ÇALIŞMA EKONOMİSİ II - Deneme Sınavı - 6

Kümülatif Nedensellik Teorisine göre her göç kendisinden sonraki göçleri kümülatif olarak etkiler. Buna göre her göç, onu izleyen göç etme kararının verileceği toplumsal çevreyi değiştirmektedir. Örneğin, Bir iş kolunda çok sayıda göçmen işçinin çalıştırılması, o işin “göçmen işi” olarak nitelendirilmesine neden olur. Teoriye göre “göçmen” etiketi kazanmış bir iş kolunun itibarı da düşük olur ve yerli işçiler bu iş kolunda çalışmayı istemezler. Dolayısıyla bu işler için bir emek arzı eksikliği ortaya çıkar ve zorunlu olarak yeniden göçmen emeğine başvurmak gerekir. Doğru cevap A'dır.

Emek göçünde karar vermeyi etkileyen bir çok faktör bulunmaktadır. Göçün belirleyicileri; yaş, medeni durum ve aile büyüklüğü, eğitim, işsizlik oranları, uzaklık, siyasal ve sosyal gelişmelerdir. Ancak bunların arasında en temel faktör yaş durumudur. Diğer şeyler eşitken bir kişinin yaşı ne kadar büyükse, göç etme kararı vermesi de o oranda zor olmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Dünya Sistemi Teorisine göre göçün temel nedeni; 16. yüzyıldan itibaren gelişen ve genişleyen dünya piyasalarındaki merkez, yarı-çevre ve çevre bölünmüşlüğü içindeki mesleksel hiyerarşidir. Ekonomiler arasındaki eşitsizliklere dayalı olan bu teoride “merkez-çevre” ya da “gelişmiş-az gelişmiş” ülkeler arası sömürüye dayalı bir yaklaşım olan merkez-çevre yaklaşımında göçmen işçi gönderen ülkelerin kaynaklarının gelişmiş ülkeler lehine kullanılması söz konusudur. Doğru cevap B'dir.

Orta düzeydeki teoriler mikro ve makro teoriler arasındaki teorilerdir. Seçenekler arasındaki İkili işgücü Teorisi makro düzeydeki teorilerden biridir. Doğru cevap E'dir.

Todaro ve Borjas tarafından geliştirilen ve neo-klasik ekonominin mikro modelinde rasyonel olduğu kabul edilen bireyler, fayda-maliyet hesapları sonucunda göçten parasal olarak net kazanç elde edeceklerini düşündüklerinde göç etmeye karar vermektedirler. Bu çerçevede göç “Beşeri Sermaye Yatırımı” olarak kavramsallaştırılmaktadır. Bireyler bu yatırımdan en yüksek getiriyi elde edeceklerini düşündükleri bölgeye göç etmektedirler. Doğru cevap A'dır.

Ortodoks İktisat Teorisi, kamu sektörünün marjinal verimlilik ve kâr maksimi­zasyonu ilkelerine göre çalışmadığını varsayar. Bu modelde, kamu hizmetinin düzeyinin ve maliyetinin, seçmenlerin oy kullanarak taleplerini yansıttıkları de­mokratik mekanizmalarla belirlendiği varsayılır. Kamu otoritesi ya da siyasi ka­rar alıcılar tek karar alıcı birimdir. Kamu hizmeti talebi olarak, seçmenler kamu hizmeti miktarını ve bu hizmetlerin vergi vb. yollarla bedelini ödeyeceğini bilirler ve sonrasında özel sektörün mal ve hizmetlerini satın alabilmek için ellerinde ne kadar para kalacağı ile ilgilidirler. Ayrıca üretilen kamu hizmetleri düzeyinin, is­tihdam edilen kamu çalışanlar sayısı ile orantılı olduğu varsayılır.

Bu durumda, kamu otoritesi, seçmenlerin talepleri doğrultusunda ne kadar kamu hizmeti üreteceğine karar verir. Bu karar sürecindeki kısıtları, kamu bütçesi ile bu hizmetlerin topluma yükleyeceği maliyettir (vergiler). Diğer şeyler eşitken kamu hizmetlerinin maliyetlerindeki bir artışın, talep edilen kamu hizmeti mikta­rını azaltacağı öngörülür. Böylece, kamu çalışanlarının maaşlarındaki artış, dev­letin daha az kamu istihdamı tercih edeceği anlamına gelir. Kamu sektöründe kâr maksimizasyonu hedef olmadığı varsayılsa bile, bu modelde kamu çalışanlarına olan emek talep eğrisi negatif eğimlidir.

Gelişmekte olan ve geçiş süreci yaşayan ülkelerde KİH genel olarak Çalışma Bakanlığının bir bölümü ya da kolu olarak işlev görürken gelişmiş ülkelerdeki, bu arada özellikle Avusturya, Belçika, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, Hollan­da ve İspanya gibi AB ülkelerindeki KİH özerk idari kurumlara dönüştürülmüş­tür. KİH’in özelleştirilmiş bir hizmet olduğu tek yer Avustralya’dır.

Asgari ücret, çalışana geçimlik düzeyde belirli bir satın alma gücünü garanti eden minimum ücret düzeyidir.

Asgari ücret, çalışana geçimlik düzeyde belirli bir satın alma gücünü garanti eden minimum ücret düzeyidir. Aynı zamanda, çalışanlara toplumsal bakımdan uygun bir yaşam düzeyi sağlarken işverenleri daha düşük ücret ödemekten men eden, zorunlu niteliğe sahip bir ücret olarak tanımlanmaktadır. Asgari ücret, genel ücret politikasının temel noktası ve tarafların iradesi dışında seyreden bir mekanizma olarak görülebilir. Bu anlamıyla asgari ücretin iki temel özelliğinden bahsedilir:

Asgari ücret uygulamasının, ILO’nun uluslararası düzeyde geçerli sözleşmelerine yansıyan sosyal devlet, adalet ve eşitlik ilkeleriyle ilişkili tarihsel bir dayanağı vardır. Genel olarak işverenler asgari ücretin yükseltilmesine karşı çıkarlar, zira hem ücret maliyetleri yükselir hem de ortalama ücretlerin yukarı doğru çekilmesi nedeniyle sektörler arası ücret farklılıklarını etkiler.

Asgari ücretin belirlenmesinde, sendikaların önerilerine temel teşkil eden ölçütler sosyal nitelikli olurken, işveren kesiminin önerileri ise daha çok ekonomik içerikli ölçütlere dayandırılmaktadır. Sosyal nitelikteki ölçütler içerisinde ihtiyaç ölçütü, hayat pahalılığı ile karşılaştırılabilir ücret ve gelirler ölçütleri yer almaktadır. Öte yandan çağdaş asgari ücret tanımlarına baktığımızda, çalışanın ailesi ile birlikte yaşadığı toplumda belirli bir yaşam düzeyini korumasının amaçlandığı görülmektedir. Ortodoks iktisat teorisi, asgari ücretin emek piyasalarında kaynakların etkin olmayan dağılımına yol açacağını ileri sürer.

Yeni Kamu Yönetimi (YKY) ile Açık Koordinasyon Metodu, iç içe geçen ve birbirlerini güçlendiren reformlar olarak kamu istihdamını ve dolayısıyla emek piyasalarını yeniden biçimlendirmektedir. Yeni Kamu Yönetimi savunucuları, işletme kavramının kamu yönetiminden daha geniş olduğunu iddia etmişlerdir. Onlara göre kamu yönetimi; süreçlere, yöntemlere ve kurallara uygun olarak işleri sevk ve idare etmektir. İşletme ise yalnızca talimatlara ve yönergelere göre iş yapmak yerine, hedefleri ve öncelikleri belirleme, bunların başarılmasına yönelik uygulama planları yapma, insan kaynaklarını geliştirme ve bu kaynakları etkin kullanma, performansı değerlendirme ve yapılan işlerden sorumluluk alma gibi fonksiyonları bünyesinde toplayan dinamik bir süreçtir.

Yeni Kamu Yönetimi, girdi ve süreçlerden çıktı ve sonuçlara dönük bir kaymayı ifade etmektedir. Bu yaklaşımda, kamu idaresi artık kamusal mal ve hizmetlerin “doğal ve zorunlu” sağlayıcı değildir

Kamu istihdamının özel sektör istihdamını dışlama etkisine crowding out etkisi denir.

Bugün KİH’in gelişmiş ve geçiş dönemindeki ülkelerde genel olarak yerli yerine oturmuş olmasına karşın, bu kurumun misyonu, stratejisi ve örgütlenmesi ülke­den ülkeye farklılık göstermektedir ve bu farklılıklar da büyük ölçüde ekonomik, toplumsal ve sanayi ilişkiler altyapısına ve hükûmetler tarafından izlenen istihdam stratejilerine dayanmaktadır. Ancak belli başlı faaliyetleri şu şekilde sıralanabilir:

Belirli mallar ve hizmetler, devlet tarafından üretilmezlerse başka türlü üretilemeyecek niteliktedirler. Bu mal ve hizmetlere tam kamusal mal ve hizmetler ismi verilmektedir. Tam kamusal mal ve hizmetlerde, bunların tüketiminden elde edilecek faydanın birimlere bölünemediği ve bu malların fiyatlandırılamadığı ve dolayısıyla bu nedenle pazarlanamadığı kabul edilir. Ulusal savunma ve adalet gibi hizmetler bu kategoriye sokulur.

“Tersine beyin göçü” ise çalışmak ve okumak ve kendi ülkesinin imkânlarını yeterli görmeyen yetişmiş kişilerin tekrar ülkelerine dönmelerini ifade etmektedir. Örneğin, yurt dışında çalışmalarına devam etmekte olan Türk araştırmacıların Türkiye’ye dönmelerini teşvik etmek amacıyla 2010 yılında uygulamaya konulan “TÜBİTAK 2232 Yurda Dönüş Araştırma Burs Programı” sayesinde bilim adamları geri dönmektedirler.

Göç veren bölgeler bakımından ortaya çıkabilecek olumsuz etkiler;
• Nitelikli işgücünün kaybı söz konusu olur. Çünkü gidenlerin hepsi vasıfsız
değildir,
• Doğuştan itibaren beslenme, eğitim, sağlık, üretken çağa gelinceye kadar
yapılan harcamalar açısından ülkeye bir maliyet oluşturur.

Neo-klasik ekonominin mikro modeline göre;
• Uluslararası göç hareketleri farklılıkların algılanmasına dayalıdır.
• Diğer faktörler eşitken; öğrenim, deneyim, işbaşı eğitimi, yabancı dil bilgisi,
beceriler gibi beşeri sermaye özelikleri gidilecek yerde iş bulma olasılığını
arttırmaktadır.
• Göç masraflarını düşüren bireysel özellikler, toplumsal koşullar ve teknolojiler
sonucu göç kazanımları artmaktadır. Dolayısıyla uluslararası göç hızlanmaktadır.
• Ülkeler arası göç akımları bireysel fayda-maliyet hesabına dayalı analizlerin
toplu sonucudur.

Neo-klasik ekonominin mikro modeline göre;
• Ülkeler arası demografik, sosyal ve ekonomik farklılıklar göçe neden olmaktadır.
• İşgücü gönderen ve kabul eden ülkelerin işgücü piyasaları hükümetlerce
kontrol altına alınmalıdır.
• Vasıfsız işçinin göçü ile yüksek vasıflı işgücü arasında büyük farklılıklar
bulunmaktadır.
• Ülkeler arasındaki ücret farklılıkları ortadan kalktığında göç de son bulmaktadır.

Her göç hareketinin kendinden sonraki göç hareketlerini kümülatif biçimde etkilediğini
savunan görüşe göre göçü etkileyen sekiz faktör söz konusudur. Bunlar;
• Gelir dağılımı,
• Toprak bölüşümü,
• Çalışmanın toplumsal anlamı,
• Üretim yapısı,
• Tarımın örgütlenme biçimi,
• Göç ilişkiler ağının yaygınlık ölçüsü,
• Kültür,
• Beşeri sermaye dağılımı.

Göçmen ağları göçü kolaylaştıran kurumsal mekanizmalardır. Ağ teorisinin
orta düzey olarak ele alınmasının nedeni mikro ve makro yapılar arasında bağ
kurmasıdır. Göçmenler ve yeni göçmenler ile göçmen adayları arasındaki arkadaşlık,
akrabalık vb. bağlar göçün maliyetlerini ve riskleri azaltmaktadır. Göç
kendi kendini sürdüren bir süreçtir. İstihdama erişim vb. pek çok konuda yeni
gelenlere avantajlar sağlayan bağlar ağ teorisinin temelini oluşturmaktadır. Ağlar göç kanallarının kurumsallaşmasını ve süreklilik kazanmasını sağlamaktadır.