencenin ve ihtiyaçların giderilmesini sağlayan gelir kaynağının kaybı;
Ailenin rızkını sağlayan kişi rolünün sona ermesi;
Zaman duygusunu ve buna bağlı olarak düzenli yaşam algısını kaybetme;
Bireysel (kariyer) ve sosyal (kabul görme) açıdan mesleki perspektifin yok
olma tehlikesi; bunun yerine “sosyal dışlanma” riski ile karşı karşıya kalma;
İş arkadaşlarından ayrılma; işyerindeki sosyal yaşamın uyarılarından yoksunluk ve sosyal çevreyle olan bağların kopması.
Yaşama tutunmanın bir ifadesi ve bir şeyler yapma ihtiyacının tatmin yeri
olan işteki meşguliyetin yitirilmesi;
Topluma yararlı olma, işe yarama duygusunu sağlayan önemli bir olanağın
kaybı. Doğru cevap E seçeneğidir

Değişik zamanları, kültürleri kapsayan, farklı araştırma grupları ve yöntemleriyle yapılan tüm araştırmaların vardığı en önemli ortak nokta, işsizliğin ruh sağlığı sorunları ile ilişkili olduğudur. Endişe, depresyon, yaşamdan hoşnutsuzluk, özgüven düşüklüğü, zorlanma duygusu, geleceğe yönelik ümitsizlik, karamsarlık vb. olumsuz duygusal hallerin, işsizlerde çalışanlara kıyasla belirgin derecede yüksek olduğu görülmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.