ÇALIŞMA EKONOMİSİ II - Deneme Sınavı - 14

İşsiz gruplara, HİA verileri ışığında, çeşitli özellikleri itibarıyla baktığımızda şu noktalar dikkati çekmektedir:
• İşsizlik genel olarak kentsel alanlarda, kırsal bölgelere göre daha yüksektir.
• Kentlerdeki işsizlikten daha çok kadın işgücü etkilenirken, kırsal alanlarda
işsizliğin daha çok erkek işgücünü etkilediği görülmektedir.
• Genç nüfus olarak kabul edilen 15-24 yaş grubundaki işgücü, işsizlikten en
çok etkilenen yaş grubu olarak karşımıza çıkmaktadır.
• İşsizlerin büyük çoğunluğu ilkokul düzeyinde eğitime sahip kişilerdir. Ancak
son yıllarda eğitimli gençler arasında işsizliğin hızla arttığı gözlenmektedir.
• İşsizlerin dikkate değer bir kısmı, 1 yıl ve daha uzun süreli işsizlerden (uzun
dönemli) oluşmaktadır.
• İşsizlerin önemli bir bölümünü “ilk kez iş arayanlar” oluşturmaktadır

İngiltere’de 1861-1957 döneminde işsizlik ile parasal ücretlerdeki değişmeler arasındaki ilişkiyi araştıran Philips, bu iki değişken arasında ters yönlü bir ilişkinin bulunduğu, işsizlik oranı %5.5 olunca enflasyon oranının sıfır olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Göçmen ağları göçü kolaylaştıran kurumsal mekanizmalardır. Ağ teorisinin orta düzey olarak ele alınmasının nedeni mikro ve makro yapılar arasında bağ kurmasıdır. Göçmenler ve yeni göçmenler ile göçmen adayları arasındaki arkadaşlık, akrabalık vb. bağlar göçün maliyetlerini ve riskleri azaltmaktadır. Göç kendi kendini sürdüren bir süreçtir. İstihdama erişim vb. pek çok konuda yeni gelenlere avantajlar sağlayan bağlar ağ teorisinin temelini oluşturmaktadır. Ağlar göç kanallarının kurumsallaşmasını ve süreklilik kazanmasını sağlamaktadır. Bazı enformel ağlar göçmenin yolculuk, kalacak yer ve iş bulma sürecine yardımcı olmaktadır. Göçmenlere yardımcı olan bu ağların yanı sıra göçmenler bazen işgücü sağlayan firmalar aracılığıyla yola çıkarken bazen de yasadışı yollarla göç sürecini yaşamaktadırlar. Bu durumda yeni oluşan karmaşık bir yapı ortaya çıkmaktadır. Göçmenlere hem yardım eden hem de zaman zaman istismar eden bir “Göç Endüstrisi” ortaya çıkmaktadır. Göç ağlarına ilişkin bir örnek vermek gerekirse; Belçika’da yaşayan Türklerin önemli bir kısmı akraba ve hemşehrilerdir. Bu duruma yol açan neden ise aynı bölgeden Belçika’ya giden göçmenlerin Belçika’da yine belli bölgelerde yoğunlaşmış olmalarıdır. Örneğin Brüksel ve Gent’te yaşayanların büyük çoğunluğu, Emirdağ ilçesinden göç edenlerden oluşmaktadır (Yaman, 2014). Doğru cevap B'dir.

Okun Yasası: İşsizlik oranındaki her %1’lik artış GSMH’nın yaklaşık olarak
%2.5 oranında düşmesine yol açmaktadır.

İşsizliğin Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından kabul edilen standart
tanımı, aynı anda ifade edilebilecek 3 kriterden oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla: “işi olmama”, “hâlen çalışmaya hazır olma” ve “iş arama”dır. Referans döneminde bu kriterlere uyan, belirli yaş üzerindeki ekonomik olarak aktif olan nüfusun tümü “işsiz” olarak kabul edilir.

İşsizlik Oranı: Toplam işgüc içersinde işsiz olanların yüzdesidir.

İşsizliği tamamen gönüllü bir sorun olarak gören Neoklasik Teori’ye göre, tam rekabet varsayımı altında işgücü piyasasında arz ve talebin karşı karşıya gelmesiyle
denge ücret düzeyi belirlenecektir. Bu denge ücret düzeyinde, işgücü arzı işgücü
talebine eşit olacağından, geçici ve gönüllü işsizlik dışında bir işsizlikten söz edilemeyecektir. Denge ücret düzeyinde iş arayan herkes iş bulabilecektir. Ancak bu
ücret düzeyinin üzerinde iş arayanlar işsiz kalacaklardır ki bunlar gönüllü işsizlerdir. Sonuç olarak, Neoklasik İstihdam Teorisi, bir tam istihdam teorisidir. Bu teori
bize neden daima tam istihdam durumuna gelindiğini açıklamaktadır.

1930’lara kadar geçerliliğini sürdürmüş olan Neoklasik Teori’nin, bu dönemde
yaşanan işsizliği açıklamada yetersiz kalması ve 1936 yılında İngiliz iktisatçı J. M.
Keynes tarafından yayınlanan “Keynes’in Genel Teorisi”, işsizlik sorununa bakış
açısını değiştirmiştir. Keynes’in Genel Teorisi ile istihdam teorisine getirdiği en
önemli yenilik, Neoklasiklerden farklı olarak, eksik rekabet koşullarını vurgulaması ve gönülsüz işsizlik sorununa dikkat çekmesidir. Keynes, kişilerin iş piyasasında cari ücret düzeyinde çalışmak isteseler bile iş bulamayacakları bir durumun
da söz konusu olduğunu söylemekte, böylece gönülsüz işsizliği vurgulamaktadır.
Keynes’in işsizlik konusundaki temel görüşlerinden birisi de işsizliğin toplam talep yetersizliğinden kaynaklandığıdır. Bu noktada toplam talebin arttırılması gerekmektedir. Keynesçi iktisatçılar işsizliğin giderilmesi için hükûmetlerin kamu
harcamalarını ve yatırımları arttırarak, mali ve parasal araçlarını kullanmak suretiyle ekonomiye müdahale etmeleri gerektiğini savunmaktadırlar.

İş arama teorisi: İşsizliği iş arama sürecinin bir sonucu olarak gören yaklaşımdır.

Rezervasyon ücreti: Kişinin
piyasada çalışmaya razı
olacağı en düşük ücrettir.

Yapısal işsizliğin nedenleri; mesleki ve coğrafi dengesizlikler, teknolojik gelişmeler, okul eğitiminin yetersiz oluşu ya da kamu politikaları olabilir.

Konjonktürel işsizlik: Ekonomik faaliyetlerdeki dönemsel dalgalanmaların
yarattığı bir işsizlik türüdür.

Türkiye’de işsizliğin makroekonomik ve yapısal nedenleri kadar mikroekonomik düzeyde incelenmesi de önemli bir konudur. İşsiz gruplara, HİA verileri ışığında, çeşitli özellikleri itibarıyla baktığımızda şu noktalar dikkati çekmektedir:
• İşsizlik genel olarak kentsel alanlarda, kırsal bölgelere göre daha yüksektir.
• Kentlerdeki işsizlikten daha çok kadın işgücü etkilenirken, kırsal alanlarda
işsizliğin daha çok erkek işgücünü etkilediği görülmektedir.
• Genç nüfus olarak kabul edilen 15-24 yaş grubundaki işgücü, işsizlikten en
çok etkilenen yaş grubu olarak karşımıza çıkmaktadır.
• İşsizlerin büyük çoğunluğu ilkokul düzeyinde eğitime sahip kişilerdir. Ancak
son yıllarda eğitimli gençler arasında işsizliğin hızla arttığı gözlenmektedir.
• İşsizlerin dikkate değer bir kısmı, 1 yıl ve daha uzun süreli işsizlerden (uzun
dönemli) oluşmaktadır.
• İşsizlerin önemli bir bölümünü “ilk kez iş arayanlar” oluşturmaktadır.

Ashenfelter ve Johnson’ un (AJ) Pareto Optimal Hata Modellerine bir alternatif
olarak geliştirdikleri pazarlık modeli Arthur Ross’un ‘sendikalar ekonomik ortamda
faaliyet gösteren politik kurumlardır’ görüşünden yararlandığı için “politik”
olarak adlandırılmıştır. AJ modeline göre toplu pazarlık sürecine iki değil üç
taraf dahildir. Bunlar; firma, sendika liderleri ve sendika üyeleridir.
Sendika liderlerinin ve üyelerinin gerek amaçları gerekse elde ettikleri bilgiler
farklılık gösterir. Sendika liderinin kendi amaçlarını gerçekleştirebilmesi toplu
pazarlıkta üyelerini tatmin edecek bir sonuç elde etmesine bağlıdır. Sendika lideri
pazarlıkla ilgili konu ve bilgilere sıradan sendika üyelerinden daha fazla vakıf
olmakla birlikte işçilerin beklentilerinin altında bir anlaşmaya imza atarak kendi
durumunu risk altına sokmak istemez, greve gitmeyi tercih eder.

Emek talebini sağa kaydıran faktörler, kişi başına gelir ve okul çağı nüfusu ile iktisaden faal nüfustaki artıştır.

Cinsiyete dayalı ayrımcılığın en yaygın gözlenen hâli cinsiyete dayalı mesleki katmanlaşmadır. Mesleki katmanlaşma, yatay ve dikey olmak üzere iki türlü analiz edilir. Yatay katmanlaşmayla kast edilen, işlerin veya mesleklerin kadın ve erkek işi veya mesleği diye ayrışmasıdır. Örneğin, hemen hemen tüm ekonomilerde hemşirelik, ilkokul öğretmenliği, sekreterlik ve hosteslik kadın mesleği; şoförlük, cerrahlık, inşaat işçiliği, makine mühendisliği ise erkek mesleğidir.

Kadın/erkek çalışan oranının %45-%50 arasında olduğu meslekler ise entegre-bütünleşmiş meslekler ya da -cinsiyet açısından- karışık meslekler olarak adlandırılır.

Kadın/erkek çalışan oranının %45-%50 arasında olduğu meslekler ise entegre-bütünleşmiş meslekler ya da -cinsiyet açısından- karışık meslekler olarak adlandırılır.

Cam Tavan: Sahip oldukları nitelikler ve kazanımlarından bağımsız olarak kadınların ve etnik azınlıkların şirketin kariyer merdivenlerinin üstüne çıkmasına set çeken, görünmeyen, ancak aşılamayan engellerdir.

Katmanlaşma İndeksi: Kadın ve erkeklerin belirlenmiş kategori setleri boyunca nasıl bir dağılıma sahip olduklarını gösteren indekstir.