ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ

Sendikalar, Sanayi Devrimi’nin bir ürünüdür. Nitekim sanayileşme süreci ile işçi kavramının ortaya çıkışı ve bu süreçle birlikte sendikaların doğuşu arasında doğru orantılı bir ilişki vardır.

İşçilerin veya işverenlerin çalışma yaşamında hak ve çıkarlarını savunmak, geliştirmek ve güçlendirmek için
kurulan ve faaliyet gösteren örgütlere sendika adı verilir.

Türkiye’de yürürlükte olan mevzuat hükümleri uyarınca sendika “İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin bir araya gelerek işkolunda faaliyete bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar” (md. 2/ğ) olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla en az 7 işçi ve ya işverenin bir araya gelmesi gerekmektedir.

Pozitif sendika özgürlüğü, kişilerin serbestçe sendika kurma, kurulmuş sendikalara üye olma, dilediği sendikayı seçebilme, sendika içi faaliyetlere katılabilme özgürlüğünü ifade etmektedir. Negatif sendika özgürlüğü ise kişilerin sendikalara girmeme, sendikasız kalabilme, sendikadan çıkabilme özgürlüğünü ifade etmektedir. Bu bağlamda I, II ve V seçeneklerinde verilen ifadeler pozitif sendika özgürlüğü kapsamındadır.

Ne meslek sendikacılığı, ne de işkolu sendikacılığı modeli alanında sadece tek bir sendikanın kurulması şartı bulunmamaktadır ki buna sendika çokluğu ilkesi denilmektedir. Pozitif sendika özgürlüğünün doğal bir sonucu olarak, birden fazla sendikanın kurulup faaliyet göstermesi konusunda bir engel bulunmamaktadır.

Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılmaktadır ve ilgili tespit kararı Bakanlık tarafından Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır.

Değişik iş kollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlara konfederasyon adı verilir

Her üye, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle üyelikten çekilebilir. Çekilme kararı, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanmaktadır.

Sendikalar, salt toplu pazarlık aşamasında ve temsil yoluyla değil, onun ötesinde de üyelerinin hak ve çıkarlarını korumak için faaliyet göstermektedirler. Sendikaların düzenledikleri eğitim programları kapsamındaki seminerler ve konferanslar aracılığıyla işçiler çalışma hayatında sahip oldukları haklar ve iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirilmekte, vasıf düzeyleri korunmakta ve geliştirilmektedir. Bunun yanı sıra sendikalar üyelerinin kendi aralarında sosyalleşmesi ve kaynaşmasını da sağlamak amaçlı geziler ve sosyal etkinlikler düzenlemekte ve mali imkânları ölçüsünde otel ve kamp gibi sosyal tesisler kurmaktadırlar.

Sendikalar düzenledikleri eğitim programları kapsamındaki seminerler ve konferanslar aracılığıyla işçileri çalışma hayatında sahip oldukları haklar ve iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirmekte, vasıf düzeylerini korumakta ve geliştirmektedir.

İşçi sendikası, en az yedi işçinin bir araya gelmesi ile kurulabilmektedir.

İşçi sendikası kurucusu olabilmek için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi zorunludur:
• İşçi niteliğine sahip olmak,
• Medeni hakları kullanma ehliyetsahibi olmak,
• Belirli suçlardan hüküm giymemiş olmak,
• Sendikanın kurulacağı işkolunda filen çalışıyor olmak.

Bir sendikanın kurulması konusunda kurucular gerekli koşulları sağlamaktaysalar, 6356 sayılı Kanun 7. maddesi hükmü uyarınca sendikanın kuruluş sürecini başlatabilmektedirler.

Konfederasyon, farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle ulusal seviyede kurulan üst örgütlerdir.

Federasyon, aynı meslekte veya aynı işkolunda kurulup faaliyet gösteren sendikaların, ulusal veya bölgesel düzeyde bir araya gelmeleriyle kurulan sendikal üst örgütlerdir.

Birlik, daha çok belirli bir bölgede veya ilde farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle kuruluşu gerçekleştirilen bir üst örgüt modelidir.

Değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlara konfederasyon denir.

Her üye, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle üyelikten çekilebilir. Çekilme kararı, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanmaktadır.

İşçi sendikası üyesinin bir yılı geçmemek üzere işsiz kalması üyeliği etkilememektedir.

Herhangi bir askeri görev nedeniyle silah altına alınan üyenin üyelik ilişkisi bu süre içinde askıda kalmaktadır.