ÇALIŞMA EKONOMİSİ II - Deneme Sınavı - 11

Sendika hizmetlerinin iki tür maliyeti vardır. Bunlar organize olma ve hizmet ma­liyetleridir.

Son olarak toplu pazarlığın bir başka özelliği çeşitli aşamaları içinde barındıran
dinamik bir süreç olmasıdır. Toplu pazarlık birbirini takip eden ve kimi
zaman iç içe girmiş alt aşamadan oluşur. Bu aşamalar şunlardır.
1. Tarafların belirlenmesi aşaması (yasal aşama)
2. Taleplerin belirlenmesi aşaması (ekonomik aşama)
3. Toplu görüşme aşaması (psiko-sosyolojik aşama)
4. Toplu sözleşmenin düzenlenmesi ve imzalanması aşaması (seramoni aşaması)
5. Toplu sözleşmenin uygulanması aşaması (uygulama aşaması)
6. Sözleşmenin uygulanması sırasında çıkan uyuşmazlıkların çözülmesi aşaması
(tahkim ve arabulma aşaması) (Zaim, 1997: 315).

Richard E. Walton ve Robert B. McKersie’ nin 1965 yılında yazdıkları Emek Müzakerelerinin Davranışsal Teorisi (A Behavioral Theory of Labor Negatiations)
günümüzün toplu müzakere öğretisinin temellerini oluşturur. İkilinin geliştirdikleri
bu model aynı zamanda toplu pazarlık sürecinde davranışsal teorilerin
ilkidir. Walton ve McKersie toplu pazarlığın tek bir süreç değil bütünleşik dört
farklı süreç olduğunu belirtirler. İkilinin geliştirmek için iktisat, psikoloji, grup
dinamikleri ve endüstri ilişkileri alanlarında geniş bir literatür çalışması yaptıkları
bu alt süreçler şunlardır: Dağıtımcı Pazarlık, Bütünleştirici Pazarlık, Davranışsal
Yapılanma ve Örgüt İçi Pazarlık. Modelin işleyişini kavramak için bu süreçleri
kısaca incelememiz gerekmektedir.

Neoklasik-Liberal yaklaşım sendikaları iktisadi etkinliği azaltan zararlı kuruluşlar olarak değerlendirir.

Sendikaların tekel gücünden çok farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen yaklaşım Freeman ve Medoff Yaklaşımı dır.

Neoklasik Yaklaşıma göre sendikalar rekabetçi koşullarda olsalarelde edemeyecekleri kazançları ele geçirdiklerinde topluma tekel maliyeti olarak adlandırılan bir maliyet yüklerler

Soruda belirtilen seçeneklerden 'Sendikaların işyerinde kamusal mallar sağlaması verimliliği arttırır' ve 'Sendikalar işçi tatminsizliğini azaltıp işçi devrini düşürür' seçenekleri Freeman ve Medoff'un Yaklaşımını yansıtmaktadır

Neoklasik yaklaşımın 'sendikaların geliri rekabetçi koşullarda meydana gelecek düzeyin üstünde arttırmaları' nı ifade eden tanım 'Rant arayan davranış' tır.

Freeman ve Medoff Modeline göre Sendikasız bir işletmede, firma açısından sinyal ve teşvik olacak unsurlar marjinal işçiye(çevre işçi) bağlıdır. Firma, temel olarak, genç ve niteliksiz olan marjinal işçiye göre tepki gösterir ve daha kıdemli, daha nitelikli ve
daha az mobil olan işçileri genellikle ihmal eder.

Freeman ve Medoff sendikaların iki yüzü olduğunu ileri sürer: Tekelci yüz (ücretleri artıran tekelci güçlerle donanmış) ve kolektif ses/kurumsal tepki yüzü (işletme içinde örgütlenmiş işçilerin temsil gücü ile belirlenen).

Freeman ve Medoff Modeline göre Sendikaların ücret üzerinde etkili olduğuna ilişkin genel yargı doğrudur

Sendikaların bazı mesleklere girişin lisans yoluyla kısıtlanmasına yönelik faaliyetleri işgücü arzını sınırlamaya yönelik faaliyetlerdir

Talep Etkisi, artık daha yüksek maliyetli ürünlerin üretildiği sendikalı
sektörden (sendikaların yüksek ücret taleplerini ürün fiyatlarının yükselttiği
varsayımı altında), göreli daha az maliyetli ürünlerin üretildiği sendikasız sektöre
doğru talebin kayması ile oluşur. Talep etkisi sendikasız sektörde ücretler üzerinde yukarıya doğru bir etki yaratacaktır.

Özellikle ulusötesi ürün piyasalarının varlığı, yeniden yapılanan şirketler ve finansal serbestleşme, endüstriyel ilişkiler sisteminin parçası olan sendikaları ve
toplu pazarlık sistemlerini, ülke/bölge farklılıklarıyla birlikte dönüştürmüştür. Toplu pazarlık, ulusal ve sektörel/bölgesel düzeyden uzaklaşarak, işletme düzeyine evrilmektedir: Toplu sözleşme pratiklerinin artık daha fazla ademimerkeziyetçi olduğundan söz edilebilir; toplu pazarlık sürecinde işverenin belirleyiciliği artmakta ve takım çalışması, toplu sözleşmelerde kapsam dışı bırakılan çalışanlar, çalışanların şirket yönetimine katılımı, performansa dayalı ücretlendirme, işyeri eğitimi ve esnek-iş güvencesi gibi yeni işyeri düzenlemeleriyle kolektif değil, bireysel karar verme ve bireysel düzenlemeler ön plana çıkmaktadır.

Sendikaların ekonomik etkileri ile ilgili iki temel yaklaşımdan söz edilebilir: Birincisi, sendikaları tekel gücüne sahip, iktisadi etkinlik açısından “zararlı” iktisadi aktörler olarak ele alan Neo-klasik- liberal- yaklaşım (Pencavel, Rees, Hicks); diğeri ise Freeman ve Medoff tarafından geliştirilen ve sendikaların tekel gücünden çok, farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen -sosyal demokratKolektif Ses, Kurumsal Tepki (FM) yaklaşımı.

Sendikaların ekonomik etkileri ile ilgili iki temel yaklaşımdan söz edilebilir: Birincisi, sendikaları tekel gücüne sahip, iktisadi etkinlik açısından “zararlı” iktisadi aktörler olarak ele alan Neo-klasik- liberal- yaklaşım (Pencavel, Rees, Hicks); diğeri ise Freeman ve Medoff tarafından geliştirilen ve sendikaların tekel gücünden çok, farklı çıkarlara sahip işçilerin kolektif örgütü olduğunu söyleyen -sosyal demokratKolektif Ses, Kurumsal Tepki (FM) yaklaşımı.

Neo-klasik teoriye göre, çalışanların/işgücü arz edenlerin faydalarını azamileştirmesi (maksimize etmesi) iki unsura bağlı olarak gerçekleşir.
• Boş zamanlarının kendileri için getirdiği faydayı arttırmak,
• Mal ve hizmetleri alabilmek için elde edilen geliri arttırmak
Üreticilerin ya da işverenlerin faydası ise,
• Kârlarını azami hâle getirecek ölçüde işgücü talep etmek olarak tanımlanır.

FM modeline göre; kolektif hareketin zorunlu oluşunun ikinci nedeni, işçilerin gerçek tercihlerini ortaya koyması, işverenin işten atma tehdidi karşısında oldukça zordur.