ÇALIŞMA EKONOMİSİ

Hyman, işçi sendikalarının sadece işveren ve çalışanlar arasında değil; işçiler arasında da kazanç ve kayıpları yeniden dağıtan örgütler olduklarını söyler.

Sendikaların ekonomik etkileri ile ilgili iki temel yaklaşımdan söz edilebilir: Birincisi, sendikaları tekel gücüne sahip, iktisadi etkinlik açısından “zararlı” iktisadi aktörler olarak ele alan Neo klasik- liberal- yaklaşım (Pencavel, Rees, Hicks); diğeri ise Freeman ve Medoff tarafından geliştirilen ve sendikaların tekel gücünden çok, farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen -sosyal demokrat-Kolektif Ses, Kurumsal Tepki (FM) yaklaşımıdır.

R. Walton-R. McKersie Modeli toplu pazarlığı tek bir süreç olarak değil, birbirleri ile bütünleşen farklı süreçler olarak ele almıştır. Bu süreçler şunlardır;

i. Ödül dağıtıcı pazarlık, ii. Bütünleştirici pazarlık, iii. Davranışsal yapılanma, iv. Örgüt içi pazarlık

Sendika üyesi olmanın faydaları şunlardır:

i) Bireyin pazarlık gücünün artması

ii) Daha adil ücret yapısının sağlanması

iii)Çalışma hayatında güvence

Bütünleştirici Pazarlık: TP esnasında her iki tarafın da görüşmede belli konularda fayda sağlayabileceği temeline dayanmaktadır. Bu tür pazarlıklar işverenin çok büyük finansal tehlikede olduğu ve sendikadan yardım istediği durumlarda geçerli olmaktadır. Bu pazarlık türü her iki tarafın da kazançlı olduğu belirli konularda ortak çabaları bütünleştirmektedir.

Sendika üyeliği talebi ya da sendika hizmetleri talebi aşağıdaki faktörlere bağlı bir fonksiyon olarak ele alınır:

1. Sendika hizmetleri fiyatı

2. Sendika üyeliğinin net faydası

3. İşçilerin gelirleri

4. İşçilerin tercihleri

Yapısalcı, Marksist analizlere göre, sendikal gücün değerlendirilmesinde sayısal ifadelerden çok daha önemli olan, sendikal hareketin işgücünü harekete geçirebilme kapasitesidir.

Özellikle gelişmiş ülkelerde II. Dünya Savaşı sonrası dönemden başlayıp 1970’lerin ortasındaki küresel krize kadar devam eden dönem, yüksek sendikalaşma eğilimi ve yoğunluk oranları ile sadece kapitalizmin değil, sendikal hareketin de Altın Çağı olarak adlandırılır.

Freeman ve Medoff, sendikaların iki yüzü olduğunu ileri sürer: Tekelci yüz (ücretleri artıran tekelci güçlerle donanmış) ve kolektif ses/kurumsal tepki yüzü (işletme içinde örgütlenmiş işçilerin temsil gücü ile belirlenen).

Hicks’e göre, rasyonel davranan yöneticiler varsa ve bilgi eksikliği söz konusu değilse, grevin gerçekleşmesi mümkün değildir.

ILO tarafından sendikal hareketin tarihsel sorumluluğu üç fonksiyon etrafında tartışılmaktadır: Bunlardan ilki ekonomik fonksiyondur. Ekonomik fonksiyon, işyeri, işkolu (sektör) ve ulusal düzeyde yaratılan ekonomik değerin, toplu pazarlık sürecinde adalet ve eşitlik anlayışı içerisinde paylaşılmasını anlatır. İkinci olarak, demokratik temsil fonksiyonu emeğin işyeri düzeyinde çalışma koşulları ve toplumsal düzeyde de ekonomik ve sosyal politikalar üzerine söz hakkını ve kimlik sahipliğini işaret eder. Son olarak, sosyal fonksiyon emeğin dayanışma bilincinin güçlenmesini, ortak değerlerin ve amaçların tanımlanmasını, işgücünün sosyal risklerinin kontrol altına alınmasını, sosyal risklerin olası sonuçlarının yönetilmesini ve sosyal dışlanma ve fakirlikle mücadeleyi ifade etmektedir.

İşçi sendikalarının hangi çıkarları temsil ettiğini Hyman dört grup altında incelemektedir:
1. Ücret ve istihdama ilişkin çalışma saatleri gibi diğer unsurlar,
2. İşyerinde statü, iş yükünün dağılımı, kariyer ilerlemesi, işyerinde eğitim vb.
unsurlar,
3. Sosyal ücretin yapısı, sendikal örgütlenme ve eylemin siyasal-hukuki çerçevesi,
işgücü piyasasının koşullarını şekillendiren makroekonomik politikalar,
4. Bireysel ve toplumsal hayatla ilgili, çevre, yerel sorunlar, tüketim vb. konular.

Doğru yanıt D'dir.

Marksist analiz, sendikalı üye sayısını, sendikaların gücünün birincil kaynağı olarak ele alarak, toplu sözleşme sisteminin varlığını, bu sistemin düzgün işlediğini ve bu sistemin işçi sınıfının politik ve ekonomik etkisinin kurucusu olarak ele alınabileceğini varsayar. Sendikaların devlet tarafından desteklendiği ve istikrarlı, göreli olarak eşit bir endüstriyel ilişkiler sisteminde, emeğin pazarlık gücünün sendikalı üye sayısını artırarak yükseltmek makul bir strateji sayılabilir ancak bu ilişkiler son 20-30 yıldır çözülmeye başlamıştır. Doğru yanıt E'dir.

Tekel yaklaşımı, sendikaların ücretleri rekabetçi düzeyin üstüne çıkardığı varsayımına dayanır. Zira, sendikaların, üreticinin kâr ya da tüketicinin fayda maksimizasyonuna dayanan modellerde olduğu gibi çok iyi tanımlanmış amaç fonksiyonuna sahip örgütler olduğu varsayılır. Doğru yanıt A'dır.

Toplumsal üretimin üç nedenden ötürü azaldığına inanılır: Birincisi, sendikanın
yol açtığı ücret artışları, firmaların istihdamı azaltıp, işgücü başına daha çok sermaye kullanmasına yol açar ve toplumsal olarak etkin olmayan (çünkü tam rekabetçi dengeden uzaklaşılmıştır), bir kaynak dağılımına yol açar. İkinci olarak, toplu sözleşme maddeleri, belirli sermaye/işgücü oranının kullanılmasına yol açarak, şirket kaynaklarının yanlış dağılımına neden olur. Üçüncü olarak da toplu sözleşmelerdeki şartlar, üretimi veri sermaye/işgücü miktarından elde edilebilecek üretim düzeyinin altına düşürür. Çünkü işgücü maliyetlerindeki artışın, şirket kârlarını ve yatırım heveslerini azalttığı varsayılır. Ayrıca, grevler nedeniyle yönetimin sendikanın taleplerine kabule zorlanması, gayrisafi hasılada da önemli kayıplara yol açtığı vurgulanır. Doğru yanıt B'dir.

Özellikle niteliksiz emeğe dönük kısıtlamalar, emek piyasalarının küreselleşmesi ve giderek ulus-devletlerin kontrol alanından çıkma süreci; büyük ölçüde daha çok işsiz, daha büyük ücret farklılığı ve daha çok güvencesiz iş sonucunu vermektedir; artan eşitsizlik ve yoksullukla çalışma hayatının iç içe girmesi; serbestleşmenin herkes için daha çok iş/daha iyi iş getireceğini iddia eden neo liberal ideolojik dayanağın sorgulanmasına yol açmaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Sendika üyesi olmanın faydaları şunlardır:
i) Bireyin pazarlık gücünün artması: çalışan her zaman işveren karşısında bireysel olarak güçsüzdür, işverene bağımlıdır ve çalışma hayatında eşitsiz bir
güç dağılımı vardır. Sendikalar, grev, iş yavaşlatma ve işgücü arzını sınırlandıran çeşitli uygulamalarla işverenlere taleplerini kabul ettirebilir.
ii) Daha adil ücret yapısının sağlanması: Sendikalar eşit işe, eşit ücret prensibine dayanarak, işkolu düzeyinde ücret farklılıklarını azaltıcı yönde toplu
pazarlık sürecine müdahale ederler.
iii) Çalışma hayatında güvence: Çalışma saatleri, fazla mesai, ücretli izin, terfi,
tazminat vb. hakların toplu sözleşmelerle güvence altına alınması bireyin çalışma hayatında daha fazla güvence kazanmasına neden olur.

Doğru yanıt C'dir.

Sendika üyeliği talebi ya da sendika hizmetleri talebi aşağıdaki faktörlere bağlı
bir fonksiyon olarak ele alınır:

1. Sendika hizmetleri fiyatı
2. Sendika üyeliğinin net faydası

3. İşçilerin gelirleri
4. İşçilerin tercihleri

Doğru yanıt B'dir.

Sendika hizmeti arzını belirleyen faktörler ise şunlardır:
1. Sendikal hizmetlerin fiyatı ile doğru orantılıdır.
2. Sendikal hizmetlerin maliyeti ile ters orantılı olarak değişir. Sendikal hizmetlerin maliyeti, örgütlenme maliyetleri ve hizmet maliyetleri olarak ayrıştırılır. Sendika hizmet ve örgütlenme maliyetleri firmanın ölçeğine, piyasa yapısına ve ekonomik dalgalanmalara bağlı olarak değişmektedir. Örneğin, büyük ölçekli firmalarda birim örgütlenme maliyeti daha düşük olur; eksik rekabetçi piyasalarda normal üstü kârla çalışan firmalar, sendikalara karşı daha yumuşak davranabilirler ya da ekonomik genişleme dönemlerinde işverenler sendikalaşmaya daha hoşgörülü davranabilir. Doğru yanıt D'dir.

Sendikanın ücret taleplerinin alt ve üst sınırlarını belirten eğriyi (daha aşağı inmesi mümkün olmadığı için) “direnme eğrisi” olarak da tanımlamaktadır. Doğru yanıt C'dir.