ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

1960-80 döneminde çalışma ilişkilerini etkileyen
bir diğer siyasal gelişme 1961 yılında 12 sendikacı
tarafından Türkiye İşçi Partisi (TİP) adıyla bir
işçi partisinin kurulmasıdır.

1961 yılında 12 sendikacı tarafından Türkiye İşçi Partisi (TİP) adıyla bir
işçi partisinin kurulmasıdır. TİP sendikaların siyasete müdahalesi açısından önemli bir adım olarak ortaya çıkmış ve 1965 seçimlerinde 15 milletvekili
ile parlamentoya girmiştir.

Türkiye’nin dışarıdan aldığı malların ülke içinde üretilmesi anlamına gelen ithal ikamesidir.

Dönemin iktisat politikaları sanayileşme, ekonomik büyüme, yeni istihdam olanakları ve refahın yükselmesi gibi sonuçlar yaratmış, devletin sosyal
boyutlarını genişletmiştir.

19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında, Amerikalı mühendis F. W. Taylor tarafından geliştirilen, makine başındaki işçinin davranışlarını, birim zamanda en fazla üretimi gerçekleştirecek biçimde düzenlemeye dayanan sisteme Talorizm denir.

Kuzey korporatizmi Danimarka, Finlandiya, Norveç, İsveç ve  Hollanda’da egemen olmuştur. Akdeniz sistemi: (Yunanistan, İtalya, Portekiz, İspanya): Bu sistem Güney Avrupa ülkelerindeki endüstri ilişkilerini tanımlamaktadır. Buna göre doğru Cevap C’dir.

Türkiye’de uygulanan iktisat politikaları, dünyada neo/yeni liberalizm olarak adlandırılan ve piyasanın işleyişine müdahale edilmesine karşı çıkan, çalışma ilişkilerinde esneklik ve kuralsızlığı, ekonomik alanda özelleştirmeleri ve kamunun ekonomiye müdahalesini en aza indirmeyi hedefleyen politikaların bir benzeridir.

Dönem boyunca istihdamın sektörel yapısında çok köklü değişiklikler yaşanmıştır. İstihdamın sektörler arasında oransal dağılımına baktığımızda yükselen hizmet sektörünü ve hızla gerileyen tarım sektörünü görmekteyiz.

1982 Anayasası ile 1961 Anayasası’nın tam tersi bir biçimde sendika kurma, sendikal faaliyet, toplu iş sözleşmesi ve grev hakları konusunda önemli kısıtlamalar getirilmiştir. 1982 Anayasası sendikal hakları dört ayrı madde ile (51, 52, 53 ve 54. Maddeler) ayrıntılı bir biçimde düzenlemiştir. Bu ayrıntılı düzenlemeler sendikal hakları kısıtlayan ve kullanılmaz hâle getiren hükümler içermekteydi.

2821 sayılı Yasa ile din ibadet işlerinde çalışanlara, öğrencilere, özel öğretim kurumlarında öğretmenlik yapanlara ve özel güvenlik görevlilerine sendika üyeliği yasaklanmıştır. Ancak zaman içinde yapılan değişikliklerle, Sendikalar Kanunu’na göre işçi olan herkesin sendika üyesi olmasına olanak tanınmıştır.

Yasa’nın tanımladığı grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan greve kanun dışı grev denilir. Siyasi amaçlı grev, genel grev ve dayanışma grevi kanun dışı grevdir. İşyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler hakkında kanun dışı grevin yaptırımlarının uygulanması öngörülmektedir. Ancak Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması hâlinde işçilerin iktisadi ve sosyal durumlarıyla çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla TİSGLK hükümlerine uygun olarak yapılan grevi kanuni grev olarak tanımlanmıştır (25/2). Grev sadece toplu menfaat uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde söz konusu olabilecektir. Bunun dışındaki grev türleri yasa dışı grev olarak tanımlanmıştır.

Kamu çalışanları 1980’lerin sonunda sendikalaşma çalışmalarına başladılar. İlk olarak 1990 yılında Eğitim-İş Sendikası kuruldu. Aynı yıl Kamu Çalışanları Sendikalaşma Platformu oluşturuldu. Bu platform daha sonra Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonunu (KESK) oluşturdu (1995).

Küreselleşme sürecinde beş jenerik teknoloji, yeni bir teknoloji sisteminin yaratılmasına yol açmıştır: enformasyon teknolojileri (mikroelektrik, bilgisayar, telekomünikasyon teknolojilerinin bileşimi) ve enformasyon teknolojilerinin bir türevi olarak esnek üretim/esnek otomasyon teknolojileri; bioteknoloji; malzeme teknolojisi; enerji teknolojisi ve uzay teknolojisi. Buna göre doğru Cevap A’dır.

Jenerik teknoloji ile kastedilen ekonomik faaliyet alanlarını bütünüyle değişime uğratan, daha önce mevcut olmayan yeni ekonomik faaliyet alanları, sektörler yaratabilen teknolojilerdir. Jenerik teknolojiler kapsayıcıdır, yayılgandır, üretimin yanı sıra tüm toplumsal yaşamı etkileyen güce sahiptirler. Buna göre doğru Cevap C’dir.

Taiichi Ohno (1912-1990) Toyota üretim sisteminin babası olan ünlü Japon iş adamıdır. Buna göre doğru Cevap B’dir.

Kaliforniya’daki Toyota fabrikasının yalın yönetimi altındaki işçiler bir dakikanın 57 saniyesinde çalışmaktadırlar. Buna göre doğru Cevap A’dır.

Amerikan spor ayakkabı üreticisi firmalarından biri Nike firmasıdır. Nike tasarımcı ve pazarlamacı bir firmadır ve fiziki üretim tesislerinin çok az bir kısmının sahibidir. Nike’ın 8 000 çalışanının hemen tümü yönetim, satış promosyonu ve reklam işlerinde çalışmakta iken Nike üretiminin tamama yakın kısmı Çin, Endonezya ve Tayland’daki yerel firmalar ya da bu ülkelerde faaliyet gösteren Güney Kore firmaları tarafından yapılmaktadır. Buna göre doğru Cevap C’dir.

Gelişmiş kapitalist ülkelerde genel bir eğilim olarak sendika yoğunluğu oranlarında düşme olduğu görülmektedir. Bu dönemde ayrıca Devletlerin ulusal düzeyde karar alma olanakları daralırken, sendikaların da ulusal düzeyde kullandıkları, toplu sözleşme, grev ve grev dışı eylemler, ulusal siyaset gibi geleneksel mücadele araçlarının etkinliği azalmıştır. Buna göre doğru Cevap D’dir.

1965 seçimlerinde tek başına iktidara gelen Adalet Partisi (AP) 1969 seçimlerini de tek başına kazanmış ve 12 Mart 1971 askeri muhtırasına kadar tek başına iktidarda kalmıştır.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 1960 sonrasında devlet-kurucu bir partiden sol/sosyal demokrat bir partiye yönelme ve emekle daha yakın bağlar
kurma arayışına girmiştir.