ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ - Deneme Sınavı - 11

İşyeri, işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birimdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İkili çalışma ilişkilerinin temeli: iş sözleşmesidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

İş sözleşmesinin sacayağını oluşturan üç temel unsuru bulunmaktadır. Bunlar; iş görme, ücret ve bağımlılık unsurlarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

İş sözleşmesinin temel özelliklerinden birisi, sözleşmenin her iki tarafına da karşılıklı bazı borçlar doğurmasıdır. İşçinin iş sözleşmesinden doğan temel borçları şunlardır:

(i). İşgörme borcu

(ii). Sadakat borcu

(iii). Çalışma koşullarına uyma ve itaat borcu.

Doğru cevap E seçeneğidir.

İş sözleşmesinin temel özelliklerinden birisi, sözleşmenin her iki tarafına da karşılıklı bazı borçlar doğurmasıdır. İşverenin iş sözleşmesinden doğan temel borçları şunlardır:

(i). Ücret ödeme borcu

(ii). İş sağlığı ve güvenliğini sağlama borcu

(iii). Eşit işlem yapma borcu

(iv). İşverenin diğer borçları

Doğru cevap E seçeneğidir.

Bir işverenin kendi işçisini geçici bir süre çalışmak üzere, bir başka işverenin emrine vermesiyle geçici veya ödünç iş ilişkisi oluşur. Doğru cevap A seçeneğidir.

İş Kanunu’na göre, “(…) Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretiminin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde yapılacak işin gereği teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini yalnız bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren arasında kurulan ilişkiye, asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir” Doğru cevap C seçeneğidir.

Medeni Kanunu’na göre, tarafların medeni haklardan birisi olan iş sözleşmesi yapma ehliyetine sahip olabilmesi için,
• ergin (reşit) olması,
• ayırt etme (temyiz) gücüne sahip (mümeyyiz) olması
• kısıtlı (mahcur) olmaması gerekmektedir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

1750 ve 1800 yılları arasında birçok yeni buluş önce İngiltere’de ve daha sonra hemen bütün dünya da sanayinin yapısında büyük değişmeler meydana getirmiştir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Fransız Devrimi ile toplumlarda birey önem ve değer kazanarak öne çıkmış, eşitlik ve özgürlük düşünceleri yaygın olarak benimsenip kök salmaya başlamıştır. Fransız Devrimi’nin beraberinde taşıdığı bu ilkeler, Sanayi Devrimi’nin yaşanıldığı ortamın düşünsel dokusunu oluşturmuştur.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Liberal düşünce akımına göre devletin 3 temel görevi bulunmaktadır:

Yine bu düşünce akımına göre insan homoeconomicus (ekonomik bir varlık) dır. Onun kendi çıkarını düşünmesi ve kollaması aslında toplumun da çıkarına hizmet eder. Bu nedenle devletin ekonomik ve toplumsal yaşama müdahalesi yersizdir.

Dolayısıyla III numaralı maddede verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Reformcu ya da Demokratik Sosyalizm akım;devrimci değil, evrimci yöntemlerle ve demokratik süreçlere dayalı olarak sosyalizme geçişi öngören ve 20. Yüzyılda ortaya çıkan akımdır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

İzmir İktisat Kongresi'nde ülkenin her yöresine yayılmış olan yabancı sermayeye son verilmesi ve bunun yerine ulusal sanayin kurulması ve geliştirilmesi üzerinde de durulmuş ve sonrasında bu amaçla 1927 yılında Teşvik-i Sanayi Kanunu çıkarılmıştır. Bu kanunla, müteşebbislere, sanayi kuruluşları için yer sağlanması, vergi ve gümrük bağışıklıklarının tanınması, devletin ulaşım araçlarında taşıma ayrıcalıkları verilmesi, gümrük koruması, devlet alımlarında yerli malların yeğlenmesi gibi, sanayiye canlılık sağlayacağı düşünülen pek çok kolaylık getirilmiştir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

1925 yılında ülkemizde sanayinin gelişmesi ve devrimlerin yapılabilmesi için gerekli sosyal düzeni sağlamak gerekçesiyle Takriri Sükûn Kanunu çıkarılmış, sendika ve dernek kurabilmek hemen hemen olanaksız hale getirilmiştir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Ücret, işçinin iş ifasının karşılığı olarak işverenin, iş sözleşmesinden doğan asıl edim yükümüdür. 

Ücret iş sözleşmesinin kurucu unsurudur.

Ücret, işçinin iş ediminin, işverene düşen karşı edimidir. Daha açık bir ifade ile ücret, işçinin iş görme borcuna karşılık, işverenin ödemeyi taah- hüt ettiği meblağdır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasına göre “genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve parayla ödenen tutardır.” Çalışma yaşamında sıkça kullanılan “çıplak ücret”, “temel ücret”, “kök ücret”, “giydirilmemiş ücret” gibi kavramlarla kastedilen İş Kanunu’nda tanımı yapılan ücrettir.

Ücret Türk parası ile ödenmelidir: İş Kanu- nu md. 32/f.2’e göre kural olarak işçinin ücretinin Türk parası ile ödenmesi esastır.

İkramiye: İkramiye asıl ücrete ek olarak işçinin yaptığı işe ve işyerine yaptığı katkıdan dolayı işverenin memnuniyetini ifade etmek amacıyla, noel, yılbaşı, bayram, kuruluş vb. gibi veya daha nadiren evlenme, doğum gibi işçiyi şahsen ilgilendiren önemli ailevi olaylar nedeniyle işverenin verdiği bir miktar paradan ibarettir.

İş Kanunu’na göre normal haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir.

Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir