ÇALIŞMA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 17

İşsizlik sorunuyla mücadelede izlenen emek piyasası politikaları geleneksel olarak, işsizlik sigortası, işsizlik yardımı gibi işsizlere gelir desteği sağlamaya yö- nelik “pasif politikalar” ile işsizliği eğitim, iş yaratma, bilgilendirme ve işe yerleş- tirme faaliyetleri gibi doğrudan önlemlerle azaltmaya yönelik “aktif politikalar” olarak ikiye ayrılmaktadır.

İş yaratma programları üç kategoride ele alınabilir: Kamu sektörü programları; insanların kendi işlerinde çalışmalarını sağlayan programlar ve istihdam özendiricileri ya da ücret sübvansiyonları (Tuy, 2001:85).

Tam rekabetçi bir emek piyasası için aşağıdaki varsayımlar kabul edilmektedir:

“Kaytarma Modeli” ücret verimlilik ilişkisine farklı bir açıdan yaklaşır. Bu görüşe göre işgücü iyi denetlenemediği durumlarda kaytarmaya meyillidir. İşgücünün etkin bir şekilde denetlenebilmesi ise firma ölçeği ile ilgilidir. Daha küçük bir firmada işçinin performansı kolaylıkla denetlenip kaytaran işçiler tespit edilebilir. Ancak yüzlerce işçinin çalıştığı firmalarda bu denetim nasıl sağlanacaktır? Belirli sayıda işçi için denetleyici ustabaşının görevlendirilmesi belki bir çözüm olabilir. Ancak ustabaşının da insan olduğunu ve kaytarma eğiliminde olabileceğini unutmamak gerekir. O hâlde soru şudur: Ustabaşını kim denetleyecektir? Bu sorunun çözümü etkin ücret uygulaması ile mümkün olabilir.

Hyman, işçi sendikalarının sadece işveren ve çalışanlar arasında değil; işçiler arasında da kazanç ve kayıpları yeniden dağıtan örgütler olduklarını söyler.

Sendikaların ekonomik etkileri ile ilgili iki temel yaklaşımdan söz edilebilir: Birincisi, sendikaları tekel gücüne sahip, iktisadi etkinlik açısından “zararlı” iktisadi aktörler olarak ele alan Neo klasik- liberal- yaklaşım (Pencavel, Rees, Hicks); diğeri ise Freeman ve Medoff tarafından geliştirilen ve sendikaların tekel gücünden çok, farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen -sosyal demokrat-Kolektif Ses, Kurumsal Tepki (FM) yaklaşımıdır.

R. Walton-R. McKersie Modeli toplu pazarlığı tek bir süreç olarak değil, birbirleri ile bütünleşen farklı süreçler olarak ele almıştır. Bu süreçler şunlardır;

i. Ödül dağıtıcı pazarlık, ii. Bütünleştirici pazarlık, iii. Davranışsal yapılanma, iv. Örgüt içi pazarlık

Sendika üyesi olmanın faydaları şunlardır:

i) Bireyin pazarlık gücünün artması

ii) Daha adil ücret yapısının sağlanması

iii)Çalışma hayatında güvence

Bütünleştirici Pazarlık: TP esnasında her iki tarafın da görüşmede belli konularda fayda sağlayabileceği temeline dayanmaktadır. Bu tür pazarlıklar işverenin çok büyük finansal tehlikede olduğu ve sendikadan yardım istediği durumlarda geçerli olmaktadır. Bu pazarlık türü her iki tarafın da kazançlı olduğu belirli konularda ortak çabaları bütünleştirmektedir.

Sendika üyeliği talebi ya da sendika hizmetleri talebi aşağıdaki faktörlere bağlı bir fonksiyon olarak ele alınır:

1. Sendika hizmetleri fiyatı

2. Sendika üyeliğinin net faydası

3. İşçilerin gelirleri

4. İşçilerin tercihleri

Yapısalcı, Marksist analizlere göre, sendikal gücün değerlendirilmesinde sayısal ifadelerden çok daha önemli olan, sendikal hareketin işgücünü harekete geçirebilme kapasitesidir.

Özellikle gelişmiş ülkelerde II. Dünya Savaşı sonrası dönemden başlayıp 1970’lerin ortasındaki küresel krize kadar devam eden dönem, yüksek sendikalaşma eğilimi ve yoğunluk oranları ile sadece kapitalizmin değil, sendikal hareketin de Altın Çağı olarak adlandırılır.

Freeman ve Medoff, sendikaların iki yüzü olduğunu ileri sürer: Tekelci yüz (ücretleri artıran tekelci güçlerle donanmış) ve kolektif ses/kurumsal tepki yüzü (işletme içinde örgütlenmiş işçilerin temsil gücü ile belirlenen).

Hicks’e göre, rasyonel davranan yöneticiler varsa ve bilgi eksikliği söz konusu değilse, grevin gerçekleşmesi mümkün değildir.

Klasik iktisat ekolü 18. Yüzyılın sonlarında İngiltere’de ortaya konulmuştur.

Klasik iktisadi görüşleri savunan başlıca iktisatçılar A. Smith, D. Ricardo, J.B. Say, R. Malthus, J.S.Mill ve F. Lasalle’dir (Lordoğlu ve Özkaplan,2003: 287).

Malthus, 18. Yüzyıl sonlarına doğru yapılmış gözlemleri dikkate alarak, nüfusun kaydedeceği uzun dönemli gelişmenin, gıda maddeleri üretimindeki artıştan daha hızlı olacağını savunmuştur.

Emek piyasalarında gözlenen ücret farklılıklarının açıklayan nedenlerinden biri de Kurumsal iktisatçıların formüle ettikleri Katmanlı Emek Piyasaları Teorisi (KEPT)’ dir

Marjinal Verim Teorisi emek talebi açısından Ücret Fonu Teorisi ile benzerlikler taşır.

Marjinal Verimlilik Teorisi işgücünün homojen olduğunu ve emeğin dağılımının fiyat mekanizması tarafından gerçekleştiğini savunur. Teoriye göre hem işçiler, hem de işverenler ‘rasyonel’ davranırlar (Finkel ve Tarascio, 1971: 21-22). Emek arzı ve emek talebi reel ücret oranları tarafından belirlenir. Çalışanların gelirleri emek arz ve talebi arasındaki ilişkiye bağlıdır. Emek talebi işgücünün marjinal verimliliğine bağlıdır.