ÇALIŞMA PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 1

Değerlendiricilerin sübjektif değerlendirme yapmalarını önlemek için geliştirilmiş olan bir yöntemdir. Değerlendirici veya yöneticiye önceden belirlenmiş
oranlara göre çalışanları her bir boyut üzerindeki bölümlere yerleştirme talimatı
verilir. Boyutlar çok yetersizden çok iyiye doğru oluşturulur. Örneğin 100 çalışanı
olan bir fabrikada yapılan performans değerlendirmede 10 kişi çok iyi, 10 kişi çok yetersiz, 20 kişi iyi, 20 kişi yetersiz ve 40 kişi ortalama boyutuna yerleştirilir.

Davranışsal Temellere Dayalı Dayanışma yöntemine göre belirli bir işi iyi bilen bireyler, işin başlıca unsurlarını tanımlarlar, sonra unsurların her biri için gerekli özel davranışları sıralarlar ve geçerliliklerini ortaya koyarlar. Sonuçta ölçekte işin her bir unsuru için önceden geliştirilen olumludan olumsuza doğru performans düzeylerini temsil eden alternatif cevap ifadeleri ile bireylerin verdikleri cevaplar karşılaştırılır.

Hale etkisi bir değerlendiricinin, personelin belli bir iş alanındaki başarı ya da
başarısızlığını esas alarak, diğer alanlarda da aynı performansı göstereceğini varsayması ve buna bağlı olarak performansını olduğundan yüksek ya da düşük değerlendirmesidir.

Hale etkisi bir değerlendiricinin, personelin belli bir iş alanındaki başarı ya da
başarısızlığını esas alarak, diğer alanlarda da aynı performansı göstereceğini varsayması ve buna bağlı olarak performansını olduğundan yüksek ya da düşük değerlendirmesidir. Bu tür problemler, genellikle birbirine yakın çalışanların birinin değerlendirici olması durumunda görülmektedir. Eğer değerlendirici ile çalışan yakın dostluk veya tam tersine düşmanlık ilişkisi içinde ise bu durum değerlendirmeye yansımaktadır.

İşçinin yetersizliğinden veya davranışlarından kaynaklanan sebepler ancak işyerinde olumsuzluklara yol açması halinde geçerli sebepler olarak feshe neden
olabilirler. İşçinin sosyal açıdan olumsuz bir davranışı, toplumsal ve etik açıdan
onaylanmayacak bir tutumu işyerindeki üretim ve iş ilişkisi sürecine herhangi bir
olumsuz etki yapmıyorsa geçerli sebep sayılamaz.

Modern İhtiyaçlar Hiyerarşisi yaklaşımında, Fizyolojik İhtiyaçlar, Güvenlik
İhtiyacı, Sosyal İhtiyaçlar ve Saygınlık İhtiyacı, “Düşük Düzeyli İhtiyaçlar” şeklinde değerlendirilirken, Bilme/Tanıma, Estetik ve Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı, “Yüksek Düzeyli İhtiyaçlar” olarak ele alınmıştır

Adams’a göre, eşitsizlik durumunun verdiği rahatsızlığı ortadan kaldırmak
için çalışan farklı çözümler geliştirebilir. Diğer bir ifade ile çalışan, eşitsizliği azaltmak için mücadele eder. Bu süreçte başvurulan yollar şunlardır (Özkalp ve Kırel, 2011:291):
• Birey çabasını değiştirir (birey girdiyi değiştirir).
• Ürettiği çabanın sonuçlarını değiştirir.
• Birey kendi algısını değiştirir.
• Diğer kişi/kişilerin görüşlerini değiştirmeye ve harcadıkları çabayı azaltmaya
çalışır.
• Kıyaslama yapılan grup ya da kişiyi değiştirir.
• İşten ayrılır.

Eşitlik teorisine göre, bireyler kendilerinin ortaya koydukları girdi ve çıktı, yani kişilerin kendi ödül ve katkılarıyla; aynı düzeydeki diğer kişilerin ödül ve katkılarını karşılaştırdıkları görülmektedir. Bu karşılaştırma sonucunda şayet eşitsizlik söz konusu ise birey eşitsizlik algılayacak ve işe güdülenmesi zorlaşacaktır (Miner, 1992:67; Sabuncuoğlu ve Tüz, 2008:62). Çalışanlar, sürekli bir karşılaştırma davranışı sergilemektedirler. Kendilerini,
arkadaşları, komşuları, aynı örgütteki meslektaşları ile kıyaslayabilecekleri gibi,
diğer örgütlerdeki meslektaşları ile ya da mevcut işlerini geçmişte yaptıkları işle
de karşılaştırabilmektedirler. Bu karşılaştırma sonrasında, kişinin algılamasına
dayalı olarak eşitsizlik ortaya çıkmakta ya da çıkmamaktadır. Eğer eşitlik algılanmıyor ise kişi hakkaniyeti oluşturmaya çalışmaktadır

Herzberg, güdülenme konusunu, Maslow’dan sonra en çok dile getiren kişidir.
1959 yılında “The Motivation to Work” isimli çalışması güdülenme konusundaki
temel eserlerden birisi haline gelmiştir. Herzberg, bu çalışması ile bireylerin değerler sistemi içinde çalışmanın hangi koşullarının kabul edilemez bulduklarını
ve bundan uzaklaşmak istediklerini saptamak istemiştir (Sabuncuoğlu ve Tüz,
2008:55).

ERG teorisi Alderfer'e aittir