ÇALIŞMA HAYATINDA BİLİŞİM, BELGE YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 9

Beyaz Şapkalı Bilgisayar Korsanları (White Hat Hacker): Bu gruptaki bilgisayar korsanları aynı zamanda etik bilgisayar korsanları olarak ta bilinirler. Amaçları sadece bilgi sistemlerinin açıklarını tespit etmektir ve bilgi sistemlerinin içerdiği bilgilere zarar verme eğiliminde değillerdir. Hatta kimi zaman şirketlerin bilgi sistemlerinin güvenlik düzeyini test etmek amacıyla bu türdeki bilgisayar korsanları ile çalışmaları söz konusu olabilmektedir. Bu sayede bilgi sistemlerinin açıklarını kapatabilmektedirler.

• Kara Şapkalı Bilgisayar Korsanları (Black Hat Hacker): Bu gruptaki bilgisayar korsanları bilgi sistemlerine yetkisiz giriş yaparak sistemlerin işleyişine ve içerdiği bilgilere zarar vermek amacını güderler. Daha önce de bahsedilen Kevin Mitnick isimli Amerika’lı bilgisayar korsanı bu anlamda dünyadaki en önemli örneklerden birisidir. Ancak Kevin Mitnick günümüzde bilgi güvenliği danışmanlığı yapmaktadır. Dolayısıyla şu an için daha çok beyaz şapkalı bir bilgisayar korsanı olduğunu söyleyebiliriz.

• Gri Şapkalı Bilgisayar Korsanları (Grey Hat Hacker): Bu gruptaki bilgisayar korsanları kara şapkalı bilgisayar korsanları ile beyaz şapkalı bilgisayar korsanlarının karışımı niteliğindedir. Genel olarak kötü amaçlı olmasalar da bilgi sistemlerindeki güvenlik açıklarını bazen kendi çıkarları için kullanabilirler.

Doğru cevap A'dır.

Tuş kaydedici: İngilizce “keylogger” olarak adlandırılan bu kötü amaçlı yazılımlar bilgisayar veya başka elektronik cihazlarda yazılan her şeyi kaydeden ve başkalarının bu bilgileri toplamasına izin veren programlardır. Genellikle bilgisayar kullanıcılarının girdiği kullanıcı adı ve şifre gibi bilgileri izinsiz şekilde elde etmeyi amaçlarlar. Doğru cevap B'dir.

İş Güvenliği ve İşçi Sağlığından Sorumlu Müdür

• Çalışanların sağlık ve güvenliğinin sağlanması
• Kabul edilebilir kalitede bir iş ortamının oluşturulması
• Mevcut iş koşullarının iyileştirilmesi için yeni programların geliştirilmesi
• Yapılan faaliyetlerin izlenmesi ve yönetilmesinde temel olarak sorumludur.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Personel Değerlendirme ve Gelişiminden Sorumlu Müdürün görevleri arasında,

• Yöneticilerin, personelin ne kadar iyi performans gösterdiklerinin değerlemesine yardımcı olur.
• Yöneticilerle birlikte çalışarak başarılı performansın nasıl ödüllendirileceğini belirler.
• Performans düşüşleri karşısında nasıl eğitim sağlanacağı ve/veya disiplin önlemlerinin neler olacağı konularında yöneticilere yardımcı olur.
• Çalışanların kariyer hedeflerine ulaşmasına yardımcı olarak personel devir hızının düşmesini sağlar. Sayfa 12, Tablo 1.1 . 

Doğru cevap E şıkkıdır.

Personel Planlama ve İşe Almadan Sorumlu Müdür

• İşletmenin kısa dönem ve uzun dönem insan kaynağı
ihtiyacı hakkında kestirimlerde bulunur, plan yapar.
• İşleri analiz ederek, işlerin yapılabilmesi için sahip olunması gereken yeterlilikleri belirler.
• Personel başvurularına yardımcı olur, adayları gözlemler ve işe yeni başlayan personelin iş ortamına uyum sağlamasına yardımcı olur.
• Kurumun gelecekteki personel ihtiyacı hakkında kestirimde bulunur ve ihtiyacın nasıl karşılanacağının yollarını arar.
• İş pozisyonlarının nasıl doldurulacağına karar verir. (örneğin, personel alımı veya terfi yoluyla)
• Başarı ve gözlem ölçütlerini belirler.
• İşgücü kesitirmleri yapar
• İş tanımları yapar
• Mevcut personelin yetenekleri
• Potansiyel iş adayları kaynaklarını (örneğin, iş bulma kurumları, üniversiteler, vb..) inceler.
• Eşit istihdam fırsatlarını düzenleyen kanunlar, düzenlemeler ve yönetmelikleri takip eder.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Sayfa 12, Tablo 1.1'i inceleyiniz. Doğru cevap A şıkkıdır.

İnsan kaynakları yönetimi süreci departman yöneticilerin ve/veya amirlerin çevrimiçi formaları sisteme girmesiyle başlamaktadır. Bu formlar genellikle personel seçimi, değerlemesi ve işten çıkarmaları kapsayan en genel insan kaynakları faaliyetleriyle ilgilidir. 

Doğru cevap E şıkkıdır.

Ağ Güvenliği: Kurumların içerisindeki bilgisayarlar kablolu veya kablosuz yerel ağlar üzerinde haberleşmektedir. Bu sebeple, bilgisayar ağının dış tehditlere karşı korunması önem arz etmektedir. Bu anlamda kurumların bilgi sistemlerinde merkezi olarak konumlandırılmış bir takım yazılım veya donanımlarlardan bahsetmemiz söz konusu olacaktır. Buna bir örnek olarak güvenlik duvarı (firewall) yazılımını verebiliriz. Güvenlik duvarı (firewall), yerel ağ ile dış ağlar arasındaki trafiği kontrol eden yazılım veya donanımlardır. Örneğin, kurumun yerel ağına dışarıdan bağlantı kurulmak istenilmesi halinde tanımlanmış belirli kurallar dâhilinde bu bağlantılara izin verilebilir. Doğru cevap D'dir.

Virüs: Bilgisayara kullanıcıların bilgisi olmadan yüklenen ve kullanıcının isteği dışında işlemler yapan bir programdır. Virüslerin kendi kendine kopyalayarak çoğalması da söz konusu olabilmektedir. Virüsler genelde “exe” veya “bat” gibi dosya uzantılarına sahiptirler. Virüsler, bilgisayarlara bulaşıp yerleşme şekillerine göre temel olarak dosya virüsleri, önyükleme sektörü virüsleri, makro virüsler, ağ virüsleri gibi değişik gruplara ayrılabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Virüsler, bilgisayarlara bulaşıp yerleşme şekillerine göre temel olarak dosya virüsleri, önyükleme sektörü virüsleri, makro virüsler, ağ virüsleri gibi değişik gruplara ayrılabilmektedir. Doğru cevap A'dır.

İnsan faktörünü, insan kaynakları yönetiminde bilgi ve belge güvenliği açısından değerlendirmek gerekirse,  işe alınma süreçlerinde aday personel için bilgi ve belge güvenliğine yönelik olarak aşağıdaki koşulların sağlanmasına dikkat edilebilir: 
• Kurumun bilgi güvenliği ile ilgili politikaları doğrultusunda yeni işe alınacak personelin üzerine düşen sorumluluklar belgelenmiş olmalıdır.
• Yeni işe alınacak personelin belgelenmiş olan bu sorumlulukları algıladığından emin olunmalıdır.
• Yeni işe alınacak olan personelin, gizlilik ve açığa çıkarmama anlaşmalarını imzalaması işe alınma şartının bir parçası olarak istenmelidir.
• Gizlilik ve açığa çıkarmama anlaşmaları, işe alınan personelin ve kuruluşun bilgi güvenliği sorumluluklarını kapsıyor olmalıdır.

Doğru cevap E'dir.

Bütünlük kavramı, bilgilerin eksiksiz, tutarlı ve doğru olması anlamını taşımaktadır. Bütünlüğün bozulmasına izin vermemek için yedekleme gibi bir takım yöntemler kullanılmalıdır. Bunun yanı sıra bilgilerin bütünlüğünün doğrulanması için de bir takım yöntemler mevcuttur. Bilgisayar ağları üzerinden yapılan veri aktarımları sonrasında hedefe ulaşan verilerin bütünlüğünün doğrulanmasını buna örnek olarak verebiliriz. Doğru cevap C'dir.

Uygulama yazılımlarını kendi içerisinde genel ve özel amaçlı uygulama yazılımları olarak iki
kısımda ele almak mümkündür. Genel amaçlı uygulama yazılımları genelde paket program olarak temin
edilmekte ve büro faaliyetlerinin verimli şekilde yürütülmesinde fayda sağlayan yazılımlardır. 

Yazılım Paketleri
• Web Tarayıcılar
• Elektronik Posta
• Kelime Islemci
• Hesap Tablosu
• Veritabanı Yönetimi
• Sunum Yazılımı
• Kisisel Bilgi Yöneticisi
• Grup Yazılımı gibi yazılımlar genel amaçlı uygulama programlarıdır.

Özel Amaçlı Uygulama Yazılımları ise gerçekleştirilen iş süreçleri için geliştirilmiş yazılımlardır.

Isletme (Muhasebe,
Kayıt Isleme, Müsteri
Iliskileri Yönetimi,
Isletme Kaynak
Planlaması, Elektronik
Ticaret v.b.)
Bilim ve Mühendislik
Egitim Eglence v.b. gibi yazılımlardır.

Girdi Çıktı Aygıtları: Bilgisayarların dış ortamlardan bilgi alışverişini sağlayan aygıtlardır. Klavye,
fare, mikrofon, kamera, belge tarayıcı gibi günlük hayatta kullandığımız aygıtlar girdi aygıtları olarak
isimlendirilirler. Bu aygıtlar bilgisayarlarda işlenmek üzere aktarılan verinin girişini sağlarlar. Bilgisayarların
kullanıcılara bilgi aktarması için geliştirilen aygıtlar da çıktı aygıtları olarak adlandırılır. Yazıcı, monitör, hoparlör, projeksiyon cihazı harici çıktı aygıtlarına örnek olarak verilebilir.

IBM DB2, Microsoft SQL Server, Oracle, Postgre SQL, My SQL veritabanı yönetim sistemi yazılımları işletmelerin veri kaynaklarının yönetilmesinde kullanılan önemi yazılımlar olarak sıralanabilir. Kullanıcıların
veritabanını tanımlamasını, oluşturmasını ve işlemesini sağlayan programlar bütününe ise Veritabanı Yönetim Sistemi adı verilir. Veritabanı yönetim sistemleri veri güvenliğinin sağlanması, çok sayıda kullanıcının veriye ulaşması, verilerin yedeklenmesi gibi işlemleri yerine getiren yazılımlardır. Veritabanı ve veritabanı yönetim sisteminin oluşturduğu bütüne Veritabanı Sistemi adı verilir.

Bulut bileşimde yazılım ve donanım kaynakları kullanıcının bulunduğu mekânda değil dünyanın
herhangi bir yerindeki veri merkezlerinde, sunuculardan sağlanmaktadır. Bulut bilişim kaynaklarını
kullanan kullanıcıların kullandıkları bilgisayar donanımlarının daha basit ve sadece internete bağlantılarının
olması yeterli olmaktadır. Basit donanımlarla bulut bilişimden faydalanmanın donanım açısından üstünlükleri aşağıda sıralanabilir.

Düşük donanım maliyeti

Güvenlik

Daha az enerji tüketimi
Daha az gürültü
Bakım ve tamir kolaylığı

Yaygın olarak kullanılan bulut depolama araçlarına Google Drive, Amazon Cloud Drive, Apple
iCloud, Dropbox, Microsoft One Drive, Yandex Disk örnek olarak gösterilebilir. Bulut depolama
hizmetlerinden faydalanmak için kullanıcıların sağlayıcı web sayfasını kullanarak kullanım koşulları
hakkında bilgi edinmesi ve bir hesap oluşturması gerekmektedir. Sağlayıcıların hemen hemen
hepsi kullanıcılara bir miktar ücretsiz depolama alanı sunarken daha yüksek depolama için aylık
ücret talep etmektedirler.

Bulut bilişimin üstünlüklerinin yanı sıra sınırlılıkları da bulunmaktadır. Bu sınırlılıklar işletme ve bireylerin bulut teknolojilerini kullanmadan göz önünde bulundurmaları gereken durumlarıdır.

Ağ bağlantısı bağımlılığı, Güvenlik, Sağlayıcıya bağımlılık gibi sınırlılıklar bulunmaktadır.

Bir veri listesinde ilgilendiğimiz satırların gösterilerek istenilmeyen satırların gizlenmesi filtreleme işlemi
ile gerçekleştirilir. Filtreleme işlemlerinde listenin sütunlarındaki özellikler seçilerek filtreleme işlemi
gerçekleştirilir.

Bir veri listesinde yer alan sütun verilerinin aldığı değere göre otomatik olarak biçimlendirilmesi işlevidir.
Bir çeşit veri görselleştirilmesi işlemi olan koşullu biçimlendirme ile kullanıcıların bir bakışta veri hakkında bilgi sahibi olması sağlanabilir.