ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ

10. Yüzyıla kadar süren ve sosyal tarihçiler tarafından “Aile Ekonomisi ve Kölelik Düzeni” olarak adlandırılan dönemde ekonomik hayat tarım ve hayvancılığa dayanmakta, üretim sürecinde köleler önemli bir yer tutmaktadır.

Feodal Dönemde kölelerin yerini senyör, bey, derebeyi gibi adlarla ifade edilen kişilerin
mutlak otoritesi altında, tarımsal faaliyetlerde ailece çalışan serfler almıştır

Sanayi Devrimiyle İngiltere, özellikle 1760 tarihinden sonra iki alanda büyük
atılımlar yapmıştır. Bu alanlardan biri dokuma  sanayi, öteki de demir-çelik sanayiidir.

Kadın ve çocukların fabrikalarda çalışmaya başlamasının nedenleri:

iş bölümü ve uzmanlaşma, yeni teknolojiler sonrasında ortaya çıkan makinelerin
sağladığı avantajlar ile birleşince üretim tekniğini sadeleştirmiş ve bunun sonunda da zanaat
ekonomisi içinde olduğu gibi uzun yıllar çıraklık ya da kalfalık süresi geçirmeye gerek kalmamıştır.

Bu düzen içinde devletin temel görevleri bulunmaktadır:
• Milli savunma hizmetlerini üzerine almak,
• Bireylerin çalışmalarını adalet içinde yapmalarını sağlamak, bu bakımdan yönetimi üzerine almak,
• Karlı olmayan veya bireyler tarafından yapılamayacak işleri yapmak

(Turanlı,
2000, 67).

Çalışma İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi İçerisinde Sosyal Politika Düşünce Akımı, sosyalist
politika akımı gibi, liberalizme bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

Barış Konferansı çerçevesinde Uluslararası Çalışma Mevzuatı Birliği’nin de içinde yer aldığı 15 kişilik bir çalışma
komisyonu oluşturulur. Bu komisyonun çalışmaları sonrasında üçlü temsil esasına dayalı uluslararası
bir örgütün (Uluslararası Çalışma Örgütü- ILO) kurulmasına karar verilir.

Esnaf örgütleri içinde, ustalık, kalfalık gibi mesleki ünvanların kazanılma şartları, çıraklık ve kalfalık süreleri, çalışma şartları, üretilecek malın cinsi ve kalitesi, hammaddelerin temini ve işlenmesi, dükkânların yeri ve sayısı gibi konular Fütüvvetname olarak adlandırılan yazılı bir kaynak içinde ayrıntılı olarak yer almaktaydı.

Loncalar tüm esnaf ileri gelenlerinin toplandığı, meslekleriyle ilgili kararlar aldığı ve tartıştığı yerlerdi.
Kethüda ve yardımcısı durumundaki yiğitbaşı başkanlığında toplanan loncaların başlıca işleri;
esnaf arasındaki anlaşmazlıkları çözmek, gelenek ve göreneklerin bozulmaması için tedbirler almak,
kurallara aykırı hareket edenleri cezalandırmak, gerekirse işyerlerini kapatmak, hesaplarını denetlemekti
(Evren, 1999, 12).

Cumhuriyet Dönemi’nde devletin çalışma yaşamına ilk müdahaleleri, yukarıda özetlenen şartlar altında ilk olarak 1921 yılında yürürlüğe konulan Zonguldak ve Ereğli Havzai Fahmiyesinde Mevcut Kömür Tozlarının Amale Umumiyesine Olarak Fütuhtuna Dair Kanun ile olmuştur (Altan, 2008,

10. ve 15. yüzyıllar arasında geçerli olan Feodal Dönemde kölelerin yerini senyör, bey, derebeyi gibi adlarla ifade edilen kişilerin mutlak otoritesi altında, tarımsal faaliyetlerde ailece çalışan serfler almıştır.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Serfler kölelerden farklı olarak yarı hür insanlardır.

Ancak isteseler bile üzerinde yaşadıkları toprakları terk edip ayrılamazlar.

Serf toprağın mülkiyetine değil kullanma hakkına sahiptir ve görevi o toprak üzerinde çalışmaktır.

II numaralı maddede verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Hangi malların, hangi yöntemle üretileceğine ve pazarla olan ilişkilere usta karar vermektedir. 

Ücretleri, çalışma koşullarını, çırağın kalfalığa, kalfanın da ustalığı geçişine ilişkin kuralları ve lonca içindeki dayanışma biçimlerini belirleme yetkisi de ustaya aittir. 

Şimdi sorulması gereken asıl soru, bu dönemin çalışanlarının günümüz işçi sınıfının köklerini oluşturup oluşturmadığıdır. Lonca düzeni içinde yamak, kalfa, çırak statülerinde çalışanlar ise çalışmalarının karşılığında bir gelir elde etseler bile esas itibariyle bu geliri elde etmek için değil, bir iş veya mesleği öğrenmek amacıyla çalıştıkları için işçi sayılamazlar. Benzer bir şekilde dönemin ustaları da işveren olarak nitelendirilemezler. 

Görüldüğü üzere I ve IV numaralı maddeler yanlıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

1750 ve 1800 yılları arasında birçok yeni buluş önce İngiltere’de ve daha sonra hemen bütün dünya da sanayinin yapısında büyük değişmeler meydana getirmiştir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Fransız Devrimi ile toplumlarda birey önem ve değer kazanarak öne çıkmış, eşitlik ve özgürlük düşünceleri yaygın olarak benimsenip kök salmaya başlamıştır. Fransız Devrimi’nin beraberinde taşıdığı bu ilkeler, Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı ortamın düşünsel dokusunu oluşturmuştur.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Liberal düşünce akımına göre devletin 3 temel görevi bulunmaktadır:

Yine bu düşünce akımına göre insan homoeconomicus (ekonomik bir varlık) dır. Onun kendi çıkarını düşünmesi ve kollaması aslında toplumun da çıkarına hizmet eder. Bu nedenle devletin ekonomik ve toplumsal yaşama müdahalesi yersizdir.

Dolayısıyla III numaralı maddede verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Reformcu ya da Demokratik Sosyalizm akım;devrimci değil, evrimci yöntemlerle ve demokratik süreçlere dayalı olarak sosyalizme geçişi öngören ve 20. Yüzyılda ortaya çıkan akımdır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemi'nde imparatorluğun sanayini, ordunun ve sarayın ihtiyaçlarını karşılamak için Devlet sermayesi ile kurulan, bu anlamda iktisadi devlet teşekkülü niteliğindeki işletmeler ile yabancı sermayeli işletmeler oluşturmaktadır. İşletmeler oluşturmaktadır. Bu işletmelerde çalışanlara yönelik ilk hukuk kuralları da işçilerin çoğalması ile birlikte ortaya çıkmaya başlamıştır. Bunların ilki, dönemin şartları bakımından oldukça ileri bir sosyal politika düzenlemesi olarak kabul edilen 1865 tarihli Ereğli Kömür Maden-i Hümayun İdaresi Nizamnâmesidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

İzmir İktisat Kongresi'nde ülkenin her yöresine yayılmış olan yabancı sermayeye son verilmesi ve bunun yerine ulusal sanayin kurulması ve geliştirilmesi üzerinde de durulmuş ve sonrasında bu amaçla 1927 yılında Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunla, müteşebbislere, sanayi kuruluşları için yer sağlanması, vergi ve gümrük bağışıklıklarının tanınması, devletin ulaşım araçlarında taşıma ayrıcalıkları verilmesi, gümrük koruması, devlet alımlarında yerli malların yeğlenmesi gibi, sanayiye canlılık sağlayacağı düşünülen pek çok kolaylık getirilmiştir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

1925 yılında ülkemizde sanayinin gelişmesi ve devrimlerin yapılabilmesi için gerekli sosyal düzeni sağlamak gerekçesiyle Takriri Sükûn Kanunu çıkarılmış, sendika ve dernek kurabilmek hemen hemen olanaksız hale getirilmiştir.

Doğru cevap A seçeneğidir.