ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 16

Ücretin ödendiğinin ispat yükü işverene aittir. Dolayısıyla ücretin ödenmesine ilişkin yargıya intikal eden uyuşmazlıklarda uygulamada “ücret bordrosu” olarak bilinen ücret hesap pusulası önem taşımaktadır. İş Kanunu’na göre iş- veren işyerinde veya işçinin banka hesabına yaptığı her türlü ödeme için işçiye bir pusula vermek zorundadır. Ücret hesabını gösterir pusulanın imzalı olması veya işyerinin özel işaretini taşıması şarttır.

Bu durumda işçiye hafta tatili için bir gündelik, çalıştığı gün için en az yarım gündelik olmak üzere toplam en az 2.5 gündelik ücret ödenmelidir. İşçi günlük yevmiye olarak 100 TL aldığına göre, alması gereken ücret 250 TL’dir

Çalışma süresinden sayılan durumları kısaca özetleyecek olursak; işlerin niteliği gereği yolda geçen süreler, işçinin iş yapmak üzere hazır olduğu ancak işverence iş verilmeksizin bekletildiği süreler, işçinin işverence başka bir yerde görevlendirilmek üzere başka bir işten dolayı meşgul edilmesi suretiyle harcanan süreler ile çocuk emziren kadın işçinin çocuğuna süt vermek için İş Kanunu md.74 uyarınca günlük verilmesi zorunlu olan birbuçuk saatlik süt izni çalışma süresinden sayılmaktadır. Belirtelim ki bu süt izini emziren kadın işçiye çocuğu bir yaşını doldurana kadar kullandırılacaktır.

50 yaşın üstünde çalışanlar yılda 20 günden az izin kullanamayacağı için en az 20 gün izin kullanması gerekmektedir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda bütün güç ve yetkinin Sultan’da toplandığı teokratik bir devlet anlayışının bulunması, ülkenin ekonomik, sosyal ve
siyasal yaşamında kararların dini esaslar çerçevesinde alınmasını gerektiriyordu. Bu nedenle, çeşitli reformist hareketlere karşın, Osmanlı İmparatorluğu bütün yaşamı boyunca mutlak bir devlet görüntüsünden
uzaklaşamamıştır

Ülkemizde ilk işçi örgütlenmesinin ise, sendikal bir nitelik taşımayan ve 1866 yılında sosyal yardım amacıyla kurulmuş olan Ameleperver Cemiyeti
olduğu düşünülmektedir.

1947 Sendikalar Kanunu’ndan sonra, ilk sendikal
örgütlenme dokuma iş kolunda olmuştur. 1948
yılında 74 işçi ve 4 işveren sendikasına kayıtlı 52
bin dolayında sendikalı işçi bulunmakta ve sendikalı
işçi sayısı, toplam işçilerin yaklaşık %8’ini
oluşturmaktaydı (Altan, 2008, 74).

Piyasa (pazar) kelime anlamı ile bir malın veya faktörün alıcılarının ve satıcılarının alım-satım konusunda birbirleri ile ilişki kurmalarını sağlayan her imkândır.

Bir ekonomide insanların ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştiren birim “firma” dır.

TÜİK verilerine göre, Türkiye’de yoksulluğun en yüksek olduğu kesim yevmiyeli çalışanlardır.

Aktif nüfus; okul, yurt, çocuk yuvası, huzur evi, hastane, hapishane, kışla ya da ordu evinde ikamet edenlerle yabancı uyruklular dışında kalan 15 yaş ve üzeri nüfustur.

İşgücünün nüfus ile ilgili yapısının değişmesi çalışma ilişkilerini de etkiler. Örneğin, kadınların işgücü içindeki paylarının yükselmesinin sendikalar üzerinde iki şekilde etkisi olabilir. İlk olarak kadın işgücünün sendikalaşma eğilimi düşük olduğu için sendikaların üye sayıları ve pazarlık güçleri azalabilir. İkinci olarak kadın işgücünün sendikalara üye oldukları ve sendika yönetiminde söz sahipleri oldukları durumda ise sendikaların toplu pazarlıklardaki öncelikleri değişir. Önceden ücret pazarlığı üzerine odaklanan sendikalar böylesi bir değişiklik durumunda daha çok kadın işgücünü ilgilendiren cinsiyetler arası ücret farklılıklarının giderilmesi, çalışan kadın işçilere çocuk bakımı (kreş) hizmetlerinin sağlanması, doğum izinleri ve cinsel taciz gibi konulara öncelik vermeye başlayabilirler.

İşçilerin sendikalar aracılığı ile toplu ses oluşturmaları haklarını daha iyi korumalarını sağlar. Çünkü işçilerin bireysel taleplerini dikkate almayabilen işverenler işçilerin sendikalar aracılığı ile dile getirdikleri toplu talepler ve yaptırım tehditleri karşısında (grev, boykot, işi yavaşlatma vb.) duyarsız kalamazlar. İşçi sendikalarının işlevi sadece işverenler ile daha etkili pazarlık yapmak değildir. Sendikalar çalışma ilişkilerinin bir diğer aktörü olan devleti de çeşitli yollarla etkileyerek (lobi faaliyetleri, sendika üyelerinin veya yöneticilerinin milletvekili seçilmeleri vb) çalışma hayatı ile ilgili yasal düzenlemelerin işçiler lehine çıkmasına gayret gösterirler. Bu tek bir işçinin bireysel olarak başarabileceği bir faaliyet değildir.

1980 sonrasında ise hazırlanan yeni Anayasa’da, Sendikalar Kanununda ve Toplu Pazarlık, Grev ve Lokavt Kanununda yapılan düzenlemelerle sendikaların organize olmaları ve faaliyetleri zorlaştırılmıştır. Bunun açık bir sonucu ücretlerin gerilemesi olmuştur.1970’li yıllarda imalat sanayinde ücretlerin yaratılan katma değer içindeki payı %30,7 iken, 1980’li yıllarda %22,1’e, 1990’lı yıllarda%19,6’ya ve içinde bulunduğumuz yıllarda %15,7’ye gerilemiştir.

Firmanın işgücünü kiraladığı ve karşılığında ücretini ödediği yer “emek piyasası” dır. Firmanın üretim için kaç işçi çalıştıracağı, hangi ücreti ödeyeceği, çalışmanın hangi koşullarda yapılacağı emek piyasasında belirlenen hususlardır.

Firma ile tüketiciler arasındaki mal ve hizmet satımı/mal ve hizmet bedelinin ödenmesi işlemleri ise daha önce belirttiğimiz üç temel piyasa arasında olan “ürün piyasaları”nda gerçekleşir.

İstihdam kavramı geniş anlamda üretim faktörlerinin üretim sürecinde kullanılmasını ifade eder.

10. Yüzyıla kadar süren ve sosyal tarihçiler tarafından “Aile Ekonomisi ve Kölelik Düzeni” olarak adlandırılan dönemde ekonomik hayat tarım ve hayvancılığa dayanmakta, üretim sürecinde köleler önemli bir yer tutmaktadır.

Feodal Dönemde kölelerin yerini senyör, bey, derebeyi gibi adlarla ifade edilen kişilerin
mutlak otoritesi altında, tarımsal faaliyetlerde ailece çalışan serfler almıştır

Sanayi Devrimiyle İngiltere, özellikle 1760 tarihinden sonra iki alanda büyük
atılımlar yapmıştır. Bu alanlardan biri dokuma  sanayi, öteki de demir-çelik sanayiidir.