ÇALIŞMA EKONOMİSİ II

Sendikaların ekonomik etkileri ile ilgili iki temel yaklaşımdan söz edilebilir: Birincisi, sendikaları tekel gücüne sahip, iktisadi etkinlik açısından “zararlı” iktisadi aktörler olarak ele alan Neo-klasik- liberal-yaklaşım (Pencavel, Rees, Hicks); diğeri ise Freeman ve Medoff tarafından geliştirilen ve sendikaların tekel gücünden çok, farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen -sosyal demokrat- Kolektif Ses, Kurumsal Tepki (FM) yaklaşımı.

Sendikalar, rekabetçi koşullarda olsalar, elde edemeyecekleri kazançları ele geçirdiklerinde, topluma, “tekel maliyeti” olarak adlandırılan bir maliyet yüklerler.

Çünkü Neo-klasik analize göre her ilave çalışanın ancak bir öncekinden daha düşük ücret almayı kabul ettiği zaman istihdam artabilir.

Ortodoks teori çerçevesindeaşağıdaki koşullara bağlı olarak değerlendirilir:

1. Firmanın kârlılık oranı ve piyasasını kaybetmeden ürün fiyatlarını yükseltme becerisine(genellikle aksak rekabetçi piyasalarda, büyük ölçekli, içsel işgücü piyasası olan firmalarda sendikalar daha başarılı olurlar),

2. Sendikanın grevin maliyetini firmaya yükleme becerisi ki büyük ölçüde firmanın müşteri kaybetmeyecek ölçüde mal stokuna sahip olup olmamasına ve firmanın grev esnasında taşeron işçi istihdam ederek üretimi sürdürüp sürdürememesine,

3. Firmanın grev süresince karşı karşıya kaldığı mali kayıpları telafi edecek mali kaynaklara sahip olup olmamasına,

 4. Sendika üyelerinin grev esnasındaki dayanışma ve kararlılığı kadar, gelir kaybını telafi edecek mekanizmalara sahip olup olmamasına

Modern teori olarak nitelendirilebilecek Kolektif Ses/Kurumsal Tepki Yaklaşımı, R. Freeman ve J. Medoff tarafından tekel yaklaşımına alternatif olarak geliştirilmiştir.

Modern yaklaşıma göre, eğer sendikalar tam rekabetçi piyasalarda faaliyet gösteriyorlarsa ve bütün yaptıkları, ücretleri rekabetçi düzeyinin üstüne çıkartmaksa, sendikaların ayakta kalmaları oldukça zor olacaktır çünkü sendikaların örgütlendiği firmaların üretim maliyetleri diğerlerine göre daha yüksek düzeyde gerçekleşecektir. Bu tip piyasalarda sendikaların varlıklarını sürdürebilmeleri için, tüm endüstri ya da sektörü örgütlemeleri gerekecektir.

FM yaklaşıma göre, etkin bir tepki için, bireysel yerine kolektif pazarlık iki nedenle gereklidir: Birincisi firmaların faaliyetlerinin önemli bir boyutu da “kamu malları” üretmeleridir,

FM modeli, sendikaların ücret etkisi üzerine şu yorumlarda bulunur:
a. Sendikaların ücret üzerinde etkili olduğuna ilişkin genel yargı doğrudur.
b. Ücret farklılıklarının boyutu işçiler, piyasalar ve zaman açısından değişiklik arz eder.
c. İşçiler açısından sendikalı-sendikasız ücret farkı en iyi şekilde “ses”den kaynaklanan standart sendika ücret politikasıyla anlaşılabilir.
d. Piyasalar açısından sendikalı-sendikasız ücret farkı sendikanın tekel gücü ile işverenin ürün piyasasındaki gücüne bağlıdır.
e. 1970’lerdeki sendikalı işçinin ücreti önemli oranda yüksekti ancak 1980’lerde bu fark normale döndü.
f. Sendikalara bağlı olarak ortaya çıkan toplumsal kayıp küçüktür

Türkiye’de yapılan az sayıdaki araştırmaya göre sendikalı işçilerle sendikasız işçiler arasındaki
ücret farkı %11’dir.

Sendikalara bağlı olarak ortaya çıkan toplumsal kayıp büyüktür.

Eğitim ve mesleki yetiştirme harcamaları

piyasa

Marshall

Sendika liderlerinin grev esnasındaki dayanışma ve kararlılığı kadar, mevcut hükumet ile kurduğu iyi ilişkilere

sınıf

toplum

tekel yaklaşımı

ürün talebini azaltma

Sendikalı çalışanların toplam ücretli çalışanlara oranı.

Sendikaların tekel gücünden çok farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen yaklaşım Freeman ve Medoff Yaklaşımı dır.