ÇALIŞMA PSİKOLOJİSİ

İşveren tarafı ve işçi sendikası temsilcileri arasında çalışma koşullarına ilişkin olarak bir anlaşmaya ulaşmak amacıyla yapılan bir seri görüşmeleri ve bu görüşmeler sonucunda taraflarca uyulması gereken ilke ve koşulların uygulanmasını içeren kurumsal ve dinamik bir süreç olarak tanımlanan kavram toplu pazarlıktır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Toplu pazarlık kendine özgü niteliklere sahiptir. Öncelikle bir kural koyma faaliyetidir. Bu niteliğiyle toplu pazarlık, çalışanların başta ücret olmak üzere çalışma koşullarını belirlemede bireysel pazarlıkların yerini almakta ve kimi zaman sözleşmenin tarafı olmayanlar açısından da geçerli olacak çalışma koşullarını uygulamaya koymaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

C

A

B

C

E

Literatürde ise toplu pazarlık, anlamları bakımından dar ve geniş boyutlarıyla ele alınmaktadır. Dar anlamda toplu pazarlık, işçi sendikası ve işveren veya işveren kuruluşları arasında sürdürülen ve işyeri veya işkolu düzeyinde ücret ve çalışma koşullarını belirlemeye yönelik bir sözleşme ya da iş uyuşmazlığı ile sonuçlanan pazarlık sürecidir (Begin ve Beal, 1989: 17).

Toplu pazarlık sürecine toplu görüşmelere hazırlık aşaması, yetkinin tespiti, toplu görüşmeye çağrı, toplu görüşme, menfaat uyuşmazlıkları ve barışçı ya da mücadeleci çözüm aşamaları, toplu iş sözleşmesinin imzalanması, uygulanması ve bu uygulamadan doğan hak uyuşmazlıkları girmektedir.

Toplu pazarlık çok farklı görüşme durumlarını açıklamaktadır. Farklı pazarlık durumları, Walton ve McKersie tarafından “bölüştürücü pazarlık”, “birleştirici pazarlık”, “tutum biçimlendirme pazarlığı” ve “örgüt içi pazarlık” biçiminde sınıflandırılmıştır.

İkinci alt süreç, kazan/kazan pazarlığı ya da işbirliğine dayalı pazarlık olarak da ifade edilen birleştirici pazarlıktır. Bu alt süreç, tarafların ortak veya birleştirici menfaatlerini ortaya çıkarmaya yönelik bir işleve sahiptir. Bu nedenle her iki tarafın da karşı karşıya kaldığı sorunlara çözüm aramakta ve onların geniş ölçüde tatminini sağlayacak (Walton ve McKersie, 1965: 4; Peterson ve Tracy, 1977: 35; Simons, 1993: 140) genel bir sorun çözme modeli oluşturmaktadır.

Toplu görüşme aşamasında izlenecek görüşme yöntemini ise genel olarak üç temel ölçüt belirlemektedir. Buna göre, aşağıdaki hususlara önem verilmelidir (Fisher ve Ury, 1981: 4): • Anlaşmaya ulaşma olasılığı söz konusu ise, akılcı ve objektif bir anlaşma yapılması. • Görüşmeler süresince aktif olunması. • Görüşmelerin taraflar arasındaki ilişkiyi geliştirmesi veya en azından bu ilişkiye zarar vermemesi.

Birleştirici pazarlık alt süreci, tarafların ortak veya birleştirici menfaatlerini ortaya çıkarmaya yönelik bir işleve sahiptir. Bazı seçeneklerin bulunabileceği bir alt süreç niteliğindedir. Bu alt süreç, yeni seçeneklerin oluşturulmasını ya da en uygun seçeneklerin keşfini gerektirir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Toplu görüşme, çözüm ihtiyacı duyulan konular üzerinde pazarlık yapmak için bir araya gelen taraflar arasındaki yüz yüze toplantıları içeren niyetsel bir olgudur. Toplu görüşmede temel amaç, anlaşmaya ulaşmak olduğundan her zaman bir sonuca ulaşılır. Toplu görüşme, taraflar arasındaki güç ilişkisine dayanır. Ancak bu süreç bir taraf lehine yürütülmemektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Toplu iş uyuşmazlıkları açısından arabuluculuk barışçı bir girişim, tarafların anlaşmaya varmalarını sağlamak amacıyla yürütülen bir faaliyettir. Arabulucu adı verilen tarafsız üçüncü kişi, devreye girerek tarafların anlaşmaya varmalarına, bir çözüm formülü benimsemelerine çalışır. Arabulucunun herhangi bağlayıcı nitelikli bir kararı dayatması söz konusu değildir.  Arabuluculuk hakemlikten farklı olarak hukuki bir süreç olmaktan çok, diplomatik bir çözüm yoludur. Bu nedenle uyuşmazlığın tarafları arabulucunun önerisini kabul etmek zorunda değildir. Bununla birlikte, arabulucu uyuşmazlığın çözümüne ilişkin olarak kendi önerilerini ileri sürebildiğinden, uzlaştırıcıya göre daha aktif bir rol oynamaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.