ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 6

Özelikle 1919 yılında kurulmuş olan ve 1932 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyetinin Milletler Cemiyetine üye olması ile birlikte doğrudan üyesi olduğu ILO’nun, sendika özgürlüğü ile ilgili olarak kabul etmiş olduğu sözleşme ve tavsiye kararları ayrı bir öneme sahiptir. Çünkü bu belgelerde sendika özgürlüğü kavramını daha somut bir biçimde tanımlamış durumdadır. Doğru cevap A'dır.

B seçeneği pozitif sendika özgürlüğü ile ilgilidir. Diğerleri negatif sendika özgürlüğü ile ilgilidir. Doğru cevap B'dir.

Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılmaktadır ve ilgili tespit kararı Bakanlık tarafından Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

I, II, IV, V numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Bir sendikanın kuruluşu için yapılması gereken ilk işlem, sendikanın iç örgütünü ve çalışmasını düzenleyen sendika tüzüğünün hazırlanmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlara konfederasyon denir. Doğru cevap A'dır.

Verilenlerin hepsi doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Sosyal, Kültürel ve Eğitsel Faaliyetler alanında yapılan faaliyetlerdir. Doğru cevap B'dir.

Negatif sendika özgürlüğü, kişilerin sendikalara girmeme, sendikasız kalabilme, sendikadan çıkabilme özgürlüğünü ifade etmektedir. Şüphesiz olarak
kişi bir sendikaya üye oldu diye hatta kurucu oldu diye, sürekli olarak o sendikanın üyesi kalmak durumunda değildir. Farklı gerekçelere bağlı olarak,
örneğin sendikanın beklentilerini karşılamaması, kişinin işini değiştirmesi sebebiyle farklı bir sendikanın çıkarlarını daha iyi koruyabilmesi düşüncesi gibi sebeplerle, sendika üyeliğinden çekilme ve başka bir sendikaya üye olması veya üye olmaması hakkı da, sendikal örgütlenme özgürlüğü içerisinde değerlendirilmektedir.

Tarihsel kaynaklar bize sendika kelimesinin, Roma ve Yunan Hukuk sistemlerinde yer verilmiş olan, bir birliğin temsilini sağlamakla görevli olan kişiyi tanımlayan “syndic” kavramından türetilmiş olduğunu göstermektedir. “Syndicat” kavramı ise syndic’in görevlerini ve bu görevlerini yürüttüğü yer-makam için kullanılmıştır. Ancak sendikaların, Sanayi Devrimi’nin bir ürünü olduğunu söylemek yanlış olmasa gerekir. Nitekim sanayileşme süreci ile işçi kavramının ortaya çıkışı ve bu süreçle birlikte sendikaların doğuşu arasında doğru orantılı bir ilişki vardır. Doğru yanıt B'dir.

Sendikalar işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin bir araya gelerek iş kolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır. Doğru yanıt D'dir.

Özelikle 1919 yılında kurulmuş olan ve 1932 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyetinin Milletler Cemiyetine üye olması ile birlikte doğrudan
üyesi olduğu ILO’nun (Uluslararası Çalışma Örgütü), sendika özgürlüğü ile ilgili olarak kabul etmiş olduğu sözleşme ve tavsiye kararları ayrı bir öneme sahiptir. Çünkü bu belgelerde sendika özgürlüğü kavramını daha somut bir biçimde tanımlamış durumdadır. Doğru yanıt C'dir.

İşkolu düzeyinde sendikalaşma modelinde ise, yapılan işlerin belirli gruplara ayrılması ve her bir gruba bir işkolu adının verilmesi söz konusu olmaktadır. Burada, işçiler icra ettikleri mesleklerine bakılmaksızın ve sadece işin girdiği işkolu ilkesi temel alınarak sendika kurulabilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

İşçi sendikası, en az yedi işçinin bir araya gelmesi ile kurulabilmektedir. İşçi sendikası kurucusu olabilmek için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi zorunludur:
• İşçi niteliğine sahip olmak,
• Medeni hakları kullanma ehliyetsahibi olmak,
• Belirli suçlardan hüküm giymemiş olmak,
• Sendikanın kurulacağı işkolunda filen çalışıyor olmak.

Konfederasyon, farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle ulusal seviyede kurulan üst örgütlerdir. Bazı ülke uygulamalarında, federasyon ve birliklerin de konfederasyonların kurucusu veya üyesi oldukları görülmektedir.
Federasyon, aynı meslekte veya aynı işkolunda kurulup faaliyet gösteren sendikaların, ulusal veya bölgesel düzeyde bir araya gelmeleriyle kurulan
sendikal üst örgütlerdir. Bu üst örgütlerin yapılanmaları da, ülkelere göre büyük farklılıklar gösterebilmektedir.
Birlik, daha çok belirli bir bölgede veya ilde farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle kuruluşu gerçekleştirilen bir üst örgüt modelidir.

Kooperatif ve dernekler de farklı kar amacı gütmeyen kurumlardır. Doğru yanıt B'dir.

Türkiye’nin tek işveren Konfederasyonu olan TİSK (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu), 1962 yılında kurulmuş olup, halen 22 üyesi bulunmaktadır. Üyesi sendikalar toplam 9 bin 600 işyerinde 1 milyon 230 bin işçi istihdam etmektedirler. Doğru yanıt D'dir.

Sendikalar herhangi bir bağışta bulunmamak kaydıyla üyelerinin kooperatifler
kurmasına yardım edebilir ve nakit mevcutlarının %10’ununu aşmamak kaydıyla
bu kooperatiflere kredi verebilirler. İşçi ve işveren sendikaları ve üst kuruluşlarının ticaretle uğraşmaları yasaklanmıştır (md 26/8). Buna karşın genel kurul kararıyla, nakit mevcudunun yüzde kırkından fazla olmamak kaydıyla sanayi ve ticaret kuruluşlarına yatırımda bulunabilirler. Doğru yanıt A'dır.

kuruluşların temsil faaliyetleri sadece, hukuksal boyutu ile sınırlı değildir. Onun ötesinde, sendikalar çalışma yaşamı ile ilgili oluşturulan çeşitli kurul, komisyon vb. organizasyonlarda da üyelerini çıkarlarını korumak ve geliştirmek için temsil ederler.  Bunlar arasında, Yüksek Hakem Kurulu, asgari ücretin belirlendiği Asgari Ücret Tespit Komisyonu, sosyal güvenlik alanında politikaların belirlendiği Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Kurulu ve özellikle istihdam boyutunda değerlendirmelerin yapıldığı Türkiye İş Kurumu Genel Kurulu yer almaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Sendikalar, Sanayi Devrimi’nin bir ürünüdür. Nitekim sanayileşme süreci ile işçi kavramının ortaya çıkışı ve bu süreçle birlikte sendikaların doğuşu arasında doğru orantılı bir ilişki vardır.

İşçilerin veya işverenlerin çalışma yaşamında hak ve çıkarlarını savunmak, geliştirmek ve güçlendirmek için
kurulan ve faaliyet gösteren örgütlere sendika adı verilir.