ÇALIŞMA HAYATINDA BİLİŞİM, BELGE YÖNETİMİ

Sözcüğün yanlış anlamda kullanımı: Yazılış ve okunuşu birbirine benzeyen ancak anlamları farklı olan sözcüklerin birbirinin yerine kullanılması anlatımı bozar. Aşağıdaki örnekleri inceleyelim: • “ayrıntı, ayrım, ayrıcalık”

“İki eser arasındaki ayrıntı açıkça belli oluyor.” cümlesinde “ayrıntı” sözcüğünün yerine “ayrım” sözcüğü kullanılmalıydı. Ayrıntı “detay” anlamındayken ayrım “fark” anlamındadır.

“ Çocuklarım arasında hiç ayrım yapmadım.” cümlesinde ise ayrım sözcüğü yerine

imtiyaz anlamındaki “ayrıcalık” sözcüğü kullanılmalıydı. • “ücret, fiyat” “Doğalgaz ücretinin artması iş sahiplerini kızdırdı.” cümlesinde ücret sözcüğü fiyat yerine yanlış kullanılmıştır. Fiyat, bir şeyin para karşılığındaki bedeli anlamındadır. Ücret ise emek karşılığı alınan paradır.

“İki gündür çok dişim ağrıyor.”değildir

İnsanın çıkarttığı seslerin sözcük seslerine
dönüşmesine boğumlanma denir.

Tek heceli sözcükler vurgusuzdur. “Gel-,
koş-, bir, yaz, çok, kaş, kan, al, yan, dar”
gibi tek heceden oluşan sözcüklerin söylenişinde vurgu yapılmaz.

Anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanımı: Anlam bakımından birbiriyle ters düşen bazı sözcükler veya sözlerin cümlede bir arada kullanılmasıyla ortaya çıkan anlatım bozukluklarıdır.

Cümlenin anlamında çelişki, genellikle “kesinlik” ve “olabilirlik” anlamı taşıyan sözlerin bir arada

kullanılmasından kaynaklanır.

Çok heceli sözcüklerin vurguları, genel olarak son hecede yapılır. Arkadaşlar, yarın
okulumuzun açılışı yapılacak. Öğrenciler
de burada olsunlar... gibi.

Tekrarlardan kaçınma: Konuşurken aynı
sözler ya da yargıları gereksiz yere tekrarlamak hem konuşmanın gücünü azaltır
hem de dinleyici üzerinde konuşmacının
yetersiz ya da hazırlıksız olduğu izlenimini
yaratabilir. Bu nedenle gerek günlük konuşmalarda gerekse hazırlıklı konuşmalarda konunun zihinde toparlanmadan konuşulmaması gerekir.

Yazılan yazının Biçim Yönünden değerlendirilmesinde kullanılır?

Biçim Yönünden
• Kağıdın ya da bilgisayarda sayfanın düzenine gerekli özeni gösterip kenar
boşluklarını yeterli ölçüde bıraktım mı?
• Paragraf girişleri içerden ve aynı hizada mı?
• Yazı okumayı kolaylaştıracak aralık ve puntoda mı?

Söylenişleri Yazımlarından Farklı Olan Sözcük Örnekleri
gideceğim gidicem
anlayan anlıyan
bekleyip bekliyip
dağıtmak da:tmak
ağız a:z

Sözcüğün yanlış yerde kullanımı: Sözcükler
cümlede olmaları gereken yerde değilse, anlam
karışıklığı ve anlatım bozukluğu ortaya çıkar. Sözcüklerin cümledeki sözdizimine uygun kullanılmaması anlatım bozukluğu nedenidir. Örneğin,
fiilin başında zarf olarak kullanılması gereken bir
sözcük isimden önce yer almışsa ya da yanlış bağlaç
kullanılmışsa anlatım bozukluğu doğar. Aşağıdaki
örnekleri inceleyelim:
• “İki gündür çok dişim ağrıyor.” cümlesinde “çok” sözcüğü aslında fiili (ağrıyor) niteleyen zarf görevinde bir sözcüktür. Oysa
burada “diş” sözcüğünden önce gelerek anlatım bozukluğuna neden olmuştur. Cümlenin doğrusu “İki gündür dişim çok ağrıyor.” olmalıydı

Genellikle öykü, roman, tiyatro eseri gibi sanatsal yazıların hazırlanmasında olaya dayalı plan uygulanır. Bu tür planlarda olaylar, gerçekleşme anına
ve sebep sonuç ilişkisine göre yazı içerisinde değerlendirilir. Ancak olaylarla anlatılanlar arasında bir
bağ kurulmalı, ana ve yardımcı düşüncelerle olaylar bütünlük göstermeli, birbirini desteklemelidir.
Bu tür planlarda genellikle kişi, yer, zaman, olay ve
bir ileti aranır.

Anlatımda özgünlük konuşanın ya da yazarın birikimlerini, yetilerini yansıtan, başkalarını taklit etmeyen kendine özgü olan anlatımdır. Dili kullanmadaki kıvraklık, esneklik, geniş söz dağarcığına, atasözlerine, deyimlere egemen olma özgünlükte önemlidir.

Anlatımın gerçekleşebilmesi için dört ögeye gerek vardır: Kaynak (konuşan ya da yazar), alıcı (dinleyen ya da okuyan), ileti (konu) ve dil (iletişim aracı olarak ).

İleti, herhangi birisiyle (alıcı) iletişim kurma amacında olan bir kişinin (kaynak) tasarılarının, düşüncelerinin ya da duygularının sözlü ya da yazılı biçimidir. Gerek sözlü anlatımın gerekse yazılı anlatımın temeli ileti ya da konudur.

İnsanın çıkarttığı seslerin sözcük seslerine dönüşmesine boğumlanma denir.

Çok heceli sözcüklerin vurguları, genel olarak son hecede yapılır. Arkadaşlar, yarın okulumuzun açılışı yapılacak. Öğrenciler de burada olsunlar... gibi.

İletilmek istenen mesaja, oluşturulmak istenen duygu değerine bağlı olarak konuşmacının cümle düzeyinde yaptığı tonlamalara ezgi denir.

Dinleme dört türde incelenebilir.

(a) Aktif dinleme, sadece bilgileri, düşünceleri akılda tutma değil; aynı zamanda dinlenilen konu ile ilgili düşünce üretme ve bu düşünceleri söylemeyi ifade eden dinleme şeklidir.

(b) Stratejik dinlemede, amaç anlamanın derecesini yükseltmektir. Stratejik dinleyiciler tahmin becerisi gelişmiş ve metindeki ipuçlarını etkin bir şekilde kullanırlar.

(c) Diyalog ve sunuya dayalı dinleme, günlük insan ilişkilerinde oraya çıkan bir dinleme şekli (göz kontağı kurma, dinlediğini hissettirme, konuşmacının sözünü kesmeme vb.) olarak ele alınabilir.

(ç) Amaçlı dinleme, belli bir amaca odaklı yapılan dinlemedir. Amaçlı dinleyici dinlediklerini yorumlamak, dinledikleri üzerine eleştirel düşünmek için dinledikleri belli noktaları önemserken bazı noktaları ise ihmal edebilir.

“Birfiil” kelimesinin doğru kullanımı “bilfiil”dir.

“Tam bir hafta kadar tatile gideceğini söyledi.” cümlesinde “tam” ve “bir hafta kadar” sözcükleri birbiriyle çelişmektedir. Dolayısı ile burada anlamca çelişen sözcüklerin bir arada kullanımından kaynaklanan anlatım bozukluğu mevcuttur.

“Kulağına alçak sesle bir şeyler fısıldadı.” Cümlesinde “fısıldamak” sözcüğü zaten alçak sesle konuş­mak anlamında olduğu için “alçak sesle” sözcüğünün kullanımı gereksizdir.

“İki gündür çok dişim ağrıyor.” cümlesinde “çok” sözcüğü aslında fiili (ağrıyor) niteleyen zarf görevinde bir sözcüktür. Oysa burada “diş” sözcüğünden önce gelerek anlatım bozukluğuna neden olmuştur. Cümlenin doğrusu “İki gündür dişim çok ağrıyor.” olmalıydı.

“Senden kuşku ettiğim içim beni bağışla.” cümlesinde “etmek” yardımcı fiili gereksizdir. Bunun yerine “kuşkulanmak” olmalıdır.

“Eminim ki bunca gürültü patırtı en çok onu üzmüş olsa gerek.” cümlesinde kesinlik ve olasılık anlamlarının bir arada olması anlatım bozukluğuna neden olmaktadır.