ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 11

3

1947

1963

İş Kanunu

53. madde

1961 Anayasası’nın kabul edilmesinin ardından 1963 yılında 274 sayılı Sendikalar Kanunu ve 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle, Türk çalışma hayatında yeni bir döneme girilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ülkemizde, toplu pazarlık süreci ve toplu iş sözleşmesinin bağıtlanması ile ilgili esaslar, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümleri çerçevesinde şekillenmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Genel olarak toplu pazarlık, bir taraftan işçileri temsil eden işçi örgütleri, diğer taraftan işveren veya işverenleri temsil eden işveren örgütlerinin karşılıklı olarak, iş ilişkisi bağlamında hak ve borçlarını belirlemek amacıyla bir araya gelip, toplu iş sözleşmesi imzalamaları sürecini kapsamaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

6356 sayılı Kanun üç düzeyde toplu iş sözleşmelerinin yapılabileceğini düzenlemiştir:

İşyeri toplu iş sözleşmesi,

işletme toplu iş sözleşmesi ve

grup toplu iş sözleşmesi.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Aynı dönemde aynı işyeri için birden fazla sendikanın yetkili olması mümkün olmadığı ve yetki tek bir toplu iş sözleşmesi imzalamak üzere verildiği için Türkiye’de çok düzeyli toplu pazarlık yapılamamaktadır. Ayrıca yürürlük süresi bitmeden yeni bir toplu iş sözleşmesinin yapılmasına izin verilmesine rağmen yeni sözleşmenin yürürlüğe girmesinin önceki sözleşmenin sona ermesi şartına bağlanmış olması (md. 35/4) da çok düzeyi toplu pazarlığı engellemektedir. Eş anlatımla, yapılan Anayasa değişikliğine rağmen, 6356 sayılı Kanunda yer alan hükümler nedeniyle çok düzeyli toplu pazarlık dolaylı olarak halen yasaktır. Doğru cevap B seçeneğidir.

İşletme toplu iş sözleşmesi, bir gerçek veya tüzel kişiye ya da bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolundaki birden çok işyerini kapsayan sözleşmedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çerçeve sözleşme; Ekonomik ve Sosyal Konsey’de temsil edilen işçi ve işveren konfederasyonlarına üye işçi ve işveren sendikaları arasında işkolu düzeyinde yapılan sözleşmedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

6356 sayılı Kanuna göre, “Toplu iş sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe iş sözleşmeleri toplu iş sözleşmesine aykırı olamaz. İş sözleşmesinin toplu iş sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu iş sözleşmesindeki hükümler alır. Toplu iş sözleşmesinde iş sözleşmesine aykırı hükümler bulunması halinde ise iş sözleşmesinin işçi yararına olan hükümleri geçerlidir.” (md. 36/1). Bu ilke ‘işçiye yararlılık ilkesi’ olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ayrıca grev sonucu imzalanmış bir toplu iş sözleşmesinde
greve katılmamış veya katılmaktan vazgeçmiş olan işçiler de toplu iş sözleşmesinden yararlanamamaktadır
(md.39/8). Doğru cevap C seçeneğidir.

Toplu iş sözleşmelerinde Yetki belgesinin alındığı tarihten itibaren onbeş gün içinde taraflardan biri karşı tarafı toplu görüşmeye çağırarak toplu görüşmeye başlayabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Mal ve hizmetlerin üretimi ise sermaye sahipleri, firmalar ve işçilerden oluşan üç temel grubun işbirliği ile gerçekleşir. Bu gruplar arasında işbirliğinin gerçekleştiği organizmalara ‘piyasa’ denilir.

Bu dönemde köleler özgür olmadıkları ve hukuken eşya (mal) olarak kabul edildikleri için, köle ile sahibi (efendisi) arasındaki iş ilişkisini düzenleyen hukukî bağ kira sözleşmesine benzetilerek, sözü edilen hizmet kirası bir tür eşya kirası olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle de taraflar arasındaki iş ilişkisinin Eşya Hukuku kapsamında ve Özel Hukuk çerçevesinde düzenlenmesi yoluna gidilmiştir.

Otel, lokanta, eğlence yerleri gibi işyerlerinde müşterilerin hesap pusulasına belirli bir yüzde olarak eklenen paraların işveren tarafından toplanarak, işyerinde çalışan tüm işçilere işyerinin sunduğu hizmete ve bulundukları katkıya göre belirlenen oranlarda dağıtımı şeklinde uygulanan ücret sistemine “yüzde usulü ücret” denilir.

İş sözleşmesinin kanunun veya tarafların öngördüğü şekil koşuluna uygun olarak yapılmaması, konusunun hukuka, kamu düzenine, ahlak ve adaba aykırı olması ve taraflarından her ikisinin veya sadece birisinin ehliyetsiz olması ve konusunun imkânsızlığı hallerinde, iş sözleşmesi kesin geçersizdir.

- Kesin geçersizlik halinde, kural olarak sözleşme baştan itibaren hüküm doğurmaz

- Geçersizliği sonradan anlaşılan iş sözleşmesi, iş ilişkisi ortadan kaldırılıncaya kadar, geçerli bir iş sözleşmesinin bütün hüküm ve sonuçlarını doğurur.

-  İş sözleşmesinin baştan itibaren geçersiz sayılmasının benimsenmesi halinde, geçersizliğin ileri sürüldüğü ana kadar yerine getirilen edimlerin sebepsiz zenginleşme esaslarına (TBK.77 vd) göre iade edilmesi gerekir.

- Kesin geçersizlik (butlan) sebepleri, herkes tarafından bir süreye bağlı olmadan ileri sürülebilir ve hâkim tarafından kendiliğinden göz önünde bulundurulur.

IV. numaralı maddede zamanaşımı için öngörülen süre aşılmadığı sürece ifadesi yer aldığından bu madde yanlıştır. Dolayısıyla doğru cevap, I, II ve III numaralı maddeleri içeren C seçeneğidir.

Aşırı yararlanma halinde, zarar gören bu hakkını, düşüncesizlik veya deneyimsizliğini öğrendiği; zor durumda kalmada ise, bu durumun ortadan kalktığı tarihten başlayarak bir yıl içinde kullanabilir.