ÇALIŞMA EKONOMİSİ

bireysel emek arz eğrisi geriye kıvrımlı çizildiği hâlde, burada emek arz eğrisi (SL) pozitif eğimli olarak çizilmiştir. Yapılan ampirik gözlemler ücretler arttığında bazı kimselerin gelir etkisi ile çalışma sürelerini azalttıklarını, ancak piyasada onlardan daha çok kişinin ikame etkisi nedeniyle çalışma sürelerini arttırdıklarını göstermiştir. Piyasanın genelinde ikame etkisinin daha baskın olması, piyasa emek arz eğrisinin şekilde görüldüğü gibi pozitif eğimli olmasını sağlamaktadır. Ancak ücret oranı yükseldikçe giderek daha çok sayıda insan gelir etkisi altına girebileceğinden, eğrinin artış hızı yavaşlayacak, bir başka deyişle eğri dikleşmeye başlayacaktır.

herhangi bir mesleğin piyasa arz eğrisinin pozitif eğimli olması -diğer şeyler eşitken- çalışılmak istenilen sürenin ücret oranı artarken artacağını, azaldığında ise azalacağını göstermektedir. Oysa biliyoruz ki kişilerin herhangi bir mesleği seçip seçmemeleri veya çalışma sürelerini belirlemeleri sadece ücret oranına bağlı değildir. Örneğin, yapılan işin zorluğu/kolaylığı (yani çalışma koşulları) gibi başka hususlarda bu konuda önemli bir unsurdur. Bu aşamada emek arz eğrisi çizilirken dikey eksen de neden örneğin çalışma koşulları yerine ücret oranının seçildiği sorusu akla gelebilir. Bunun üç nedeni vardır. İlk olarak, ücretler ölçülebilir nitelikte iken mesleğin diğer özellikleri böyle değildir. İkinci olarak her ne kadar bazı kimseler için emek arz kararında ücret dışı unsurlar etkili olabilse de pek çok kişi bu kararı ücret oranlarına bakarak vermektedir. Son olarak ücret oranı bir mesleğin daha esnek özelliklerindendir. Bir mesleğin zorluğu/kolaylığı, çalışma koşulları, kökleri derinde olan ve yavaş değişen özellikleridir. Öte yandan ücret oranı aydan aya değişebilir. Bu nedenle, herhangi bir işin/mesleğin emek arz eğrisi elde edilirken diğer özellikler sabit kabul edilerek ücret oranı değiştiğinde çalışma kararının bundan nasıl etkileneceği incelenir. Burada, örneğin ücret oranlarındaki artış, Şekil 2.8’deki emek talep eğrisi üzerinde A’dan B’ye ve C’ye hareketle gösterilir ücret oranlarındaki değişmeye bağlı olarak çalışma sürelerinin bu şekilde değişmesi emek arz miktarındaki artma veya azalma olarak adlandırılır.

Bireysel emek arz eğrisi, hemen herkes için bu şekilde geriye kıvrımlıdır. Ancak herkesin çalışma tercihleri farklı olduğundan, eğrinin kıvrılma noktası da farklı olacaktır. Örneğin, ücret dışında başka gelirleri de olan ve/veya öğrencilik, çocuk bakımı gibi nedenlerle boş zamanı değerli olan bireylerin emek arz eğrileri W2 ücret düzeyinden daha önce geriye kıvrılabilecektir. Öte yandan, örneğin ücret dışı geliri olmadığı hâlde üniversite de çocuk okutan veya büyük taksit ödemeleri olan bireylerin gelire ihtiyaçları daha şiddetli olacağından, bunların emek arz eğrileri muhtemelen W2 ücret düzeyinin daha yukarılarında geriye kıvrılacak, ikâme etkisi bu kişiler için daha baskın etki olacaktır. Yüksek ücret düzeylerinde gelir etkisinin yüksek olması nedeniyle bireyler boş zaman zaman çalışma tercihler durumlarından vazgeçerek daha az çalışmayı tercih ettiklerinden bireysel emek arz eğrisi geriye kıvrım yapacaktır.

Üzerindeki her noktada farklı gelir ve boş zaman kombinasyonlarıyla ile aynı fayda düzeyini gösteren eğriye farksızlık eğrisi denir.

Bütçe kısıtı ücret oranı ve ücret dışı gelir veri iken bireyin elde edebileceği bütün gelir ve çalışma süresi kombinasyonlarını gösteren eğridir. E dışındaki diğer şıklarda verilen bilgiler bütçe kısıtıyla ilgilidir ve doğrdur.

Ücret sabitken gelir değişimine bağlı olarak çalışma süresinin nasıl değişeceğini gösteren etki, gelir etkisidir.

Gelir sabitken ücret değişimine bağlı olarak çalışma süresinin nasıl değişeceğini gösteren etki ikame etkisi olarak adlandırılır.

Düşük ücret düzeylerinde ikame etkisi sebebiyle pozitif, yüksek ücret düzeylerinde ise gelir etkisi sebebiyle negatif eğimli eğri geriye kıvrımlı bireysel emek arz eğrisidir.

Emek piyasasında çeşitli ücret düzeyleri ile çalışma süreleri arasındaki ilişki piyasa arz emek eğrisi ile gösterilmektedir.

Ücret oranı ve ücret dışı gelir veri iken bireyin elde edebileceği bütün gelir ve çalışma süresi kombinasyonlarını gösteren eğri bütçe kısıtıdır.

Bütçe kısıtı emek arzını etkileyen unsurlar arasında yer almaz. Diğer seçeneklerde sunulan unsurlar ise emek arzını artıran veya düşüren unsurlar arasındadır.

Çalışmak ile ekonomik bir karşılık elde etmek amacıyla zamanı emek piyasalarında mal ve hizmet üretmek için kullanmak kast edilmektedir.

Zamanın çalışmak dışında kalan alternatif kullanım alanları ise “boş zaman” başlığı altında toplanmıştır. Bu başlık altında toplanan faaliyetler, yemek yemekten uyumaya, TV seyretmekten ev işlerini yapmaya kadar farklı özellikler taşıyabilmektedir.

Neoklasik analiz haftalık 168 saat (24 saat X 7 gün) sürenin 68 saatlik kısmını yemek yemek ve dinlenmek gibi fizyolojik ihtiyaçlar için kullanılabileceğini varsayar.

Bütçe Kısıtı; Ücret oranı ve ücret dışı gelir veri iken bireyin elde edebileceği bütün gelir ve çalışma süresi kombinasyonlarını gösteren eğridir.

İkame etkisi: Gelir sabitken ücret değişimine bağlı olarak çalışma süresinin nasıl değişeceğini gösteren etkidir.

Emek piyasasında çeşitli ücret düzeyleri ile çalışma süreleri arasındaki ilişkiyi gösteren eğriye: Piyasa emek arz eğrisi denir.

Emek Arz’ının temel belirleyicilerinden birisi de işçi sayısıdır. Bir emek piyasasında işçi sayısının artması iki unsura bağlıdır. Bunlardan birincisi doğum oranının ölüm oranından fazla olmasıdır. Zaman içinde tıp teknolojisinde; ulaştırma, su ve arıtma sistemlerinde sağlanan gelişmeler ölüm oranlarını azaltmış, nüfusun artmasını sağlamıştır. Ancak “çalışabilir nüfus ”un 15-64 yaş arası olduğu düşünülürse nüfusun bu şekilde artmasının kısa dönemde emek arzını etkilemeyeceği söylenebilir. Emek piyasalarında işçi sayısını bundan daha çabuk değiştiren ikinci unsur “emek göçü”dür.

İlk olarak, ücretler ölçülebilir nitelikte iken mesleğin diğer özellikleri böyle değildir. İkinci olarak her ne kadar bazı kimseler için emek arz kararında ücret dışı unsurlar etkili olabilse de pek çok kişi bu kararı ücret oranlarına bakarak vermektedir. Son olarak ücret oranı bir mesleğin daha esnek özelliklerindendir. Bir mesleğin zorluğu/kolaylığı, çalışma koşulları, kökleri derinde olan ve yavaş değişen özellikleridir.

Bütçe kısıtı, iktisat teorisi dersinde gösterilen özelliklere sahiptir. Kısıtın negatif eğilimli olması boş zaman miktarı arttıkça gelirin azalacağını ifade eder.