ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Sendika yoğunluğu

Çok uluslu şirketler

DP’nin çalışma yaşamına ve onun bir parçası olarak işçi sınıfına verdiği yere bakıldığında, bütün içerisinde işçi-işveren ilişkileri ve işçilerin çok önemli bir yer tutmadığı, görülür. Sadece toplu iş ilişkileri alanındaki uygulamalar değerlendirildiğinde Parti’nin otoriter yüzü ön plana çıkmaktadır. Toplu iş ilişkileri açısından bakıldığında partinin uygulamalarının toplu ilişkilerin düzenlenmesinde ve iş uyuşmazlıklarının çözümünde ağırlığı devlete veren ve sınıf mücadelelerini reddeden bir yaklaşım üzerine inşa edildiği görülmektedir. Doğru cevap E'dir.

DP’nin çalışma ilişkilerine yönelik görüş ve uygulamalarının değerlendirilmesinde, Parti Programı kritik bir önem taşımaktadır. DP’nin 1946 tarihli programı Parti’nin siyasal, iktisadi ve sosyal sorunlara ilişkin temel görüşlerini yansıtmaktadır. Bu program incelendiğinde liberalizm ve demokrasi ilkelerinin belirgin olduğu söylenebilir. Doğru cevap B'dir.

1949 yılında Demokrat Parti programına giren işçilerle ilgili hak grev hakkıdır. Doğru cevap A’dır.

Türkiye’de 2. Dünya Savaşı sonrası dönemde iktisat politikalarında önemli değişimler yaşandı. Özel girişime ağırlık verilmesi, dış iktisadi ilişkilere açık politikalar izlenmesi, tarım ve madencilik kesimleriyle inşaat ve altyapı yatırımlarına öncelik verildi. Ayrıca İktisadi Devlet Teşekkülleri (İDT), daha önceki dönemlerden daha farklı bir biçimde ve özel sermayeyi daha çok destekledi. Doğru cevap C'dir.

Kadın istihdamı içerisinde kamu kesiminin önemli bir yeri vardır. İK’na tâbi kadın işçi sayısı 1947 yılında 50.851, 1963 yılında 95.867 iken; aynı yıllar için kamu kesiminde çalışan kadın memur sayıları 30.046ve 72.702’dir. Kadınların İK’na tâbi işçiler içerisindeki oranı 1947-1963 arasında %17,58’den %10,24’e düşerken memurlar içerisindeki oranı 1946-1963 döneminde %9,5’tan %16,2’ye yükselmiştir. Doğru cevap C'dir.

1947 yılında 5018 sayılı Sendikalar Kanunu’nun çıkarılmasıyla, Türkiye’de sendika özgürlüğü rejiminden sendika hakkı rejimine geçilmiş oldu. Doğru cevap E’dir.

Türkiye'de sendikal örgütlenme, 1952 yılında Türkiye İş Sendikaları Konfederasyonu'nun (Türk-iş) kurulmasıyla konfederasyon düzeyine ulaşmıştır. Doğru cevap D'dir.

Türkiye’de, işveren kesiminin örgütlenmesi, işçi kesimine göre daha geç gerçekleşmiştir. Doğru cevap C'dir.

İş uyuşmazlıklarının ortadan kaldırıması amacıyla 1950 yılında İş Mahkemeleri Kanunu çıkarılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Emekli Sandığı'nın kurulmasıyla, memurların sosyal güvenlikleri tek çatı altında bütüncül bir çözüme ulaştırılmıştır. Doğru cevap B'dir.

1961 anayasası toplu çalışma haklarını anayasal güvenceye kavuşturarak işçi hareketlerinin güçlenmesine önemli katkılar sunmuştur.

Malların ithal edilmesi yerine ülke içinde üretilmesi anlamına gelen ithal ikamesi 1960-1980 döneminin temel iktisat politikasıdır.

1960-1980 dönemi sonunda kamu görevlileri sayısında önceki yıllara göre önemli bir artıştan söz etmek mümkündür. Bu dönem sonunda toplam memur sayısı 1 milyon 250 bine ulaşmıştır.

1961 Anayasası ile çalışanlar grev yapma, serbestçe örgütlenme ve toplu sözleşme haklarını elde etmişlerdir.

1961 Anayasasında toplu iş sözleşmesi, grev ve lokavt 275 sayılı kanunla düzenlenmiştir.

1970 yılında kıdem tazminatı tutarı 30 güne çıkartıldı, hak etme koşulu 1 yıla indirildi ve kıdem tazminatına tavan getirilerek asgari ücretin 7.5 katını geçemeyeceği öngörüldü.

1970’li yıllarda faaliyet gösteren tek işveren sendikası konfederasyonu TİSK’dir.

1960’ların ikinci yarısından sonra gelişen özel sektör sendikacılığı Türk- İş ve DİSK arasında gerilime neden olmuştur.