ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 1

Ülkemizde sendika üyeliliğinin hangi hallerde son bulacağı da yine yasa koyucu tarafından hüküm altına alınmıştır. Buna göre aşağıdaki hallerde sendika üyeliği son bulmaktadır: • İşçinin işkolunun değişmesi, • Üyelikten çıkarılma, • Üyelikten çekilme, • İşçinin Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan yaşlılık veya malullük aylığı ya da toptan ödeme alarak işten ayrılması, • Gerçek kişinin ölümü veya gaipliğine karar verilmesi • Tüzel kişilerin feshi veya infisahı.
Buradan

Bir sendikanın kuruluşu için yapılması gereken ilk işlem, sendikanın iç örgütünü ve çalışmasını düzenleyen sendika tüzüğünün hazırlanmasıdır.

Farklı çıkarlara sahip işçi ve işveren arasında anlaşmaya varılamaması halinde ortaya çıkan anlaşmazlıklar iş uyuşmazlığı olarak nitelendirilmektedir.

Bireysel iş uyuşmazlığı işçi ile işveren arasında bireysel iş ilişkisini ilgilendiren konularda ortaya çıkan uyuşmazlıklardır. Bu tür uyuşmazlıklar iş sözleşmesi ya da mevzuattan kaynaklanmaktadır.

Menfaat uyuşmazlığı yeni bir toplu iş sözleşmesi yapılması sırasında tarafların uygulanmakta olan çalışma şartlarını değiştirmeye yönelik talepleri üzerine çıkan uyuşmazlıklardır.

Özgürlükçü sistemin tersine, yasakçı sistemde taraflar toplu iş uyuşmazlığının çözümünde özgür iradeye sahip değildirler. Bu sistemin uygulandığı ülkelerde toplu iş uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde taraflara grev ve lokavta başvurma olanağı tanınmamış, grev ve lokavt yasaklanmıştır.

Arabuluculuk, bir toplu iş uyuşmazlığına çözüm bulmak için taraflar arasında sürdürülmekte olan görüşmelerin kesilmesi halinde, tarafların anlaşmalarını sağlamak
amacıyla her iki tarafla ayrı ayrı veya bir arada görüşülerek yürütülen bir faaliyettir.

Tarafların toplu iş sözleşmesine koydukları bir hüküm uyarınca ya da uyuşmazlığın herhangi bir aşamasında aralarında anlaşmaları üzerine uyuşmazlığın üçüncü bir kişi ya da kurul tarafından çözülmesine gönüllü hakem denilmektedir.

Genel anlamda lokavt, toplu iş uyuşmazlıklarında işverenlerin işçi tarafına isteklerini kabul ettirebilmek için işçileri topluca işten uzaklaştırmalarıdır. İşçi, işveren karşısında ekonomik ve sosyal açıdan eşit durumda olmadığı için ekonomik hak ve çıkarlarını korumak için başvurduğu grev vazgeçilmez bir temel hak olarak kabul edilmektedir. Lokavt ise, bir hak olmaktan çok greve karşı bir savunma aracı olarak düzenlenmekte ve uygulanmaktadır.

Grev oylaması grev kararı almadan önce gizli oyla işçilerin iradelerine başvurma ve bunun sonuçlarına göre greve karar verme anlamına gelmektedir. Bu uygulama ile grev kararına demokratik bir nitelik kazandırılması ve grev kararının tamamiyle sendika yöneticilerine bırakılmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Grev oylaması greve karar verme aşamasında söz konusu olmakla beraber başlamış bir grevin devam edip etmemesi açısından da başvurulan bir kurumdur. Buna bağlı grev oylaması “grevin başlatılması ya da sürüdürülmesi konusunda işçilerin iradelerini oyla açıklamaları” olarak tanımlanabilir.

Herhangi bir işçi sendikasının iradesi olmaksızın, hatta bu iradeye aykırı olarak işin topluca bırakılmasına vahşi (düzensiz) grev denir. Başka bir deyişle, sendika tarafından organize edilmeyen ve yürütülmeyen grevler “vahşi grev”lerdir. İşçiler böyle bir grevle, sendika otoritesine, disiplinine uymadıkları gibi, aynı zamanda sendikaya ve sendikanın izlemekte olduğu politikaya da karşı koymuş olurlar.

Gösteri grevi; doğrudan doğruya bir amacın elde edilmesine yönelik olmaksızın, işçilerin görüşlerini, isteklerini daha etkin bir şekilde ortaya koymalarına yarayan, süresi belirli bir grev türüdür. Gösteri grevinde, doğrudan doğruya bir mücadele amacı yoktur. Burada, işçilerin kendisiyle sadece görüşlerini özel bir etkinlikle açıkladıkları süreli bir grev söz konusudur ve sadece gösteri yapılıp, işveren doğrudan belirli bir davranışa zorlanmaz.

Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılmaktadır ve ilgili tespit kararı Bakanlık tarafından Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır.

Konfederasyon, farklı işkollarındaki sendikaların bir araya gelmesiyle ulusal seviyede kurulan üst örgütlerdir. Bazı ülke uygulamalarında, federasyon ve birliklerin de konfederasyonların kurucusu veya üyesi oldukları görülmektedir.

Değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlara konfederasyondenir.

Sendikalar herhangi bir bağışta bulunmamak kaydıyla üyelerinin kooperatifler kurmasına yardım edebilir ve nakit mevcutlarının %10’ununu aşmamak kaydıyla bu kooperatiflere kredi verebilirler.

Sendikalar çalışma yaşamı ile ilgili oluşturulan çeşitli kurul, komisyon vb. organizasyonlarda da üyelerini çıkarlarını korumak ve geliştirmek için temsil ederler. Bu kurulların başında, toplu pazarlık sürecinin belirli aşamalarında görev yapan Yüksek Hakem Kurulu, asgari ücretin belirlendiği Asgari Ücret Tespit Komisyonu, sosyal güvenlik alanında politikaların belirlendiği Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Kurulu ve özellikle istihdam boyutunda değerlendirmelerin yapıldığı Türkiye İş Kurumu Genel Kurulu yer almaktadır.