ÇALIŞMA EKONOMİSİ

Tam Rekabetçi Emek Piyasası: İşlerin ve işgücünün homojen ve çok sayıda olduğu, şeffaflık ve emek hareketliliğinin tam olduğu,
sendikaların olmadığı bir emek piyasasıdır.

Tam rekabetçi bir emek piyasası için aşağıdaki varsayımlar kabul edilmektedir:
• Firmalar kârlarını, işçiler ise faydalarını azamileştirme peşindedirler.
• Piyasa şeffaftır.
• Firmalar ve işçiler piyasadaki işler ve ücretler hakkında tam bilgiye sahiptirler.
• Piyasada homojenite vardır. İşçiler beceri ve verimlilik bakımından, işler ise ücret dışı gelirler ve çalışma şartları bakımından homojendirler (birbirinin aynı özelliklere sahip).
• İş piyasasında çok sayıda işçi ve işveren vardır, sendikalar yoktur.
• Piyasadaki bütün işler işçilerin rekabetine açıktır. İşçinin bir işten diğerine geçişini engelleyen kıdem şartı veya firma içinden elemanların işe alınması gibi kurumsal engeller yoktur. Mobilite (emek hareketliliği) maliyetsizdir

Denge Ücreti: Emek arz ve talebini eşitleyen ücrettir. İşsizliğin olmadığı bu ücret düzeyine piyasayı temizleyen ücret de denilir.

Tek Ücret Kanunu: Tam rekabet piyasalarında kısa dönemde denge ücretinden sapmalar olabilse de uzun dönemde arz ve talep
güçlerinin piyasayı tekrar denge ücretine getireceğini ifade eden kuraldır.

İş piyasalarının başlıca görevi, işgücünün etkin dağılımını gerçekleştirmektir. Piyasanın gerek arz gerekse talep yönünün oldukça dinamik olduğu göz önünde bulundurulursa bu gerçekleştirilmesi bir hayli zor bir görevdir.

Ücret Katılığı: Parasal ücretlerin; sendikalar, toplu sözleşme düzeni veya işverenlerden kaynaklanan sebeplerle azalamaması hâlidir.

Marjinal Ürün Değeri: İlave işçinin istihdam edilmesi ile para birimi cinsinden toplumun sağladığı ekstra üretimi gösterir. Son işçinin verimliliği ürün fiyatı ile çarpılarak bulunur.

Oligopol piyasası, endüstrideki üretimin büyük bir kısmının az sayıda firma tarafından yapıldığı bir piyasa türüdür. Oligopol piyasasında firmaların üretim, satış, yatırım ve reklam planlarında karşılıklı bağımlılık söz konusudur. Bir firmanın bu değişkenlerle ilgili bir manüpülasyonu diğer firmaların buna misillemede bulunmalarına neden olmaktadır. Bu tür piyasalarda işkolundaki toplam üretimin büyük bir kısmını gerçekleştiren az sayıda büyük firma emek piyasasında da etkilidir.

Etkin Ücret Teorileri: Neoklasik teorinin kabul etmediği ücret artışlarının işgücü verimliliğini arttıracağını savunan teoridir. “Etkin Ücret Teorileri” ne göre ücret yükselmesi durumunda verimlilik marjinal verim teorisinin savunduğu gibi sabit kalmaz, yükselir. Bir başka deyişle daha yüksek ücret alan işçiler daha verimli bir şekilde çalışmaya başlarlar. Bu durumda ücret yükseldiğinde işgücü miktarını azaltmaya gerek yoktur.

Sosyolojik Modeller: İşçi işveren ilişkisini karşılıklı hediye değişimi olarak açıklayan etkin ücret modelleridir. Buna göre işveren işçiye hediye olarak ücret verirse işçiden buna karşılık yüksek çalışma gayreti alır.

Tam rekabetçi emek piyasalarında homojenite vardır yani işçiler beceri ve verimlilik gibi unsurlarda birbirlerinin aynısıdır.

Emek arz veya talep eğrilerindeki kaymaya bağlı olarak veri ücret düzeyinde emek arz miktarının emek talep miktarından fazla olması arz fazlası terimiyle ifade bulur.

Tam rekabet piyasalarında kısa vadeli sapmalar olsa da uzun vadede arz ve talep güçlerinin piyasayı tekrar denge ücretine getireceğini ifade eden kural tek ücret kanunudur.

Parasal ücretlerin sendikalar, toplu sözleşme düzeni veya işverenlerden kaynaklı türlü sebeplerle azalamaması hali ücret katılığı ile ifade edilir.

İlave işçinin istihdam edilmesi ile para birimi cinsinden toplumun sağladığı ekstra üretimi gösteren ve son işçinin verimliliğinin ürün fiyatı ile çarpılarak bulunmasına marjinal ürün değeri denir.

İş gücünün denetlenmediği zamanlarda işi savsaklayacağını savunan modelin adı etkin ücret modelleri arasında yer alan kaytarma modelidir.

İş gücüne piyasa denge ücretinin üstünde ödenmesinin işçi devrini düşürerek verimliliği artıracağı düşüncesi işçi devri modelinde savunulur.

İşçi işveren ilişkisini karşılıklı hediye değişimi olarak açıklayan ve etkin ücret karşılığında işçinin de daha verimli çalışacağını varsayan model sosyolojik modeldir.

İş gücünün ücret artışı sayesinde daha sağlıklı beslenerek daha verimli çalışacağını varsayan etkin ücret modeli beslenme modelidir.