ÇALIŞMA EKONOMİSİ

Ekonomik krizlere bağlı olarak yaşanan iflaslar veya sektörün cazibesini kaybetmesi durumunda işverenlerin sayısının azalması emek talebini de azaltacak, emek talep eğrisi sola doğru kayacaktır.

Uzun Dönem Emek Talep Eğrisi: Hem emek hem de sermaye faktörleri değişken olduğunda ücret oranı ile firmanın istihdam düzeyi arasındaki ilişkiyi gösteren eğridir.

İkame Etkisi: Ücret oranındaki bir değişmeye bağlı olarak sermayenin emek yerine kullanılması nedeniyle emek talebinde meydana gelen değişmedir.

Eş maliyet doğrularının bazı özellikleri vardır. Eş maliyet doğrularının başlıca özelliği, “negatif eğimli olmaları” dır.Eş maliyet doğrularının ikinci özelliği, “eğiminin sabit ve faktör fiyatlarının birbirine oranına (w/r) eşit olması” dır.Üçüncü özellik, “üretim bütçesindeki değişikliklerin eş maliyet doğruları ile gösterilebilmesi” dir.

Eş Ürün Eğrisi: Bir firmanın belirli bir miktarda üretimi sağlayabilmesi için kullanabileceği çeşitli emek ve sermaye kombinasyonlarını gösteren eğridir.

Emeğin Marjinal Ürünü (MPL ): Sermaye sabitken emek girdisinin bir birim arttırılması sonucunda toplam üründe meydana gelen değişikliktir.

İstihdam edilen en son işçinin getirisi maliyetine eşitse, firma bu durumda kârını azamileştirmiş olacağından, istihdamı durduracaktır.

Üretim Fonksiyonu: Veri faktör miktarlarında ve teknoloji düzeyinde üretilebilecek çıktı miktarını gösteren matematiksel bir eşitliktir.

Emeğin ücreti sabitken-sermaye fiyatında meydana gelen bir düşüş emek talebini arttırırken, sermayenin fiyatının yükselmesi emek talebini azaltacaktır.

Piyasaya yeni işverenler girerse emek talebi de buna bağlı olarak artacak, emek talep eğrisi sağa kayacaktır.

Emek piyasasının en belirgin özelliği emek talebinin “türetilmiş” bir talep olmasıdır. İnsanlar mallar ve hizmetleri bizatihi onlardan sağladıkları fayda sebebiyle talep ederlerken emek, işverenler tarafından “bir şey üretmek amacıyla” talep edilir. Bu açıdan herhangi bir tür emeğe olan talep iki şeye bağlıdır: (1) Ürünün üretilmesinde emeğin ne derece verimli olduğu, (2) O ürünün piyasa değeri.

Herhangi bir tür emeğe olan talep iki şeye bağlıdır: (1) Ürünün üretilmesinde emeğin ne derece verimli olduğu, (2) O ürünün piyasa değeri.

Gerek iktisada giriş, gerekse iktisat teorisi derslerinden hatırlanacağı gibi üretim de iki temel dönem söz konusudur. Bunlardan kısa dönem firmanın üretimde kullandığı girdilerden bazılarını (örneğin emek ve ham madde) arttırabildiği ancak sermaye miktarını ve üretim kapasitesini değiştiremediği zaman dilimini; uzun dönem ise firmanın bütün üretim faktörlerini değiştirebildiği, yeni makineler satın alıp yeni binalar inşa edebildiği zaman dilimini göstermektedir. Bir başka deyişle Q = f (K,L,T) şeklinde basit bir üretim fonksiyonunda (burada Q üretimi,  K sermayeyi, L emek faktörünü ve T üretim için gerekli olan teknik bilgiyi göstermektedir) basitliği sağlamak amacıyla teknolojinin (teknik bilgi) sabit olduğunu varsayarsak, kısa dönem K’ nin sabit, L’ nin değişken olduğu, uzun dönem ise her iki faktörün de değişken olduğu döneme işaret etmektedir

Emek talebi ile ilgili analize “kısa dönemde firma kaç işçi istihdam etmelidir?” sorusu ile başlayalım. Ancak öncelikle burada kullanacağımız talep teorisinin varsayımlarını hatırlamamız yararlı olacaktır. Bunlar:
• Firmalar kar maksimizasyoncusudur.
• Firmalar üretim için sadece emek ve sermaye kullanırlar
• Firmaların bulundukları ürün ve emek piyasaları tam rekabetçidir (yani ürün fiyatı ve ücretler veridir).
• Emek maliyeti ücretten oluşur ve iş gücü tamamen homojendir

Bu varsayımları göz önünde bulundurarak, yukarıdaki soruyu cevaplamamız gerekirse, karını maksimize etmek isteyen bir firmanın işçileri -firmanın karına katkıları bir lira dahi olsa- istihdam edeceğini söyleyebiliriz. Firmalar istihdam kararını verirken, çoğumuzun gündelik hayatta-belki de farkında olmadan-uyguladığımız marjinal karar alma kuralını uygularlar. Bu kural herhangi bir eylemi yapmakla elde edilecek getiri ve maliyetin karşılaştırılması esasına dayanır. Buna göre kâr, maliyeti aştığı sürece o eylemi yapmak tercih edilecektir. Marjinal karar alma kuralını istihdam kararına uyarlarsak, işe alınan son işçinin maliyetinden çok gelir sağladığı durumda firma o işçiyi çalıştırarak karlarını arttırıyor olacaktır. İstihdam edilen en son işçinin getirisi maliyetine eşitse, firma bu durumda karını azamileştirmiş olacağından, istihdamı durduracaktır.

Ünitenin buraya kadar olan kısmında bir firmanın kısa dönem emek talep eğrisi elde edildi. Piyasanın tamamının emek talebi ise piyasadaki bütün firmaların taleplerinin yatay toplamı ile elde edilir.

Uzun dönemin sabit faktörün bulunmadığı, bütün üretim faktörlerinin miktarının değiştirebildiği üretim dönemi olduğu belirtilmişti. Bir başka deyişle firma uzun dönemde hem sermaye hem de emek miktarlarını değiştirme imkanına sahiptir. Burada yanıtı aranılacak soru firmanın üretimini gerçekleştirmek için ne kadar sermaye ve ne kadar emek kullanacağıdır. Firmanın bu kararını iki faktör etkiler. Bunlar:
• Sermaye/emek kombinasyonlarına teknolojinin getirdiği sınırlar,
• Üretim faktörlerinin nispi fiyatlarıdır.

Herhangi bir malı üretirken, teknolojik olarak faktörleri birbiri yerine kullanmak mümkünse, kullanılabilecek faktör miktarları ile ilgili olarak genellikle birden fazla seçenek söz konusu olabilmektedir. Örneğin, ayakkabı üretimini atölye düzeninde çok sayıda işçi, az sayıda sermaye malı (makine ve teçhizat) kullanarak yapmak mümkün olduğu gibi; aynı miktar üretimi yoğunlukla bilgisayarlı makinelerle gerçekleştirip çok az sayıda işçi çalıştırarak da yapmak mümkündür.

Şekilde 1000 birim ayakkabıyı A noktasının gösterdiği gibi oldukça fazla miktarda sermaye (K1) ve az sayıda işgücü (L0) kullanarak üretmek mümkün olabildiği gibi (sermaye-yoğun üretim), B noktasının gösterdiği gibi çok sayıda işgücü (L3) ve az miktarda sermaye (K0) kullanarak da üretmek mümkündür (emek-yoğun üretim). Yukarıdaki şekil aynı miktar malın üretebileceği farklı faktör kombinasyonlarını gösterdiği için Eş ürün eğrisi olarak adlandırılmıştır. İktisat teorisi dersinden hatırlayacağınız bu eğri bazı özelliklere sahiptir.