ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ

Üretim için sadece sermaye yeterli değildir. Firmanın bunun için işçi çalıştırması gerekir. Firma işgücünü ücret, maaş veya yevmiye karşılığı çalıştırarak mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştirir. Firmanın işgücünü kiraladığı ve karşılığında ücretini ödediği yer “emek piyasası” dır. Firmanın üretim için kaç işçi çalıştıracağı, hangi ücreti ödeyeceği, çalışmanın hangi koşullarda yapılacağı emek piyasasında belirlenen hususlardır. Doğru cevap D'dir.

Tüketiciler de firmalardan satın aldıkları mal ve hizmetlerin bedelini firmaya öderler. Tüketicilerden gelen bu parasal kaynak firmanın varlığını sürdürebilmesinin en temel aracıdır. Firma ile tüketiciler arasındaki mal ve hizmet satımı/mal ve hizmet bedelinin ödenmesi işlemleri ise daha önce belirttiğimiz üç temel piyasa arasında olan “ürün piyasaları”nda gerçekleşir. Doğru cevap A'dır.

Çalışma ilişkilerinin “olmazsa olmaz” aktörü işçilerdir. Üretim esnasında işçi-işveren uyuşmazlığının genelde iki temel sebebi vardır. Bunların birincisi ücretlerdir. Ücret işçi için yaşamını devam ettirmesinin başlıca aracı iken işveren için bir maliyet unsurudur. Bu durum ücretler konusunda menfaat çatışmalarının sıkça meydana gelmesine neden olur. Doğru cevap C'dir.

Aktif nüfus kavramının tanımı ile yukarıda verilen bilgileri özetlemek istersek; aktif nüfus denildiğinde 15 ve daha yukarı yaşta bulunan, herhangi bir kurumun bakım, denetim ve gözetimi altında bulunmayan ve sivil kimselerin oluşturduğu grubu anlamamız gerekir. Doğru cevap E'dir.

İstihdam kavramı geniş anlamda üretim faktörlerinin üretim sürecinde kullanılmasını ifade eder. Dar anlamda ise istihdam emek faktörünün üretim sürecinde bir girdi olarak kullanılmasıdır. İstihdam denildiğinde genellikle anlaşılan bu dar tanımdır (Gündoğan, 2003, 7). Kavramın simgesi olarak kullanılan “E” harfi ise kelimenin İngilizce karşılığı olan “employed”’ ın ilk harfidir. Doğru cevap B'dir.

İşgücü için kullanılan kısaltma (L) kelimenin İngilizce karşılığının (labor force) ilk harfidir.istihdam kavramın simgesi olarak kullanılan “E” harfi ise kelimenin İngilizce karşılığı olan “employed”’ ın ilk harfidir.İşsizler için kullanılan kısaltma (U) kelimenin İngilizce karşılığının (unemployed) ilk harfidir. İşgücünün dışında olanlar kelimenin İngilizce karşılığının (Non-Labor) ilk harfi olan “N” ile gösterilmektedir. Doğru cevap A'dır.

İmalat sanayinde bedensel çabalar sonucunda mal ve hizmet üretildiği durumda çalışanlara mavi yakalılar denilir ve onlara yapılan ödemeler “ücret” olarak adlandırılır. Mavi yakalıların ücreti genelde saat başı üzerinden ödenir. Doğru cevap D'dir.

Yevmiyeli çalışanlar bir başkasının işinde ayni (mal) ya da nakdi (para) bir gelir elde etmek amacıyla günlük ücret üzerinden çalışanlardır. Yevmiyeli istihdamda çalışan düzenli ve sürekli olarak bir işverene bağlı değildir ve işine göre mevsimlik ya da geçici olarak ya da iş buldukça çalışır. Doğru cevap A'dır.

Kendi hesabına çalışanlar, kendi işinde, tarlasında, bağında, bahçesinde, dükkânında, yazıhanesinde, imalathanesinde, tamirhanesinde vb. yerlerde
tek başına veya ücretsiz aile işçileri ile birlikte (yanında ücretli veya yevmiyeli kişi çalıştırmaksızın) mal ya da para olarak bir gelir elde etmek amacıyla çalışanlardır. Kendi hesabına çalışmada çalışanın kazancı üretilen mal ve hizmetlerden sağlanılacak kârlara bağlıdır. Çalışanın kendi tüketimi de kârın bir parçası olarak kabul edilir. Kendi hesabına çalışan girişimi etkileyecek kararlarları tek başına alır. Doğru cevap B'dir.

Herhangi bir alanda meydana gelen teknolojik gelişmenin iki türlü etkisi olabilir. Birincisi, teknolojik gelişme aynı miktar mal ve hizmetin daha
az faktör kullanılarak üretilmesini mümkün kılar. Bu durumda eskisine nazaran daha az emek kullanılacağından işsizlik sorunu ortaya çıkar. Ancak teknolojik gelişme mal ve hizmet fiyatlarını ucuzlatacağı için zamanla ekonomide talep genişleyerek ilk etapta meydana gelen işsizliği kısmen veya tamamen telafi edebilir. Teknolojik gelişmenin ikinci etkisi kimi zaman eski teknoloji ile çalışan bazı mesleklerin ortadan kalkmasına neden olmasıdır. Ancak bu durumda eskiden var olmayan yeni meslekler de ortaya çıkacaktır. Doğru cevap A'dır.

Her ekonominin temel amacı insanların ihtiyaç duydukları mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştirmektir. Mal ve hizmetlerin üretimi ise sermaye sahipleri, firmalar ve işçilerden oluşan üç temel grubun işbirliği ile gerçekleşir. Bu gruplar arasında işbirliğinin gerçekleştiği organizmalara ‘piyasa’ denilir.

Bir ekonomide piyasalar arasındaki ilişkileri sağlayan üç temel aktörün olduğu kabul edilir: Bunlar; işçiler ve sendikaları, işverenler ve sendikaları ile devlet’tir. Çalışma ilişkilerinin “olmazsa olmaz” aktörü işçilerdir.

Devletin yasal düzenlemeleri çalışma hayatını doğrudan veya dolaylı olarak etkiler. Örneğin asgari ücret uygulamasında işçi ve işveren temsilcileri ile birlikte devletin de önemli bir etkisi vardır. Asgari ücretin gerekenden daha düşük belirlenmesi işgücünün yaşam kalitesinin düşmesine ve yoksullaşmasına neden olurken, piyasa ücretinin üstünde belirlenmesi de istihdamın daralmasına ve/veya istihdamın kayıt dışına çıkarılmasına neden olabilmektedir.

Çalışma ilişkileri disiplinin en fazla ilişki içinde olduğu bilim dalı ekonomidir. Tarihsel olarak ekonomi (iktisat) ve onun bir alt disiplini olan çalışma ekonomisi ile çalışma ilişkilerinin yöntemleri arasında çarpıcı benzerlikler vardır.

Hukuk çalışma ilişkileri ile kuvvetli bir şekilde bağlantısı olan bir bilim dalıdır. İşçiler ile işverenler arasında bireysel çalışma ilişkilerinin nasıl kurulduğu, iş sözleşmesinin şekli, iş sözleşmesi yapma özgürlüğünün sınırları, ücretin ne şekilde, nerede ve ne zaman ödeneceği, günlük ve haftalık çalışma süreleri gibi konular bireysel iş hukukunun sınırlarına girmektedir.

Çalışma çağındaki aktif olmayan nüfus bir ülkenin toplam nüfusundan daha dar bir kavramdır. Bu kavram; okul, yurt, çocuk yuvası, huzur evi, hastane, hapishane, kışla ya da ordu evinde ikamet edenlerle yabancı uyruklular dışında kalan çalışma çağındaki nüfusu ifade etmektedir. Aktif nüfus 15 ve daha yukarı yaşta bulunan, herhangi bir kurumun bakım, denetim ve gözetimi altında bulunmayan ve sivil kimselerin oluşturduğu gruptur.

İş Kanunu'nun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işverendir. Sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir.

İşgücünün geleneksel olarak mavi yakalıbeyaz yakalı ayrımı günümüzde çalışma yaşamında ve işgücü profilindeki değişikliklere bağlı olarak farklılaşmıştır. Eğitimli ve nitelikli daha çok ileri teknoloji kullanılan işlerde çalışanlar ‘altın yakalılar' olarak nitelendirilirler.

Yevmiyeli çalışanlar bir başkasının işinde ayni (mal) ya da nakdi (para) bir gelir elde etmek amacıyla günlük ücret üzerinden çalışanlardır. Yevmiyeli işlerin tanımından da anlaşılacağı gibi bu tür işler daha çok nitelik gerektirmeyen işlerdir. Bu nedenle yevmiyeli işgücü denildiğinde genelde eğitim düzeyi düşük çalışanlar anlaşılır. Topraksız tarım işçileri, inşaat ameleleri, mevsimlik işçiler yevmiyeli çalışanlara örnek gösterilebilir.

Bilimler arasındaki ilişkileri göstermek için genellikle iç içe geçmiş daireler gösterilir. Bu daireler her bilim dalının birden çok başka bilim dalları ile ortak noktaları olduğunu ifade etmektedir. Dairelerin ortak kısımlarının kimi yerlerde oldukça küçük, kimi yerlerde oldukça büyük olması bir bilim dalının başka bilim alanları ile bazen az, bazen ise oldukça fazla ortak alanları olduğunu gösterir.