ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 3

İşçiye toplu iş sözleşmesinde kararlaştırılandan az ücret ödenmesi, daha az yıllık ücretli
izin kullandırılması, fazla çalışma ücretinin kararlaştırılandan düşük ödenmesi, çalışma saatlerinin iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesine göre uzun tutulması hak uyuşmazlıklarına örnek gösterilebilir.

Menfaat uyuşmazlığı ise, mevcut bir hakkın değiştirilmesi ya da yeni bir hakkın meydana getirilmesi amacıyla çıkarılan uyuşmazlıklardır.

6356 sayılı STİK, toplu menfaat uyuşmazlıklarında taraflardan birinin toplu görüşmeye
katılmaması veya devam etmemesi veya toplu görüşmenin başladığı tarihten itibaren belirli bir sürenin geçmesine rağmen anlaşmanın sağlanamaması durumlarında grev ve lokavta başvurmadan önce ya da grev ve lokavtın yasaklandığı hallerde
zorunlu hakem yoluna gitmelerinden önce uyuşmazlığın giderilmesine olağan arabuluculuk denir.

Tarafların toplu iş mücadelelerine gitmelerinin yasaklandığı ülkelerde veya grev hakkının tanındığı, ancak bazı işyerlerinde veya belirli koşulların varlığı
halinde greve gidilmesinin yasaklandığı ülkelerde toplu iş uyuşmazlıklarının üçüncü bir kişi veya kurul tarafından çözülmesine zorunlu hakem denilmektedir.

Grev ve lokavtın erteleme süresinin uyuşmazlıkla sonuçlanması halinde sürenin bitiminden itibaren taraflardan biri altı işgünü içinde Yüksek Hakem Kuruluna başvurabilir.

Alınan grev ve lokavt kararlarının Kanunda belirlenen azami süre içersinde ve karşı tarafa önceden haber verilerek kullanılması gerekir. 6356 sayılı Kanun’a göre, grev ve lokavt, kararın karşı tarafa tebliğinden itibaren “altmış gün” içinde ve karşı
tarafa “altı işgünü önceden” bildirilecek tarihte uygulanmaya başlayabilir.

Kanunun 62. maddesinde aşağıda belirtilen işler ve yerlerde grev yapılamayacağı öngörülmüştür:
1. Can ve mal kurtarma işlerinde,
2. Cenaze işlerinde ve mezarlıklarda,
3. Şehir şebeke suyu, elektrik, doğal gaz, petrol üretimi, tasfiyesi ve dağıtımı ile nafta
veya doğal gazdan başlayan petrokimya işlerinde,
4. Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca doğrudan işletilen işyerlerinde,
5. Kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye ve
şehir içi toplu taşıma hizmetlerinde,
6. Hastanelerde.

Grevin işyerindeki üretim birimleri veya değişik çalışma grupları arasında sırayla uygulanmasıdır. Kısmi greve benzeyen dönen grevde, işçiler belirli bir plan uyarınca önce işletmenin bir bölümünde greve gitmekte, bu bölümde grevin bitmesinden sonra işletmenin diğer bir bölümünde grev başlamaktadır.

İşçi sendikası, en az yedi işçinin bir araya gelmesi ile kurulabilmektedir.

İşçi sendikası kurucusu olabilmek için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi zorunludur:
• İşçi niteliğine sahip olmak,
• Medeni hakları kullanma ehliyetsahibi olmak,
• Belirli suçlardan hüküm giymemiş olmak,
• Sendikanın kurulacağı işkolunda filen çalışıyor olmak.

Bir sendikanın kurulması konusunda kurucular gerekli koşulları sağlamaktaysalar, 6356 sayılı Kanun 7. maddesi hükmü uyarınca sendikanın kuruluş sürecini başlatabilmektedirler.

Konfederasyon, farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle ulusal seviyede kurulan üst örgütlerdir.

Federasyon, aynı meslekte veya aynı işkolunda kurulup faaliyet gösteren sendikaların, ulusal veya bölgesel düzeyde bir araya gelmeleriyle kurulan sendikal üst örgütlerdir.

Birlik, daha çok belirli bir bölgede veya ilde farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle kuruluşu gerçekleştirilen bir üst örgüt modelidir.

Değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlara konfederasyon denir.

Her üye, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle üyelikten çekilebilir. Çekilme kararı, sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra geçerlilik kazanmaktadır.

İşçi sendikası üyesinin bir yılı geçmemek üzere işsiz kalması üyeliği etkilememektedir.

Herhangi bir askeri görev nedeniyle silah altına alınan üyenin üyelik ilişkisi bu süre içinde askıda kalmaktadır.

Menfaat uyuşmazlığı yeni bir toplu iş sözleşmesi yapılması sırasında tarafların uygulanmakta olan çalışma şartlarını değiştirmeye yönelik talepleri üzerine çıkan uyuşmazlıklardır.

Hak uyuşmazlığı, işçi ve işveren tarafları arasındaki iş ilişkilerinin dayanağını oluşturan mevzuat, toplu iş sözleşmesi ve hizmet akdi hükümleri ile taraflara sağlanan haklara ilişkin olarak, tara ar arasında çıkan uyuşmazlıklardır.