ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ

Üretim çok boyutlu bir süreçtir ve piyasalar arası işbirliği üzerinde kuruludur. Çıkar uyuşmazlıkları ile beraber gelen hukuksal ve siyasal bir yapıdan söz edilebilir. Bunları yanında, üretimin asıl amacı mal ve hizmetlere ulaşımın yanında ekonomik açıdan kalkınmaktır.

Mal ve hizmetlerin üretimi ise sermaye sahipleri, firmalar ve işçilerden oluşan üç temel grubun işbirliği ile gerçekleşir. Bu gruplar arasında işbirliğinin gerçekleştiği organizmalara ‘piyasa’ denilir.

Bir ekonomide insanların ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştiren birim “firma” dır. Firma, sermaye ve işgücü kullanarak mal ve hizmet üretir ve bunları tüketicilere ulaştırır.

Bu piyasa “Sermaye piyasası”dır. Firma üretim için ihtiyaç duyduğu parasal kaynağı sermaye arz eden kuruluşlardan (bankalar, menkul kıymet borsaları vs.) temin eder. Bu kuruluşların firmaya verdikleri paranın kaynağı da aslında başka firmaların verdikleri fonlardır.

Firmanın üretim için kaç işçi çalıştıracağı, hangi ücreti ödeyeceği, çalışmanın hangi koşullarda yapılacağı emek piyasasında belirlenen hususlardır.

Çalışma koşullarının iyileştirilmesi işverenler açısından çoğu zaman ilave maliyetleri gerektirmektedir. Bunlar; işyerindeki yaralanmaların önlenmesi, fiziksel mekânda bazı düzenlemelerin yapılması, yeni iş güvenliği malzemelerinin alınması ve iş gücünün eğitilmesi gibi harcamaların yapılmasına bağlı olmaktadır.

Çalışma ekonomisi sendikaların ücretler, verimlilik, işsizlik, işgücünün gelirdeki payı gibi ekonomik değişkenler üzerindeki etkileri ile ilgili iken; çalışma ilişkileri sendikaların ortaya çıkışı, özellikleri, işlevleri, sendika hakkı, sendikal örgütlenme modelleri gibi konularla daha çok ilgilidirler.

Devletin ücretler üzerinde yüksek oranlarda vergi alması işverenler için ücret maliyetlerini yükselterek işçi işveren anlaşmazlıklarının artmasına, istihdamın azalmasına ve/veya kayıt dışı istihdamın artarak çalışma koşullarının bozulmasına, işçilerin zarara uğramalarına sebep olabilecektir.

Çalışma ilişkileri disiplinin en fazla ilişki için de olduğu bilim dalı ekonomidir. Tarihsel olarak ekonomi (iktisat) ve onun bir alt disiplini olan çalışma ekonomisi ile çalışma ilişkilerinin yöntemleri arasında çarpıcı benzerlikler vardır.

Sosyal politika genel olarak sağlık, eğitim, konut, sosyal güvenlik, istihdam ve sosyal hizmetler alanlarındaki kamu hizmetlerini kapsamına alır. Devletin çevre, yerel yönetimler, küçük ve orta işletmeler, kültür ve sanat alanındaki politika ve uygulamaları ile kadınlar, gençler, sakatlar, eski hükümlüler ve diğer dezavantajlı kesimlere dönük hizmetleri de çoğunlukla sosyal politikanın konusu içinde ele alınır.

Son yıllarda gelişen bir disiplin olan insan kaynakları yönetimi de çalışma ilişkilerinin yakın ilişki içinde olduğu alanlardan birisidir. İnsan kaynakları yönetimi işletmelerin hedeflerine ulaşabilmeleri için gerekli olan işlevleri gerçekleştirecek yeterli sayıda nitelikli elemanın işe alınması, eğitilmesi, çalışanların işletmeye katkılarının en üst düzeye çıkaracak şekilde geliştirilmesi, motive edilmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili bir bilim alanıdır.

Çalışma ilişkilerini etkileyen faktörler; Ekonominin genel durumu, Hükümetlerin izledikleri ekonomi politikaları, Gelir dağılımı, Teknolojik gelişmeler, İşgücünün demografik yapısı, Politik ve hukuksal şartlardır.

Piyasa (pazar) kelime anlamı ile bir malın veya faktörün alıcılarının ve satıcılarının alım-satım konusunda birbirleri ile ilişki kurmalarını sağlayan her imkândır. Semt pazarları alıcı ve satıcıyı karşı karşıya getirmesi bakımından piyasaya bir örnek olarak verilebilir. Benzeri şekilde hububat borsaları da hububat satıcıları ile alıcılarını karşı karşıya getirerek piyasa işlevini görürler.

Bir ekonomide insanların ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştiren birim firmadır. Firma, sermaye ve işgücü kullanarak mal ve hizmet üretir ve bunları tüketicilere ulaştırır.

Firma üretim için ihtiyaç duyduğu parasal kaynağı sermaye arz eden kuruluşlardan (bankalar, menkul kıymet borsaları vs.) temin eder.

Üretim için sadece sermaye yetmez. Firmanın bunun için işçi çalıştırması gerekir. Firma işgücünü ücret, maaş veya yevmiye karşılığı çalıştırarak mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştirir. Firmanın işgücünü kiraladığı ve karşılığında ücretini ödediği yer emek piyasasıdır.

Bir ekonomide piyasalar arasındaki ilişkileri sağlayan üç temel aktörün olduğu kabul edilir: Bunlar; işçiler ve sendikaları, işverenler ve sendikaları ile devlettir.

Ülkemizde devlet sadece kamu hizmetlerini yürütmekle görevli memurları istihdam etmez. 1930’lu yıllarda kurulmaya başlanan çok sayıda kamu iktisadi teşebbüsü (KİT) aracılığı ile devlet imalat sanayinde ve hizmetler sektöründe de üretici konumundadır ve işçi istihdam eder.

Çalışma ilişkileri disiplinin en fazla ilişki içinde olduğu bilim dalı ekonomidir. Tarihsel olarak ekonomi (iktisat) ve onun bir alt disiplini olan çalışma ekonomisi ile çalışma ilişkilerinin yöntemleri arasında çarpıcı benzerlikler vardır.

Sendikalar hem işverenleri hem de devleti etkileyerek çalışma hayatını olumlu şekillendirmeye çalışır çünkü işçiler pazarlık güçlerini arttırmak, hak ve menfaatlerini savunmak amacıyla işçi sendikalarını meydana getirirler. İşçilerin sendikalar aracılığı ile toplu ses oluşturmaları haklarını daha iyi korumalarını sağlar. Lobi faaliyetleri, sendika üyelerinin veya yöneticilerinin milletvekili seçilmeleri gibi durumlarla da çalışma hayatının yasal düzenlemeleri işçiler lehine çevrilmeye çalışılır. İşverenlerde çeşitli sendikalar kurmuşlardır fakat işverenlere ait olan ve de hükümeti etkileyebilen dernekler ve piyasadaki iş sayısının iş arayanlardan fazla olması sendikal örgütlenmelerini geciktirmiştir. Devlet ise hem çalışma ilişkilerinin her alanında var olan ve onu doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen unsurdur.  Liberal ekonomilerde devletin istihdamdaki payı genelde memurlarla sınırlıdır. Sosyalist ekonomilerde devlet mal ve hizmetlerin üretimine de bizzat fabrikalar ve tesisler kurarak katılır. Bu tür ekonomilerde devlet önemli sayıda insan çalıştıran büyük bir işverendir. Bu nedenle devletin işveren fonksiyonu ülkenin ekonomik ve siyasi politikasına bağlıdır. İşçiler ile işverenlerin bireysel olarak ilişkilerinin incelendiği alana “bireysel çalışma ilişkileri”, işçi sendikaları ile işverenler veya işveren sendikaları arasındaki ilişkilerin incelendiği alana ise “toplu çalışma ilişkileri” denilmektedir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.