ÇALIŞMA PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 9

Çalışma yaşamı veya özel yaşamda edinilen değer, tutum ve davranış biçimlerinin, birbirlerine ilişkin değer, tutum ve davranışları güçlendirerek pekiştirdiğini savunan varsayım aşağıdakilerden hangisidir?

Avrupa Çalışma Koşulları Araştırması genel olarak iş ve iş yaşamı ile bağlantılı konuları incelemektedir. Romantik faktörler bunlar arasında yer almamaktadır.

Çalışma koşullarının insan üzerindeki etkilerini araştırmaya yarayan önemli kavramsal temellerden biri, “yüklenme ve zorlanma” olgusudur. Çalışma koşulları bir bütün olarak etkisini bireyden “performans beklentisi” (üstlenilen rol) şeklinde gösterir. Bu etkiye yüklenme, etkinin bireyin özelliklerine (temel
nitelikler ve iş sürecine bağlı olgular) bağımlı olarak rolü yerine getirme (işgörme) esnasında ve sonrasında bireyde oluşturduğu bedensel ve psişik tepkiler ile davranış değişikliğine de zorlanma denilmektedir.

Çalışana kapasitesinden az miktarda iş verilmesi, tek yönlü, sürekli aynı işlemin tekrarından ibaret işlerden oluşan ve miktar yüklemesinin gereğinden az olması sonucunda ortaya çıkan ruhsal zorlanma türü nicel eksik yüklemedir.

Çok genel olarak iş analizi, bilgi toplama amacıyla çalışma sistemlerinin ve koşullarının incelenmesi şeklinde tanımlanabilir. Söz konusu inceleme, henüz kurulmamış bir çalışma sistemini oluşturma, örgütleme (iş sentezi) amaçlı olabileceği gibi, mevcut bir sistemi yeniden şekillendirmek (tasarlamak) amacıyla da yapılabilir. Bu bağlamda amaca ve yönteme göre değişiklikler gösterse de bir psikolojik iş analizinde görevin şu unsurları araştırılmakta ve tanımlanmaktadır 
• Görevin içeriği, süreci,
• Görevle ilgili beklentiler/davranış biçimleri,
• Çalışan insanın makine, malzeme ve aletlerle etkileşimi,
• Görev sonuçları (ürünler),
• Çevre koşulları (çalışma zamanları, tempo, gürültü, iklim vb.),
• Sosyal koşullar (sosyal ilişki olanakları, örgüt iklimi vb.),
• Kalite güvence yöntemleri (fire oranları, verimlilik düzeyi vb.),
• İşin görülmesi için gerekli performans beklentileri(bilgi, yetenek, beceri vb.)

Görüldüğü üzere ücret bunlar arasında yer almamaktadır.

Belirli bir zaman dilimi içinde istenilen iş miktarının fazlalığı ve zaman baskısı ile ortaya çıkan kavram nicel aşırı yükleme olarak bilinmektedir.

Ergonomi, genel olarak çalışma yaşamında fiziksel ve psikolojik ortam koşulları
ile insan arasındaki uyumu araştıran çok disiplinli bir bilim dalıdır.

İşlev odaklı iş analizinde çalışanların sıkı denetimle verimli olacaklarına, bir işi yapmanın tek bir yolu olduğuna inanılır. Özerklik odaklı iş analizi ise çalışanların kendi kendilerini yöneteceklerine inanır.

Eylem Kuramlarına göre çalışan insanın belirli temel talimatlar çerçevesinde görevini kendisinin planlayıp kendi görev unsurlarını (eylemlerini) yönetebileceğidir. İş analizinde buna uygun olarak görev unsurlarının
düzenlenebilirliği (regulation) ve farklı yükleme yoğunluklarının zorlanma üzerindeki etkisi ile çalışan insanın nitelik gelişimi üzerinde durulmaktadır.

Kişiyi davranışa sevk eden içsel güç ifadesi güdülenme kavramının tanımıdır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Güdülenme süreci, bir ihtiyacın hissedilmesi ve ortaya çıkması ile başlamaktadır.

İhtiyaç, güdülenmenin ilk basamağını oluşturmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bireyin, örgütün ortak amaçlarına yönlendirilmesi ve örgütle uyumlu hale getirilmesi süreci işe güdülenme olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

İçerik teorileri, ihtiyaçların giderilmesine odaklanırken süreç teorileri ise kişilerin hangi amaçlar tarafından ve nasıl motive edildikleri ile ilgilidir. Süreç teorileri ile belirli bir davranışı gösteren kişinin “Bu davranışı tekrarlaması nasıl sağlanır?” sorusuna cevap aranır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kıdeme ve çalışma koşullarına dayalı ücretlendirme yapılan, işe uygun sorumluluklar verilen bir örgütteki bu uygulamalar çalışanların statü, kendine güven benlik saygısı gereksinimlerini tatmin etmekte ve ihtiyaç düzeyi olarak saygınlık ihtiyacına karşılık gelmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Herzberg’in İki Faktör Teorisi içerik teorileri arasında, diğer seçeneklerdeki teoriler ise süreç teorileri arasında yer almaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

İşin niteliğinin değerlendirilmesi neticesinde ortaya çıkan ve iş hakkındaki olumlu duyguyu ifade eden kavram iş tatminidir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Çalışanın tatminini belirleyen önemli unsurlardan birisi de “işin özelliği”dir.  Rutin çalışma şekli yani monoton iş özelliği, çalışanın işten çok fazla memnun olmamasına yol açmakta, bu durum da kişide tatminsizliğe yol açmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Bireyin çalışma yaşamı içinde yaşanan olumlu ve olumsuz gelişmeler, çalışma dışı yaşamını da etkilemektedir. Çalışma yaşamından alınan tatminin, yaşam tatminini etkilemesi doğaldır; çünkü iş, bireyin yaşamının önemli bir öğesidir. Dolayısıyla yaşam ve çalışma tatminlerinin bağımsız olduğu söylenemez. Doğru yanıt B seçeneğidir.

B

A