ÇALIŞMA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 11

Tam rekabetçi bir emek piyasası için aşağıdaki varsayımlar kabul edilmektedir:
• Firmalar kârlarını, işçiler ise faydalarını azamileştirme peşindedirler.
• Piyasa şeffaftır.
• Firmalar ve işçiler piyasadaki işler ve ücretler hakkında tam bilgiye sahiptirler.
• Piyasada homojenite vardır. İşçiler beceri ve verimlilik bakımından, işler ise ücret dışı gelirler ve çalışma şartları bakımından homojendirler (birbirinin aynı özelliklere sahip).
• İş piyasasında çok sayıda işçi ve işveren vardır, sendikalar yoktur.
• Piyasadaki bütün işler işçilerin rekabetine açıktır. İşçinin bir işten diğerine geçişini engelleyen kıdem şartı veya firma içinden elemanların işe alınması gibi kurumsal engeller yoktur. Mobilite (emek hareketliliği) maliyetsizdir

Tek Ücret Kanunu: Tam rekabet piyasalarında kısa dönemde denge ücretinden sapmalar olabilse de uzun dönemde arz ve talep
güçlerinin piyasayı tekrar denge ücretine getireceğini ifade eden kuraldır.

İş piyasalarının başlıca görevi, işgücünün etkin dağılımını gerçekleştirmektir. Piyasanın gerek arz gerekse talep yönünün oldukça dinamik olduğu göz önünde bulundurulursa bu gerçekleştirilmesi bir hayli zor bir görevdir.

Ücret Katılığı: Parasal ücretlerin; sendikalar, toplu sözleşme düzeni veya işverenlerden kaynaklanan sebeplerle azalamaması hâlidir.

Marjinal Ürün Değeri: İlave işçinin istihdam edilmesi ile para birimi cinsinden toplumun sağladığı ekstra üretimi gösterir. Son işçinin verimliliği ürün fiyatı ile çarpılarak bulunur.

Oligopol piyasası, endüstrideki üretimin büyük bir kısmının az sayıda firma tarafından yapıldığı bir piyasa türüdür. Oligopol piyasasında firmaların üretim, satış, yatırım ve reklam planlarında karşılıklı bağımlılık söz konusudur. Bir firmanın bu değişkenlerle ilgili bir manüpülasyonu diğer firmaların buna misillemede bulunmalarına neden olmaktadır. Bu tür piyasalarda işkolundaki toplam üretimin büyük bir kısmını gerçekleştiren az sayıda büyük firma emek piyasasında da etkilidir.

Etkin Ücret Teorileri: Neoklasik teorinin kabul etmediği ücret artışlarının işgücü verimliliğini arttıracağını savunan teoridir. “Etkin Ücret Teorileri” ne göre ücret yükselmesi durumunda verimlilik marjinal verim teorisinin savunduğu gibi sabit kalmaz, yükselir. Bir başka deyişle daha yüksek ücret alan işçiler daha verimli bir şekilde çalışmaya başlarlar. Bu durumda ücret yükseldiğinde işgücü miktarını azaltmaya gerek yoktur.

Sosyolojik Modeller: İşçi işveren ilişkisini karşılıklı hediye değişimi olarak açıklayan etkin ücret modelleridir. Buna göre işveren işçiye hediye olarak ücret verirse işçiden buna karşılık yüksek çalışma gayreti alır.

Neoklasik teori zaman kullanımı için sadece iki alternatif varsaydığına göre, bireyin bunlardan birine yönelik talebinin belirlenmesi diğerine olan talebi de ortaya çıkaracaktır.

Farksızlık Eğrisi: Üzerindeki her noktada farklı gelir ve boş zaman kombinasyonları ile aynı fayda düzeyini gösteren eğridir.

İktisatın temel konularından olan Nedret (kıtlık) Kanunu’na göre miktarı azalan şey değerlenecektir. Bu durum farksızlık eğrilerinin konveks (dış bükey) olmalarına neden olur.

Bütçe Kısıtı: Ücret oranı ve ücret dışı gelir veri iken bireyin elde edebileceği bütün gelir ve çalışma süresi kombinasyonlarını gösteren eğridir.

Farksızlık eğrisinin bütçe kısıtını köşe noktasından kesmesi “köşe çözümü” (corner solution) olarak adlandırılır. Bu aşamada “bireyin farksızlık eğrisini şekildeki gibi dik kılan unsurlar neler olabilir?” sorusu üzerine düşünmemiz gerekir.

Geriye Kıvrımlı Bireysel Emek Arz Eğrisi: Düşük ücret düzeylerinde ikame etkisi sebebiyle pozitif, yüksek ücret düzeylerinde ise gelir etkisi sebebiyle negatif eğimli arz eğrisidir.

bireysel emek arz eğrisi geriye kıvrımlı çizildiği hâlde, burada emek arz eğrisi (SL) pozitif eğimli olarak çizilmiştir. Yapılan ampirik gözlemler ücretler arttığında bazı kimselerin gelir etkisi ile çalışma sürelerini azalttıklarını, ancak piyasada onlardan daha çok kişinin ikame etkisi nedeniyle çalışma sürelerini arttırdıklarını göstermiştir. Piyasanın genelinde ikame etkisinin daha baskın olması, piyasa emek arz eğrisinin şekilde görüldüğü gibi pozitif eğimli olmasını sağlamaktadır. Ancak ücret oranı yükseldikçe giderek daha çok sayıda insan gelir etkisi altına girebileceğinden, eğrinin artış hızı yavaşlayacak, bir başka deyişle eğri dikleşmeye başlayacaktır.

herhangi bir mesleğin piyasa arz eğrisinin pozitif eğimli olması -diğer şeyler eşitken- çalışılmak istenilen sürenin ücret oranı artarken artacağını, azaldığında ise azalacağını göstermektedir. Oysa biliyoruz ki kişilerin herhangi bir mesleği seçip seçmemeleri veya çalışma sürelerini belirlemeleri sadece ücret oranına bağlı değildir. Örneğin, yapılan işin zorluğu/kolaylığı (yani çalışma koşulları) gibi başka hususlarda bu konuda önemli bir unsurdur. Bu aşamada emek arz eğrisi çizilirken dikey eksen de neden örneğin çalışma koşulları yerine ücret oranının seçildiği sorusu akla gelebilir. Bunun üç nedeni vardır. İlk olarak, ücretler ölçülebilir nitelikte iken mesleğin diğer özellikleri böyle değildir. İkinci olarak her ne kadar bazı kimseler için emek arz kararında ücret dışı unsurlar etkili olabilse de pek çok kişi bu kararı ücret oranlarına bakarak vermektedir. Son olarak ücret oranı bir mesleğin daha esnek özelliklerindendir. Bir mesleğin zorluğu/kolaylığı, çalışma koşulları, kökleri derinde olan ve yavaş değişen özellikleridir. Öte yandan ücret oranı aydan aya değişebilir. Bu nedenle, herhangi bir işin/mesleğin emek arz eğrisi elde edilirken diğer özellikler sabit kabul edilerek ücret oranı değiştiğinde çalışma kararının bundan nasıl etkileneceği incelenir. Burada, örneğin ücret oranlarındaki artış, Şekil 2.8’deki emek talep eğrisi üzerinde A’dan B’ye ve C’ye hareketle gösterilir ücret oranlarındaki değişmeye bağlı olarak çalışma sürelerinin bu şekilde değişmesi emek arz miktarındaki artma veya azalma olarak adlandırılır.

Bireysel emek arz eğrisi, hemen herkes için bu şekilde geriye kıvrımlıdır. Ancak herkesin çalışma tercihleri farklı olduğundan, eğrinin kıvrılma noktası da farklı olacaktır. Örneğin, ücret dışında başka gelirleri de olan ve/veya öğrencilik, çocuk bakımı gibi nedenlerle boş zamanı değerli olan bireylerin emek arz eğrileri W2 ücret düzeyinden daha önce geriye kıvrılabilecektir. Öte yandan, örneğin ücret dışı geliri olmadığı hâlde üniversite de çocuk okutan veya büyük taksit ödemeleri olan bireylerin gelire ihtiyaçları daha şiddetli olacağından, bunların emek arz eğrileri muhtemelen W2 ücret düzeyinin daha yukarılarında geriye kıvrılacak, ikâme etkisi bu kişiler için daha baskın etki olacaktır. Yüksek ücret düzeylerinde gelir etkisinin yüksek olması nedeniyle bireyler boş zaman zaman çalışma tercihler durumlarından vazgeçerek daha az çalışmayı tercih ettiklerinden bireysel emek arz eğrisi geriye kıvrım yapacaktır.

Emek piyasası firmaya gerekli girdilerin sağlanma­sında önem taşımaktadır. Emek piyasası, firmalar açısından faaliyet gösterilmesi zorunluluğu olan ya­şamsal piyasalardan birisidir.

Emek piyasasının merkezinde işçiler yer almaktadır. Emek piyasasının en önemli değeri ve dinamiği işçilerdir.

Aktif nüfus, "belirli bir referans dönemi boyunca, Birleşmiş Milletler Millî Gelir, Muhasebe ve Denge Sistemleri tarafından tanımlanmış iktisadi mal ve hizmetlerin üretimi için gerekli olan işgücü arzını besleyen kadın ve erkekler" şeklinde tanım­lanmaktadır. Bu tanım, işi olmayıp iş arayanları ve istihdam edilenleri de kapsadı­ğı kadar işgücüne dâhil olmayanları da içine almaktadır. O halde aktif nüfus, işgücü + işgücüne dâhil olmayanlardan oluşur.