ÇALIŞMA EKONOMİSİ

Tamamı tüketici olan bir ülke nüfusu içinde, çalışma çağındakiler hem tüketici hem de üreticidirler. Bir ülkede üretim-tüketim arasındaki dengeyi sağlamak için
üretime katılanların kendileriyle birlikte katılmayanlara da yetecek kadar üretimde bulunmaları gerekir. Bunun ölçüsü bağımlılık oranıdır. Bağımlılık oranı, çalışma çağındaki kişilere bağımlı olan nüfusun kaba bir ölçüsüdür.

Bağımlılık oranı = (Çalışma çağı dışındaki nüfus/Çalışma çağındaki nüfus)*100

Çalışma ekonomisinin cevabını aradığı sorulardan bazıları şunlardır:

“Çalışma” ya da “Emek”, ekonominin alanına giren birçok konu- dan sadece biri olduğu hâlde niçin ayrı bir disiplin olarak ortaya çıkmıştır? Bu sorunun yanıtı emeğin sahip olduğu şu 3 boyutta yatmaktadır:

Genel olarak, arz ve talep kanunlarının geçerli olduğu bir yeri anlatan “piyasa” kavramı, emek piyasaları söz konusu olduğunda emek arz ve talebinin karşılaştığı, ücret ve diğer çalışma koşullarının belirlendiği bir ortamı ifade etmektedir.

Çalışanlar sadece en yüksek ücret almayı değil, aynı zamanda en yüksek faydayı elde etmeyi amaçlarlar.

Pek çok piyasada ürünler standart bir yapıya sahipken, yani çoğu birbiriyle benzerlik gösterirken; emek piyasasına arz edilen emek büyük ölçüde heterojendir.

İşçinin “pazarlık gücü” bir işi kabul ya da geri çevirebilme kabiliyetine bağlıdır.

Çalışma ekonomisine ait çeşitli kavramlar ve bu kavramların içerikleri kadar, bu kavramlar tarafından temsil edilen emek piyasasına ait kategorilerin ölçülmesi de oldukça sorunlu bir alandır. Her şeyden önce, emek piyasasındaki kategorilerin uluslararası düzeyde kabul edilmiş bir standarda oturtulması konusu gelir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) bu anlamda genel kabul görmüş standart tanımlar oluşturmaktadır.

Aktif ya da faal nüfus, çalışma çağında yani 15 ve daha yukarı yaş grubunda olup kurumsallaşmamış nüfustan oluşmaktadır. Buna göre ilçenin aktif nüfusu 7.000'dir.

İşgücü bir ülkedeki emek arzını insan sayısı yönünden ifade eden bir kavramdır.

İstihdam oranı = (İstihdam edilenler / Aktif nüfus) * 100

İstihdam oranı = (5000 / 8000) * 100 = %62,5

Emek piyasası firmaya gerekli girdilerin sağlanma­sında önem taşımaktadır. Emek piyasası, firmalar açısından faaliyet gösterilmesi zorunluluğu olan ya­şamsal piyasalardan birisidir.

Emek piyasasının merkezinde işçiler yer almaktadır. Emek piyasasının en önemli değeri ve dinamiği işçilerdir.

Aktif nüfus, "belirli bir referans dönemi boyunca, Birleşmiş Milletler Millî Gelir, Muhasebe ve Denge Sistemleri tarafından tanımlanmış iktisadi mal ve hizmetlerin üretimi için gerekli olan işgücü arzını besleyen kadın ve erkekler" şeklinde tanım­lanmaktadır. Bu tanım, işi olmayıp iş arayanları ve istihdam edilenleri de kapsadı­ğı kadar işgücüne dâhil olmayanları da içine almaktadır. O halde aktif nüfus, işgücü + işgücüne dâhil olmayanlardan oluşur.

İstihdam edilenler hâlihazırda bir işte çalışmaları nedeniyle işgücüne dâhildir. Diğer seçenekler iş gücüne dâhil olmayanlar kapsamında değerlendirilmektedir.

“Çalışma süresinin yetersizliği nedeniyle ilave bir iş arayan ve bu işte çalışmaya müsait olanların” durumunu ifade eden kavram zamana dayalı eksik istihdamdır. Normal çalışma süresinden az çalışma ve çalışma süresinin azlığı bu noktada önemli bir kriterdir.

“Üretim sürecine katılan üretim faktörleriyle elde edilen üretim arasın­daki ilişki”yi ifade eden kavram verimliliktir. Verimlilik, toplumların ekonomik refah düzeylerinin temel belirleyicisi olarak kabul edilen bir kavramdır.

Toplam üretimin çalışılan süreye bölünmesiyle elde edilen verimlilik türü emek verimliliğidir. Emek verimliliği, belirli bir dönemde bir firmanın, iş kolunun veya ülkenin ürettiği toplam reel üretim miktarının, bu üretimin elde edilmesi için kullanılan toplam emek-saat miktarına bölünmesiyle elde edilir.

İşçinin kapasitesini tam olarak kullanamaması durumu niteliğe dayalı yetersiz istihdam durumunda ortaya çıkmaktadır. Niteliğe dayalı yetersiz istihdam, işçinin sahip olduğu niteliğin, işin gerektirdiğinden çok daha fazla olmasıdır.

Bir işe bağımlılıkları esas sorumlulukları olarak görülmeyen kişiler ikincil iş gücü kavramıyla ifade edilir. Evli kadınlar, okul çağındaki çocuklar ve gençler ikincil iş gücü olarak nitelendirilir.